ایجاد ساز و کار نظارت بر عملکرد امور قرآنی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما و به نقل از مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، صد و بیست و هفتمین نشست مجمع مشورتی شورای توسعه فرهنگ قرآنی به منظور بررسی سه دستور در محل دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی برگزار شد.

در ابتدای این نشست و پس از قرائت دستور‌های توسعه فرهنگ قرآنی از سوی رضا سلامت‌پناه دبیر مجمع مشورتی شورای توسعه فرهنگ قرآنی، گزارش اتحادیه کشوری مؤسسات و تشکل ‎‌های قرآن و عترت ارائه شد. برای ارائه این دستور باید مدیرعامل‌های سه اتحادیه قرآنی گزارش مربوط به اقدامات صورت گرفته در زمینه انحلال و تسویه حساب این اتحادیه‌ها را ارائه می‌دادند.

ارائه گزارش تسویه اتحادیه‌های قرآنی
در این بخش رحیم قربانی مدیرعامل اتحادیه مدغم قرآنی (اتحادیه‌ای که یک سال و نیم فعالیت داشت) و حسن محمدی مدیرعامل اتحادیه تشکل‌های قرآن و عترت کشور گزارش‌های خود را ارائه دادند، اما به دلیل غیبت حجت الاسلام و المسلمین کوششی، مدیر عامل اتحادیه مؤسسات و تشکل‌های قرآن و عترت کشور در نشست، گزارش این اتحادیه ارائه نشد.

در این بخش ابتدا مدیر عامل اتحادیه مؤسسات قرآنی کشور به بیان نکات کوتاهی در مورد این دستور پرداخت و با اشاره به اینکه مقرر شده بود آخرین روند تسویه حساب سه اتحادیه قرآنی (اتحادیه تشکل‌های قرآن و عترت، اتحادیه مؤسسات قرآن و عترت و اتحادیه مدغم) ارائه شود، گفت: بر اساس قانون تجارت که ما مبتنی بر آن عمل می‌کنیم، در هر انحلال همه شرکت‌ها برای طی کردن دوره انحلال، تسویه امور مالیاتی و بیمه ای، پرداخت دیون و بستن حساب‌ها دو سال فرصت دارند.

محمد انجم شعاع افزود: مسئولان اتحادیه مدغم همت کردند و در مدت مشخص شده این کار را انجام دادند و اعتبارات مانده سال ۹۷ و ۹۸ و مانده کمیته تخصیص اعتبارات صورت جلسه شد و در اختیار برنامه‌ها و مصوبات هیئت مدیره اتحادیه جدید قرار گرفت. در اثنای تسویه حساب دو اتحادیه قبلی (اتحادیه تشکل‌ها و اتحادیه مؤسسات) متوجه شدیم هنوز حساب‌های اتحادیه‌ای که قبلاً آقای کوششی مدیر عامل آن بود، مفتوح است. بخشی از تسویه حساب آقای کوششی پیش رفته، اما هنوز انحلال آن قطعی نشده است.

وی اضافه کرد: آنچه که من می‌دانم این است که حساب‌های اتحادیه تشکل‌ها اخیراً بر اساس ابلاغ سازمان تأمین اجتماعی و سازمان امور مالیاتی مسدود شده، اما تسویه حساب باقی مانده است. اگر دوستان تسهیل کنند بخشی از مشکلات ما نیز حل خواهد شد. اینجا یک سؤال حقیقی به وجود می‌آید و آن هم اینکه اگر اتحادیه‌ای دو سال مهلت داشته باشد و طی این مدت تسویه نکند، چه مرجعی باید برای ادامه مسیر اجازه دهد؟

بر اساس این گزارش در ادامه این نشست مدیر عامل اتحادیه مدغم قرآنی به بیان توضیحات کوتاهی در مورد سابقه فعالیت اتحادیه‌های قرآنی پرداخت و گفت: در سالیان گذشته سازمان تبلیغات اسلامی مجوز‌هایی برای فعالیت مؤسسات قرآنی مردم نهاد صادر می‌کرد، پیرو این مؤسسات، اتحادیه‌ای با عنوان اتحادیه مؤسسات قرآنی شکل گرفت. در ادامه اتحادیه‌ای زیر نظر وزارت ارشاد با عنوان اتحادیه تشکل‌های قرآن و عترت برای رتق و فتق امور مؤسسات مردمی که از آن وزارتخانه مجوز گرفته اند، تشکیل شد.

