شکست حصر آبادان رمز پیروزی دفاع مقدس

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز آبادان، اواخر شهریور ماه سال ۱۳۵۹ دوران سختی برای کشورمان به ویژه مرز نشینان غرب و جنوب غرب کشورمان بود. ارتش کاملا مجهز حزب بعث عراق به فرماندهی صدام ، که از مدت‌ها قبل خود را برای این عملیات آماده کرده بود با تجهیزات کامل به مرز‌های غربی کشورمان حمله ور شد.
حمله ارتش حزب بعث مسئولان و مردم کشورمان را غافلگیر کرد و همین غافلگیری و آماده نبودن نیروی نظامی ایران موجب شد که دشمن پیشروی‌هایی را در خاک کشورمان داشته باشد.
ایران درگیر توطئه‌های داخلی
در واقع در ابتدای تهاجم دشمنان به مرز‌های ایران اسلامی کشورمان در شرایط خیلی بدی قرار داشت. دشمنان داخلی مردم ایران پنج استان خوزستان، کردستان، مازندران، سیستان و بلوچستان و آذربایجان غربی را در گیر جنگ داخلی کرده بودند.
مستشاران خارجی وسران ارتش نیز از کشور فرار کرده بودند و بدتر از همه امور اجرایی کشور در دست کسانی بود که ازعوامل پشت پرده دشمنان محسوب می‌شدند.
با وجود این شرایط سخت وطاقت فرسا، جنگ تحمیلی دشمنان ضد ایران که در قالب یک ائتلاف جهانی شامل تمام کشور‌های تاثیر گذار در دنیای آن روز بود، به خودی خود بزرگترین تهدید ضد تمامیت ارضی ومردم ایران به شمار می‌رفت.
نیرو‌های نظامی کشورمان که به دلیل فرار مستشارن خارجی و نیز نبود قطعات، بسیاری از تجهیزاتشان از جمله تانک‌ها و نفربر‌ها بلااستفاده مانده بود، به فکر راه چاره‌ای برای مقابله با دشمن افتادند و طرح جدی نظامی را برای مقابله با دشمن ارائه کردند.
نیرو‌های مومن وانقلابی درسپاه پس از گذشت چهارماه از شروع جنگ تحمیلی، نخستین ابتکار عمل خود را با ارائه پیشنهاد‌های جدید برای شروع مرحله تازه دفاع مقدس ارائه کردند. این استراتژی در فروردین سال ۱۳۶۰ مورد پذیرش سران نیرو‌های زمینی ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی قرار گرفت و در عملیات‌هایی که در ادامه جنگ تحمیلی انجام شد، از این استراتژی جدید بهره بردند.
انتخاب تاکتیک جدید با اتکا بر نیرو‌های پیاده و اجرای عملیات در شب
در مرحله جدید و با در نظر گرفتن تجارب پیشین و با شناخت نسبتا عمیق از دشمن و مطابق با توان و مقدورات موجود و فارغ از
روش‌های کلاسیک، که اساسا حاصل ترجمه آیین نامه‌های ارتش امریکا بود، در فاصله زمانی اسفند ۱۳۵۹ تا مهر ۱۳۶۰ بیش از
۲۰ عملیات محدود طرحریزی و اجرا شد. مشخصه این عملیات‌ها دستیابی به روش‌های جدید برای شکستن خطوط دفاعی دشمن با
اتکا به نیرو‌های بسیجی و سپاه بود.
روش جدید با آیین نام‌های ارتش که مبتنی برجنگ کلاسیک بود، تفاوت داشت. زیرا در روش نظامی منطبق با آئین نامه‌های ارتش، مواضع دفاعی دشمن عمدتا می‌بایست با اتکا به آتش و نیرو‌های زرهی درهم می‌شکست و سپس پیشروی در عمق انجام میگرفت.
اما در شیوه جدید که برای نخستین بار به معرض آزمون گذاشته شده بود، بر خلاف آموزه نیرو‌های کلاسیک که در آن، در شکستن خطوط دشمن و پیشروی، بیشتر بر آتش ونیرو‌های زرهی تأکید می‌شد، نیرو‌های پیاده اساس کار را تشکیل می‌داد. بهره برداری از تاریکی هوا و اجرای عملیات در شب نیز بخش دیگری از ویژگی‌های شیوه جدید بود که به منظور جبران کمبود و امکانات مورد تأکید بود؛ ضمن این که تجربه نشان داد دشمن در برابر عملیات در شب، آسیب پذیر است.
