شکل نوین دادرسی با بهره گیری از فناوری اطلاعات در قوه قضائیه

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، توجه به بهره‌گیری از فناوری‌های نوین همواره مورد تاکید مسئولان نظام بوده است و در پیشانی آن رهبر معظم انقلاب بهره گیری از فناوری‌های نوین را مورد توجه قرار داده اند. مقام معظم رهبری در بخشی از حکم انتصاب حجت الاسلام والمسلمین اژه‌ای به ریاست قوه قضاییه “گسترش فناوری‌های نوین و تضمین دستیابی آسان و رایگان خدمات قضایی” را مورد تاکید قرار داده اند.

با همین رویکرد بهره گیری از فناوری‌های نوین به عنوان یکی از اولویت‌های دستگاه قضایی و مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه قرار گرفت و اقدامات گوناگونی در این حوزه اتفاق افتاد. یکی از این اقدامات برگزاری جلسات دادرسی به صورت الکترونیک است. جلساتی که با بهره گیری از فناوری اطلاعات و به صورت برخط برگزار می‌شود و در آن تکریم حقوق شهروندی مورد توجه قرار می‌گیرد.

دادرسی الکترونیک از مفاهیم نوینی است که با پیشرفت روز افزون فناوری اطلاعات به وجود آمده است. با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در امور قضایی، شکل جدیدی از دادرسی‌ها ایجاد شده است که از آن به عنوان دادرسی الکترونیک یاد می‌شود. باید مورد تاکید قرار داد که گسترش عدالت و بهره گیری از فناوری‌های نوین از تاکیدات سند تحول قضایی است، سندی مترقی که زمینه گسترش عدالت قضایی را به باور مسئولان عالی قضایی، نخبگان دانشگاهی و کارشناسان حقوق ایجاد می‌کند.

اما منظور از برگزاری جلسات دادرسی به صورت الکترونیک بهره برداری از روش‌های جدید با بهره گیری از فناوری‌های نوین است تا در جهت رفع اطاله دادرسی، تسریع در امور جاری محاکم، افزایش دقت و تسریع در امور پرونده‌ها و جلوگیری از سردرگمی اقدام کرد.

در این شکل از دادرسی حقوق شهروندی مردم مورد توجه قرار می‌گیرد. تسریع در خدمات رسانی قضایی به مردم، کاهش جمعیت دادگاهی، کاهش منازعات مردمی، جلوگیری از انحرافات اداری و کاهش هزینه‌ها برخی دیگر از ویژگی‌های برگزاری جلسات دادرسی به صورت الکترونیک است.

در برگزاری جلسات رسیدگی به صورت الکترونیک امکان حضور غیر فیزیکی افراد در دادگاه‌ها با استفاده از فناوری‌های نوین تحقق می‌یابد و مشکلات ناشی از مسافت‌های طولانی از میان برداشته می‌شود و به اشخاص این امکان را می‌دهد که در هر منطقه و مکانی در جلسات رسیدگی به صورت مجازی و الکترونیک حاضر باشند.

امروزه شاهد برگزاری این نوع از جلسات چه در داخل کشور و چه در خارج از کشور هستیم و افراد به صورت اختیاری حق انتخاب دارند تا در جلسات رسیدگی به صورت الکترونیکی یا فیزیکی حضور یابند. در واقع در این نوع از رسیدگی‌ها حق انتخاب افراد سلب نمی‌شود و افراد می‌توانند با کمترین امکانات و با گوشی‌های موبایل شان در این جلسات حضور یابند تا شاهد صرفه جویی در وقت و هزینه‌های شان باشیم.

با اقداماتی که از سوی قوه قضاییه صورت گرفته است در حال حاضر دادرسی الکترونیک میان مردم عادی و میان زندانیان برگزار می‌شود تا با بهره گیری از فناوری‌های نوین اقدامات مناسبی در جهت حقوق شهروندی مردم برداشته شود. البته دستاورد‌های قوه قضائیه تنها جنبه داخلی ندارد بلکه ابعاد بین المللی نیز پیدا کرده است.

بیشتر بخوانید:  ارائه خدمات الکترونیک در چارچوب سیاست قضایی

حجت الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای رئیس قوه قضاییه ۱۶ شهریورماه سال جاری در دیدار رئیس دیوانعالی اندونزی با اشاره به توسعه ارائه خدمات الکترونیکی در قبال زندانیان، اظهار کرد: با هوشمندسازی صورت گرفته و تدابیر اتخاذ شده، بدون آنکه زندانی به دادگاه اعزام شود از داخل زندان با دادگاه به صورت صوتی و تصویری ارتباط برقرار می‌کند و این موضوع در حال توسعه یافتن است. همچنین مقدمات ملاقات الکترونیکی و تصویری زندانی با اعضای خانواده‌اش نیز در ایران فراهم است.