رحیم قربانی افزود: بیش از ۱۰ سال تلاش شد تا این دو اتحادیه ادغام شده و تبدیل به یک اتحادیه واحد شوند. شورای توسعه هم ده‌ها نشست در این زمینه برگزار کرد تا ادغام شکل بگیرد، اما به دلایل متعدد این ادغام شکل نمی‌گرفت. سرانجام خود مؤسسات تصمیم گرفتند این کار را پیگیری کنند و به سرانجام برسانند تا اینکه در آذر ۱۳۹۷ مجمعی در قم برگزار و اتحادیه مدغم شکل گرفت. در آن زمان من به عنوان مدی رعامل آن اتحادیه انتخاب شدم و انجام وظیفه کردم. گرچه آن اتحادیه شکل گرفته بود، اما دوستان ما در یکی از دو اتحادیه زیر بار قضیه ادغام نمی‌رفتند و مشکلاتی ایجاد شد، با این وجود بحث ثبت اتحادیه مدغم انجام شد و فعالیت رسمی آن از ابتدای اسفند ۱۳۹۷ با عنوان اتحادیه مدغم شروع شد.

وی اظهار کرد: با توجه به اینکه هنوز یکی از اتحادیه‌ها پای کار نمی‌آمد برای نهایی شدن ادغام و تمکین هر دو اتحادیه به امر ادغام، اعتراضات و تجمعاتی صورت گرفت و حتی کار به مجلس کشیده شد تا اینکه سرانجام دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزیر ارشاد و رئیس سازمان تبلیغات توافق کردند مهلتی چندماهه داده شود تا این قضیه ختم شود. بر همین اساس نشست‌هایی در وزارت ارشاد برگزار و در تاریخ سوم مرداد ۱۳۹۸ مجمع عمومی تشکیل و انتخابات برگزار شد تا به طور رسمی اتحادیه جدید که همان اتحادیه مدغم بود، شکل گیرد.

مدیر عامل اتحادیه مدغم قرآنی ادامه داد: با توجه به اینکه اتحادیه جدید، دارای شماره ثبت جدید و ماهیت جدید بود، لذا عملاً چهار اتحادیه وجود داشت که تنها آخرین اتحادیه رسمیت داشت و سه اتحادیه دیگر شامل اتحادیه تشکل ها، اتحادیه مؤسسات و اتحادیه مدغم باید منحل می‌شدند.

قربانی گفت: در این نشست گزارش تسویه و انحلال اتحادیه مدغم که مدیر عامل آن بود‌ه ام را ارائه می‌دهم، بعد از تشکیل اتحادیه واحد، فعالیت‌ها برای انحلال اتحادیه مدغم را از تاریخ ۲۴ آذر ۱۳۹۹ شروع کردیم. تقریباً در مدت لازم مواردی که باید صورت می‌گرفت را نهایی کردیم و به لطف الهی اعلام ختم تسویه این اتحادیه در روز ۱۹ شهریور به طور رسمی از سوی اداره ثبت شرکت‌ها و مؤسسات اعلام شد.

وی اظهار کرد: هزینه‌هایی که شورای توسعه، وزارت ارشاد، سازمان تبلیغات و تمام مواردی که دریافت شده بود، به دوستان اعلام شده و تمام تعهدات انجام شده و باقیمانده تا آخرین ریال به اتحادیه جدید داده شده است و الان تمام حساب‌های اتحادیه مدغم بر اساس قانون انحلال، مسدود شده و بحث این اتحادیه مختومه شده است.

دلیل طولانی شدن انحلال و تسویه اتحادیه تشکل‌ها
در ادامه مدیر عامل اتحادیه تشکل‌های قرآن و عترت کشور نیز به بیان اقدامات صورت گرفته در زمینه انحلال این اتحادیه پرداخت و گفت: ما هم بعد از ادغام نهایی کمیته تسویه را تشکیل دادیم، با توجه به سابقه بسیار طولانی که اتحادیه تشکل‌ها داشت و زمان تشکیل آن به سال ۱۳۸۴ بر می‌گشت، طبیعتاً بحث تسویه آن پیچیده‌تر از دو اتحادیه دیگر بود.