(برای اطلاعات بیشتر رجوع شود به، خبرگزاری صدا و سیمای مرکز آبادان، https://www.iribnews.ir/fa/news/۲۸۳۵۱۱۲)
نیرو‌های دشمن پس شروع مرحله جدید دفاع مقدس و شکست‌های پیاپی شان، در بررسی شکست‌های خود در مورد نیرو‌های ایرانی چنین اظهار نظر کردند: «حمله‌هایی که به وسیله افراد پیاده انجام می‌دهند، طرح شخصی است و زمان معیّنی ندارد. حمله‌های نیرو‌های پیاده ایران، راه کار مشخصی نیز ندارد و از مکان معلومی حمله نمی‌کنند؛ گاه از پهلو و حتی گاهی نیز جبهه‌ای حمله می‌کنند».
از این اظهارات کاملاً مشخص است که ارتش و رژیم بعث عراق هرگز نتوانست تاکتیک‌های نوین رزمندگان ایران را بشناسد یا پیش بینی کند.
محمد درودیان، تجزیه و تحلیل جنگ ایران و عراق، (جنگ؛ بازیابی ثبات)، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ج ۲، ص ۱۳۸ و ۱۳۹.
عملیات ثامن الائمه
تحرک اصلی رزمندگان در این مقطع، عمدتا معطوف به دو عملیات گردید که هر دو، در محور آبادان طراحی و اجرا شد.
«عملیات ولایت فقیه»» از مدت‌ها پیش طراحی و بلافاصله پس از حذف بنی صدر، با رمز" فرمانده کل قوا - خمینی روح خدا"
در ۲۳ خرداد ۱۳۶۰ در جبهه آبادان و از محور دارخوین به اجرا درآمد.
طراحی و پیشنهاد شکستن حصر آبادان و تاکید حضرت امام ره که فرمودند حصر آبادان باید شکسته شود از مدت‌ها پیش مورد نظر طراحان جنگ و فرماندهان سپاه بود لیکن کارشکنی بنی صدر مانع از تحقق آن می‌گردید. پس از حذف بنی صدر زمینه عملی شدن این طرح با نام عملیات ثامن الائمه به وجود آمد و در تاریخ پنجم مهرماه ۱۳۶۰ اجرا شد و بدین ترتیب اولین همکاری سپاه و ارتش در این عملیات و در مقیاس وسیع تحقق یافت.
پاکسازی شرق کارون از نیرو‌های دشمن و شکستن محاصره آبادان بخشی از نتایج و دستاورد‌های عملیات ثامن الائمه به شمار می‌رود تداوم محاصره آبادان برای دشمن از ارزش سیاسی بالایی برخوردار بود و از مقاصد عمده رژیم عراق برای به تصمیم کشاندن جمهوری اسلامی محسوب می‌شد. با این عملیات دشمن علاوه بر اینکه یک امتیاز با ارزش سیاسی را ازدست داد از نظر روحی و روانی و همچنین نیروی انسانی و تجهیزات متحمل خسارات بسیاری شد.
نتایج حاصله از دو عملیات فرماندهی کل قوا و ثامن الائمه باور‌های غلط دشمن درباره توان رزمندگان اسلام را در هم ریخت و امنیت دشمن را که مدت‌ها بدون دغدغه اساسی در قسمت بزرگی از مناطق اشغالی مستقر شده بود سلب کرد ضمن اینکه موجب نمایان شدن هر چه بیشتر آسیب‌پذیری دشمن نیز گردید علاوه بر این اعتماد رزمندگان اسلام به اتخاذ تاکتیک‌های ابتکاری در جنگ و همچنین شکل‌گیری همکاری ارتش و سپاه و باور و اعتقاد نیرو‌های نظامی کلاسیک به نیرو‌های انقلابی بخشی از نتایج آن بود که تحقق یافت.
