دستاورد‌های ایران در سازمان شانگهای

مجری: نظر شما در مورد عضویت دائم ایران در سازمان شانگهای به عنوان یک دستاورد چیست؟
«علیرضا پیمان پاک» رئیس سازمان توسعه تجارت:
پیمان پاک: عضویت ایران در این سازمان زمینه برای استفاده راحت‌تر و دسترسی بهتر ما به این بازار‌ها فراهم کرده است. باید تلاش کنیم و برای این عضویتی که محقق طراحی نقشه راه بکنیم، زیرساخت‌ها و چارچوب‌ها اداری را بروز کنیم.
همون طور که رئیس جمهور اشاره کردند به عنوان مثال در حوزه ترانزیت به خاطر اون جایگاه ژئوپلوتیکی که ایران داردامکان حضور فعال و موثر در کریدور‌های شرف به غرب و شمال به جنوب فراهم است. این عضویت یک دسترستی کامل و همه جانبه و برابری برای ایران مانند هشت عضو دیگه ایجاد می‌کند.
مجری: بیش از ۳۰ درصد تجارت خارجی ما با کشور‌های عضو شانگهای افزایش پیدا کرده، بیشتر توضیح دهید.
پیمان پاک: ما دیپلماسی فعال داشته ایم (با تلاش در وزارت خارجه و سازمان توسعه تجارت) فعالیت جدی توانستیم این عدد رو افزایش بدهیم. این درحالی است که برخی از غرب و تحریم و .. حرف می‌زنند.
اگر آمار ۹ میلیارد دلار صادرات به اعضای شانگهای را فقط در ۵ ماه اول ۱۴۰۱ مقایسه کنیم با سال ۹۸، الان دو برابر افزایش داشتیم. این نشان می‌دهد که دیپلماسی، پیگیری و عزم واراده برای توسعه و تعاملات تجاری با کشور‌های مستقل و استفاده از ظرفیت‌های خوبی که سازمان‌های منطقه‌ای غیر از حالا اون چیز‌های که به اسم ناتو و غرب ما می‌شناسیم، آثار خوبی برای کشور دارد.
مجری: این موضوع می‌تواند یک نقشه راه باشد؟
پیمان پاک: دقیقاَ. بزرگ‌ترین تامین کنندگان مالی جهان هم عضو این پیمان هستند. بحث تامین مالی در حوزه (از طریق چین یا هند) دارای اهمیت است. تامین مالی از روسیه یک فرصت بی نظیری رو برای ما پیش می‌آورد برای اینکه ما بتوانیم زیرساخت‌ها را توسعه بدهیم.
مجری: و احتمالاَ یک بازار بزرگ؟
پیمان پاک: با انواع قرارداد‌ها در ازای سرمایه گذاری می‌توانید یک بازار مطمئن فروش به وجود بیاورید. همین پیمان شانگهای به خودی خود ظرفیت این را دارند که بتوانند کلیه نیاز‌های ما را به تامین مالی. به توسعه زیرساخت‌های انرژی، به توسعه زیرساخت‌های صنعتی و صادرات و فروش محقق کند.
مجری: یعنی حتی اگر تحریم‌ها هم باشد، می‌توانیم از پتانسیلی که در سازمان شانگهای وجود استفاده کنیم.
پیمان پاک: مگر امروز تحریم! نیست مگ ر ۵ ماه اول امسال تحریم‌ها تغییری کرده! پس چطور ما توانستیم ۲۰ درصد و ۳۰ درصد ۱۰۰ درصد افزایش صادرات داشته باشیم؟ ما به افریقا به کشور‌های عربی به جنوب شرق آسیا افزایش صادرات داشتیم. اعداد و ارقام را که نگاه کنیم.
بعضی از عوامل قبلی بودند که خیلی تلاش می‌کردند که به بگویند خارج از «اف‌ای تی اف» و خارج ازتحریم‌ها نمی‌شود کار کرد. اگر شما نگاه بکنید در حوزه صنعتی ما رشد وزنی صادرات و رشد ارزشی داشتیم. ما در حوزه‌هایی که خام فروش بودیم وزن صادرات کاهش پیدا کرده است. امروزه به روسیه توربین می‌فروشیم ما امروز داریم دارو‌های نانوتکنولوژی، ب یوتکنولوژی می‌فروشیم.
رئیس جمهور ازبکستان از ۴۵ دقیقه صحبتش با رئیس جمهور تاکید می‌کند، در حوزه‌های علمی و فناوری و در حوزه‌های های تک پیشرفت کردید و با ما همکاری
مجری: رئیس جمهور برای توسعه هکاری برای کشور‌های عضو در هر یک از حوزه‌های مالی، بانکی، ا نرژی و توسعه زیرساخت ها، سلامت و امنیتی تاکید دارد. جزئیاتی که در حوزه‌ها در حال وقوع است را بیان کنید.
پیمان پاک: همه دنبال منافع هستند. وقتی فضا در قالب منفعت دو جانبه باشه همه همکاری می‌کند. رئیس جمهور به ساز و کار‌های مالی و سازوکار‌های بانکی اشراه کرد که می‌توانند اعضا را خارج از فضای حاکمیت دلار و یورو توانمند کند. بتوانند با ارز محلی که رویکرد اعضای شانگهای هم هست با ارز‌های دوجانبه با پیمان‌های پولی چند جانبه و دوجانبه این فرایند رو دنبال کنند.