حسن محمدی افزود: بهمن ۱۳۹۹ صورت جلسه انحلال ثبت شد، اما امور تسویه روال قانونی و بازه زمانی بیشتری لازم دارد. ما همان سال‌ها مشکلی در مورد مالیات سال ۱۳۹۳ داشتیم، با پیگیری‌هایی که در شورای عالی مالیات داشتیم توانستیم مشکل مربوط به سال ۹۳ را رفع کنیم، اما مشکل دیگری در روند رسیدگی مالیاتی ما وجود دارد که مربوط به سال ۱۳۹۷ است و هنوز برطرف نشده است.

وی اضافه کرد: رسیدگی مالیاتی سال ۱۳۹۷ در سال ۱۳۹۹ انجام شد، آن سال شاهد چالش‌های متعددی بر سر ادغام و موضوعات دیگر بودیم و با همه تلاشی که انجام دادیم، به ما مجوز داده نشد، لذا نتواستیم درخواست قطعی را به ثبت برسانیم و به اداره مالیات ارائه دهیم. بر همین اساس متأسفانه تمام اعتباراتی که شورای توسعه به صورت امانی به اتحادیه تشکل‌ها داده بود، مشمول معافیت مالیاتی نشد و الان نیز پرونده در جریان است و در شورای عالی مالیاتی نیازمند کمک شورای توسعه هستیم.

مدیر عامل اتحادیه تشکل‌های قرآن و عترت کشور با اشاره به اینکه سال ۱۳۹۹ حدود ۷۰۰ میلیون از سرمایه را به اتحادیه مدغم انتقال دادیم، تصریح کرد: سال ۱۴۰۰ هم تراکنش مالی نداشته ایم و مشکلی بابت مالیات نخواهیم داشت و تنها مشکل ما مربوط به مالیات سال ۹۷ است. نهایتاً در زمینه انحلال نیز تعهد کرده ایم بعد از اتمام فرایند مالی و رسیدگی مالیاتی تا ریال آخر همه اعتبارات باقیمانده را به حساب اتحادیه مدغم منتقل کنیم.

پس از بیان نکات مختلف، در نهایت مقرر شد طی نامه‌های جداگانه به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان تبلیغات اسلامی نسبت به پیگیری سریع تسویه حساب اتحادیه تشکل‌های قرآن و عترت و اتحادیه مؤسسات قرآن و عترت اقدام شود. همچنین مقرر شد شورای توسعه فرهنگ قرآنی نیز هر نوع مساعدتی که لازم بود را در این زمینه به کار گیرد.

گلایه از دستگاه‌های حاکمیتی و یک پیشنهاد
در ادامه این نشست مدیر عامل اتحادیه مؤسسات مردمی قرآن و عترت به بیان نکاتی در مورد عدم همکاری دستگاه‌ها با اتحادیه مردمی در واسپاری فعالیت‌ها پرداخت و گفت: در حال حاضر سه هزار و ۳۳ مؤسسه قرآنی، ۲۷ هزار و ۲۰۰ معلم قرآن، هزار و ۱۲۲ شعبه مؤسسه قرآنی، ۱۷ مرکز شبانه روزی، بیش از ۴۰۰ مهد کودک و .. فعالیت می‌کنند.

محمد انجم شعاع افزود: قرار بود این مؤسسات انسجام بخشی شوند و همه دستگاه‌ها در کاهش تصدی‌گری بخش دولتی کاری انجام دهند، نشست‌های زیادی هم با دستگاه‌های مختلف داشته ایم؛ الان دو سال از عمر اتحادیه گذشته است، اما شاهد هیچ واگذاری‌ای نبوده ایم. پیشنهاد من این است کار گروهی مرکب از دستگاه‌های مرتبط به منظور واسپاری فعالیت‌ها تشکیل شود.

در مورد وضعیت واگذاری فعالیت‌ها به اتحادیه مؤسسات قرآنی مردم نهاد، در نهایت مقرر شد کمیته‌ای برای بررسی ابعاد واسپاری فعالیت‌های قرآنی دولتی به بخش مردمی تشکیل شود.

همچنین مقرر شد کارگروه دیگری برای حل مسائل حقوقی مؤسسات قرآنی مردم نهاد نیز تشکیل شود. اعضای این کارگروه نمایندگان وزارت ارشاد، سازمان تبلیغات، سازمان اوقاف، آموزش و پرورش و سه نماینده از اتحادیه مؤسسات خواهد بود.