آغاز تا پایان: سیری در جنگ ایران و عراق، جلد یک، ناشر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس،۱۳۹۱. ص ۷۰ و ۷۱
در عملیات ثامن الائمه پس از ۴۸ ساعت نبرد، کلیه مواضع دشمن درهم کوبیده شد و کلیه اهداف عملیات تأمین شد. در کنار سازماندهی جدید، توپخانه به تدریج به کار گرفته شد و پس از عملیات فتح المبین عملا توپخانه سپاه شکل گرفت. همچنین سپاه با جذب و به کارگیری نیرو‌های مردمی، توانست توان نظامی خود را افزایش دهد.
آغاز تا پایان، بررسی وقایع سیاسی نظامی جنگ از زمینه سازی تهاجم عراق تا آتش بس، به قلم جمعی از نویسندگان، ناشر چاپی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، ناشر دیجیتالی مرکز تحقیقات رایان‌های قائمیه اصفهان، پی دی اف. ص ۲۴ و ۲۵
پیروزی در عملیات ثامن الائمه نیرو‌های انقلابی را برای ادامه جنگ مطمئن کرد و وضعیت روانی مناسبی در جامعه به وجود آمد و امید و اعتماد برای کسب پیروزی حاصل شد. در نتیجه، زمینه‌ی لازم برای طرح ریزی عملیات‌های جدید
براساس ساختار و ترکیب جدید نیرو‌ها و استراتژی و تاکتیک‌های جدید فراهم شد.
یکی از کارشناسان نظامی خارجی در این زمین گفت: «آزادسازی مناطق اشغالی این حقیقت را آشکار ساخت که برتری در قدرت زرهی و هوایی میتواند بی معنا باشد»
این کارشناس همچنین با اعتراف درباره ماهیت ناشناخته تاکتیک‌های جدید و نحوه کسب پیروزی نظامی ایران مینویسد:. «هنوز مشخص نشده است که ایرانیان چگونه به این پیروزی دست یافتند»
آنتونی کردزمن و آبراهام آر. واگنر، درس‌هایی از جنگ مدرن - جلد دوم: جنگ ایران و عراق، ترجمهی حسین یکتا.
"مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، ص ۱۴۶."
که این خود نشان دهند پیچیدگی شیوه جدید نیرو‌های نظامی ایران برای مقابله با دشمن بعثی بود.
همکاری ارتش و سپاه که دراین عملیات به اوج خود رسیده بود همچنان ادامه یافت و رو به گسترش نهاد. میزان همکاری سپاه و ارتش در دوران دفاع مقدس به حدی بود که شهید صیاد شیرازی در این مورد گفت: «ما [ارتش و سپاه]کاملا در هم ذوب شده بودیم.» این شهید بزرگوار همچنین همکاری ارتش و سپاه را "ترکیب مقدس نیرو‌های اسلام" می‌نامید.
(مرکز اسناد انقلاب اسلامی، https://irdc.ir/fa/news/۳۵۶/%D۹%۸۷%D۹%۸۵%D۹%۸۳%D۸%A۷%D۸%B۱%DB%۸C%E۲%۸۰%۸C)
شکست حصر آبادان الگوی همه عملیات‌ها
کمتر کسی می‌تواند درک کند که پیروزی در عملیات ثامن الاثه چقدر برای فرماندهان نظامی کشورمان شاد بخش بود. آن‌ها اقدامی بزرگ را انجام داند، زیرا با استفاده از شیوه جدید نظامی که تا آن زمان تجربه نشده بود دست به اقدامی بزرگ زدند. اقدامی که اگر با شکست مواجه می‌شد و می‌توانست یه فاجعه برای نیرو‌های نظامی کشورمان باشد. ولی خوشبختانه طراحی دقیق فرماندهان و نیز ابتکار و خلاقیت بی نظیر آنان دل مردم ایران را در پنج مهر ۱۳۶۰ شاد کرد و از آن زمان به بعد بود که دشمن بعثی دریافت که باید خودش را برای شکست ها‌ی بزرگ تر آماده کند. زیرا تاکتیک بکار گرفته شده در عملیات شکست حصر آبادان دقیقا همان تاکتیکی بود که در همه عملیات‌های بعدی مورد استفاده قرار گرفت. 
آری شکست‌های متوالی دشمن از آبادان شروع شد و تا پایان دفاع مقدس ادامه یافت ...

شاپور زبردست