پیامبر اسلام، رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ

به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما در قرآن مجید تعبیر رحمت در مورد هیچ یک از انبیای الهی به کار نرفته است و رسالتشان بر مبنای رحمت نیست. اما در مورد پیامبر اسلام مستقیماً آمده است و قرآن کریم پیامبر(ص) را پیامبر رحمت معرفی می‌کند و مهم اینکه این از اختصاصات پیامبر عظیم الشان اسلام است که فرمود ای پیامبر(ص) فقط تو را برای رحمت همه جهانیان فرستادیم. «وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ»؛ یعنی ما تو را برای رحمت جهانیان فرو فرستادیم. بعثت پیامبر(ص) با هدف رحمت برای همه مردم معرفی شده است. به تعبیر دیگر خداوند فرموده؛ رسول من، فقط رحمت است و غیر از رحمت در رسول خدا(ص) چیز دیگری نیست.
و رحمت برای همه عالمیان و نه فقط مومنان و یا مسلمانان. پس این رحمت، یک رحمت بسیار وسیع است که شامل انسان‌ها و همه موجودات می‌شود.

اما رحمت به چه معناست. اگر نخواهیم به دام پیچیدگی های فلسفی و تفسیرهای خاص بیفتیم، به روشنی می توان گفت آن چنانکه در سوره فتح آمده است: «مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ . رحمت در برابر شدت است که مسلمین در بین خود از رحمت برخوردارند و در برابر کفار از شدت برخوردار هستند. لذا رحمت یعنی نرمی، ملایمت و ملاطفت و مهربانی؛ و نقطه مقابل و متضاد آن می شود بدخلقی و سنگ‌دلی و خشونت.

در آیه ای دیگر قران کریم پیامبر اعظم(ص) را بهره مند از «خُلقٍ عَظیم» (سوره قلم، آیه ۴) معرفی می کند: «وَإِنَّکَ لَعَلی خُلُق عَظِیم»؛ به یقین تو اخلاق عظیم و بزرگی داری. و از این رو ایشان را نمونه و الگوی مکارم اخلاقی برای تمام انسان‌ها می داند. منظور از خلق عظیم هم اخلاق حسنه، گشاده رویی و رحمت واسعه است. این مهم یکی از اساسی‌ترین ویژگی‌های حضرت رسول (ص) است و اینکه خداوند خلق ایشان را با واژه عظیم وصف می‌کند به این معناست که چیزی بزرگ‌تر و برتر از آن نیست.

و از این رو ایشان به عنوان بهترین و کامل‌ترین اسوه راستین بشریت، نسبت به تمام مردم و همه عالمیان بسیار دلسوز و مهربان بودند.

قرآن کریم، رسول گرامی اسلام (ص) را به عنوان اسوه‌ای نیکو یاد نموده است که همگان باید به آن حضرت تأسی کنند؛ «لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ»؛ به یقین برای شما، در زندگی رسول خدا الگوی نیکویی است.

خداوند در آیه‌ای دیگر درباره یکی دیگر از ویژگی‌های اخلاقی پیامبر (ص) می‌فرماید : «وَ أَطِیعُواْ اللّهَ والرَّسُولَ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ»؛ و از خدا و رسول اطاعت کنید، باشد که مورد رحمت قرار گیرید. اگر کسی به دنبال‌ نمونه‌ عینی و عملی قرآن است، باید اخلاق آن حضرت را بررسی کند، تا دریابد که چگونه‌ قرآن در اخلاق، بینش، منش و سیره‌ آن حضرت تبلور یافته است.

آیه شریفه «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ». که مستقیما خطاب به پیامبر اکرم(ص) است که ای پیامبر(ص)، در اثر رحمت الهی که بر تو افاضه شد تو نسبت به مردم نرمی پیدا کردی.

پس پیامبر(ص) برخوردار از رحمت بوده و از ملاطفت و نرمی برخوردار است و پس از این نرم‌خویی، آثارش مطرح می‌شود که می‌گوید: «فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ». از مردم بگذر و آنها را عفو کن، نه اینکه با مردم با دید انتقام مواجه شوی و سپس می‌گوید از خدا برای آنها استغفار کن و فقط عفو و استغفار هم نباشد بلکه از آنها استفاده کن و زمینه مشارکت آنها را در امور جامعه فراهم کن. همه اینها زیرمجموعه همان رحمت است که خداوند می‌فرماید ما به تو رحمت دادیم و براساس این رحمت، باید عفو و مشارکت مردم صورت گیرد.

در روایتی از اهل سنت هم داریم که وقتی سنگ زدند به پیشانی رسول خدا(ص) و پیشانی مبارک حضرت شکافته شد و خون ‌ریخت، برخی اصحاب درخواست کردند که رسول خدا(ص) در حق آنها نفرین‌ کنند که عذاب الهی بر آنها نازل شود، اما رسول خدا(ص) فرمودند نفرین نمی‌کنم چون من مبعوث به رحمت هستم.

اینجا رسول خدا(ص) مبعوث‌بودن به رحمت را در قلمرو رفتار و میدان جنگ و مواجهه با دشمن مطرح می‌کند. پس ما مجاز نیستیم رحمت را به روابطی اختصاص دهیم که مسلمین با یکدیگر دارند و یک امر داخلی محسوب کنیم. البته مؤمنین با یکدیگر صفا و صمیمیتی دارند اما به معنای آن نیست که غیر مؤمنین و غیرمسلمان از رحمت پیامبر(ص) برخوردار نباشد.

واقعیت این است که اصل در شریعت و قاعده حاکم بر شریعت، رحمت است ، چیزی که از مهم ترین ویژگی ها و از علل بعثت رسوال الله است.

بر ماست که چون خود را پیروان آن حضرت می دانیم بیش از پیش رحمت و مهربانی و عطوفت را سرلوحه خود قرار دهیم.