نظارت بر دستگاه‌های قرآنی؛ آری یا خیر؟
بر اساس این گزارش در ادامه صد و بیست و هفتمین جلسه مجمع مشورتی شورای توسعه فرهنگ قرآنی پیش‌نویس الحاق ماده واحده به آیین نامه شورای توسعه فرهنگ قرآنی بهسازی نظام نظارت شورا مورد بررسی قرار گرفت.

در این بخش دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی به بیان نکاتی در مورد این دستور پرداخت و گفت: وظایف نظارتی شورای عالی انقلاب فرهنگی یکی از وظایف قطعی است. یعنی دو کار کلیدی که دارد، یکی بحث سیاستگذاری و دیگری هم نظارت است.

حجت‌الاسلام والمسلمین حمید محمدی افزود: پیشنهاد اضافه شدن یک ماده به آیین نامه شورای توسعه فرهنگ قرآنی ارائه شد که مبنی بر تشکیل هیئت نظارت شورای توسعه بود.

در ادامه رضا سلامت پناه نیز گفت: این دستور در نشست قبل مورد بررسی قرار گرفت و مقرر شد مجدد بررسی شود، بر همین اساس نشست‌های کارشناسی به منظور تنقیح بیشتر برگزار شد و بعد از این بررسی‌ها وظایف صِرف نظارتی مقداری برجسته شد.

وی افزود: در آیین نامه شورای توسعه فرهنگ قرآنی نهمین وظیفه این شورا ارزیابی و نظارت بر عملکرد دستگاه‌ها و نهاد‌های دولتی و غیردولتی است. تاکنون این وظیفه در کنار وظایف سیاستگذاری و راهبری برعهده دبیرخانه شورای توسعه بوده است الان طبق مدل مرسومی که در جهان است، به این نتیجه رسیده ایم برای کارآیی بیشتر، شورای توسعه و حتی دبیرخانه و کمیسیون‌ها سه نهاد کاملاً مستقل در امور قرآنی کشور داشته باشیم:
یک نهاد، نهاد اجرایی است که شامل تمامی نهاد‌های دولتی و عمومی و رسمی کشور می‌شود و مجری هستند.
نهاد دیگر، بخش سیاستگذاری تخصصی است که آن هم شورای توسعه است و کمیسیون‌های موضوعی را نیز دارد.
نهاد سوم هم بخش نظارتی است که آن هم مستقلاً شکل خواهد گرفت. این نهاد صرفاً گزارش‌های نظارتی را به شورا خواهد داد.

هیئت نظارت راهی برای برون رفت از رخوت
سلامت‌پناه اظهار کرد: مخرج مشترک این سه نهاد، اسناد راهبردی توسعه فرهنگ قرآنی است. هیئت نظارت بر اجراسازی این اسناد نظارت می‌کند، شورای توسعه هم قوانین لازم را برای اجراسازی تنظیم می‌کند و نهاد‌های اجرایی هم متولی اجراسازی هستند. پیش بینی می‌شود یک برون رفتی از رخوت‌ها و مسائلی که حادث شده است را شاهد باشیم و به نحوی این را تحول جدی در امور قرآنی کشور می‌دانیم.

وی اضافه کرد: آنچه امروز تصویب می‌شود برای نهایی سازی به شورای توسعه فرهنگ قرآنی خواهد رفت، از این پس ما هیئت نظارتی خواهیم داشت که تمامی مسئولیت‌های نظارتی که به صورت پراکنده در حوزه شورا وجود دارد را در آن تجمیع خواهیم کرد.

در ادامه و پس از طرح مباحث متنوع از سوی حاضران در نشست، اصل راه اندازی سازوکاری برای نظارت بر عملکرد دستگاه‌ها به رأی گذاشته شد که پس از رأی‌گیری به تصویب اکثریت اعضا رسید. در ادامه مقرر شد اعضای مجمع نکات خود در مورد این موضوع را به دبیرخانه شورای توسعه ارائه دهند تا پس از اعمال آن نظرات، پیش نویس قوی تری تهیه شود و طی نشستی فوق‌العاده در نشست مجمع مشورتی مورد بررسی قرار بگیرد.

سومین دستور این نشست که تصویب اصلاحات آیین نامه اجرایی پرداخت کمک هزینه دانشجویی به حافظان و قاریان قرآن در سال ۱۴۰۱ بود، به علت حضور نیافتن مسئولان سازمان اوقاف و امور خیریه، به نشست آینده موکول شد.