سخنان رئیس قوه قضائیه در دیدار مقامات قضایی سایر کشور‌ها نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی در زمینه دادرسی الکترونیک و فناوری‌های نوین از تجربیات ارزشمند و گرانبهایی برخوردار است. تجربیات و دستاورد‌هایی که آن را در زمره کشور‌های پیشرو در زمینه بهره گیری فناوری‌های نوین قرارداده است.

حجت‌الاسلام و المسلمین مصدق معاون اول قوه قضائیه نیز در دیدار با رئیس دیوان عالی کشور روسیه در ۲۷ مردادماه سال جاری با اشاره به تجربه جمهوری اسلامی ایران در زمینه دادرسی الکترونیک در دوران کرونا افزود: در طول این مدت ضمن رعایت و حفظ حقوق طرفین دعوی و مقررات قانونی، سیستم قضایی موفق شد با طراحی و اجرای سامانه‌های هوشمند بسیاری از پرونده‌ها را به صورت غیرحضوری ساماندهی کند، فرایندی که خود موجب کاهش قابل توجه مراجعات حضوری به مراکز قضایی شد.

انجام بیش از ۲۲۳ هزار دادرسی الکترونیک در ۵ ماه

حالا اینطور که محمد کاظمی فرد رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه می‌گوید شاهد استقبال خوب مردم از این نوع از شیوه دادرسی‌ها هستیم.

کاظمی فرد با بیان اینکه در پنج ماهه ابتدایی سال جاری نسبت به همین بازه زمانی درسال گذشته شاهد بیش از ۵۰ درصد رشد در زمینه برگزاری دادرسی الکترونیک میان مردم بوده ایم، تاکید کرد:در پنج ماه ابتدایی سال گذشته۶۲ هزار و ۶۸۴ جلسه دادرسی به صورت الکترونیک برگزار شده است که در سال جاری با افزایش ۵۰ درصدی و استقبال خوب مردم ۹۴ هزار و ۳۲۵ جلسه دادرسی به صورت الکترونیک برگزار شده است.

رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه افزود: این جلسات با هدف کاهش هزینه‌های مردم و سرعت در رسیدگی به پرونده‌ها صورت می‌گیرد و دیگر نیاز نیست یک فرد برای حضور در یک جلسه دادرسی از یک شهرستان به شهرستان دیگر برود. با این کار شاهد کاهش هزینه‌ها هستیم ضمن اینکه در وقت افراد صرفه جویی حاصل می‌شود و حقوق شهروندی محترم شمرده می‌شود.

کاظمی فرد در ادامه با بیان اینکه در پنج ماهه ابتدایی سال جاری ۱۲۸هزار و ۹۶۲ جلسه دادرسی الکترونیک میان زندانیان برگزار شده است تاکید کرد: این نوع دادرسی با دادرسی میان مردم متفاوت است. در این جلسات دادرسی یکی از طرفین زندانی است و با امکانات مناسبی که فراهم شده است این جلسات به صورت الکترونیک برگزار می‌شود.

رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه با تاکید بر اینکه در حال حاضر بیش از ۷۷ درصد جلسات رسیدگی زندانیان به صورت الکترونیک برگزار می‌شود گفت: در سال گذشته بیش از ۳۰۰ هزار جلسه دادرسی الکترونیک زندانیان برگزار شده است و خوشبختانه جمهوری اسلامی به یک تجربه ارزشمندی در زمینه دادرسی الکترونیک رسیده است.

محمد کاظمی فرد با بیان اینکه در مجموع از ابتدای سال جاری تا پایان مردادماه ۲۲۳ هزار و ۲۸۷ جلسه دادرسی به صورت الکترونیک برگزار شده است تاکید کرد: اگر شما در دادگاهی دعوت می‌شوید تا در جلسه‌ای حضور پیدا کنید می‌توانید به صورت مجازی در آن دادگاه شرکت کنید. مخصوصا در مواردی که دادگاه در یک شهر دیگر یا یک کشور دیگر باشد. این موضوع بسیار مهمی است که در آن کاهش هزینه‌های مردم مورد توجه قرار گرفته است. دادرسی‌های الکترونیک در یک فضای امن و با بهره گیری از فناوری‌های نوین صورت می‌گیرد و در آن محدویت‌های جغرافیایی از بین می‌رود و فرد می‌تواند در جلسه رسیدگی دادگاه به صورت برخط حضور داشته باشد.