مجری: این به ما اثبات می‌کنه باید یک سری موارد اصلاح می‌شده
پیمان پاک: ما سال‌های سال زیرساخت‌ها رو توسعه ندادیم همین نکته ترانزیت که جناب آقای رئیس جهور فرمودند یک فرصت بی نظیر تاریخی برای ما پیش آورده برای توسعه تجارت با اتحادیه اوراسیا. در زیرساخت ریل مشکل داریم، در گمرک و کشتی مشکل داریم. این‌ها توی یک یک ماهه، دوساله، یک ساله توسعه پیدا نمی‌کند. اگر ما زیرساخت‌های سخت و نرم را بتوانیم توسعه بدهیم، می‌توانیم با همکاری و مشارکت این اعضا و ظرفیت‌های خوب تجاری بهره بریم.
مجری: آیا ما می‌توانیم از ظرفیت‌های سازمان شانگهای و صندوق آن برای سرمایه گذاری در حوزه زیرساخت استفاده کنیم؟
پیمان پاک: اقداماتی که دولت داره دنبال می‌کند، هم استفاده از ظرفیت سازمان هم استفاده از ظرفیت کشور‌های عضو در حوزه کریدور شمال - جنوب است. صحبتی که آقای رئیس جمهور با رئیس جمهور روسیه داشتند بحث ورود برای فعال شدن زیرساخت‌های شمال جنوب بود. برای بحث توسعه راه آهن رشت وآستارا بود، بحث توسعه بنادر دریای خزر بود، تجهیز وتقویت ناوگان دریایی بود.
مجری: فقط من یک نکته‌ای رو بگم این دغدغه است بین کارشناس‌ها مطرح شده که خب ما حالا داریم عضو سازمان شانگهای شدیم فرصت‌های بیشماری پیش روی ما قرار داده از اون طرف بحث تعرفه ترجیحی رو داریم تو اتحادیه اقتصادی اوراسیا حذف میشه. چند وقت دیگه و می‌شود تجارت آزاد، اما ما خودمون درداخل شاید آماده نباشیم شاید بخش خصوصی ما هنوز برای استفاده از این ظرفیت آماده نباشه، شاید ما یه روزافسوس این رو بخوریم که فرصت پیش روی ما هست، ولی نمی‌توانیم استفاده بکنیم این یک دغدغه ونگرانی است.
آقای علیرضا پیمان پاک:ما تلاش مون رو به موازات داریم جلو می‌بریم اینکه حالا ما به نوعی بیاییم کار رو متوقف کنیم که بگوییم به موازات جلو برویم. اما کاری که ما داریم می‌کنیم به عنوان مثال شما حوزه اوراسیا رو مثال زدید ما داریم تلاش می‌کنیم هم بخش خصوصی مون رو درگیر بکنیم ارتباطش رو تقویت بکنیم. با به عبارتی با اون بخش‌های تجاری و حوزه تجاری ما تقریبا هر هفته یا هر دو هفته یک بار هم پذیرش هیات‌های بزرگ تجاری داریم هم اعزام هیات داریم ما مسئولیت این روهم به بخش خصوصی دادیم از ظرفیت اتاق‌های بازرگانی داریم کمک می‌گیریم ما مرکز تجاری روسیه مون رو مسئولیتش رو به اتاق تعاون دادیم ما درحوزه خانه صنعت معدن مجموعه‌ها رو فعال کردیم. یعنی اون کاری که داریم می‌کنیم برون سپاری بخشی از وظایف هم با توجه به اینکه بالاخره دست دولت باشه با این بروکراسی با این به عبارتی کندی و لختی دولت فرصت‌ها ازدست می‌رود هم نکته مهم این که اون بخش‌های خصوصی تقویت می‌شوند. در تعامل با، اقدام دیگری که جناب آقای رئیس جمهور هم خیلی تقدیر و تایید کردند برقراری ارتباطات استان‌های ما با استان‌های کشورهاست. ما الان استان‌ها و فدراسیون‌های روسیه رو با استان‌ها به عبارتی ارتباط دادیم. الان اصفهان رو با سن پترزبورک برقرار کردیم ارتباطاتش رو این‌ها همه هیات‌ها دارند می‌روند در حوزه گردشکری داره اتفاقات خوبی می‌افته در بخش‌های صنعتی هم همین فرآیند داره دنبال میشود. همین طور استان فارس رو با کشور‌های عربی با قاره آفریقا استان مرکزی رو با حوزه بلاروس، همه این بخش‌ها رو داریم دنبال می‌کنیم، خراسانات رو هر سه خراسان رضوی، شمالی جنوبی رو با کشور‌های سی آی اس این اتفاقات داره می‌افته. خب بعضی از استان‌ها تونستند به موفقیت‌هایی دست پیداکنند. بعضی‌های دیگه انشالا با کمک و هماهنگی دولت و هم افزایی این فرآیند رو تقویت بکنند.
مجری:اقای تقوامنش به هر حال عضویت ثابت در سازمان شانگهای فرصت‌های بیشماری پیش روی کشورمون قرارداده و از اون طرف در داخل کشور دیگه همون طور که اقای پیمان پاک اشاره داشتن اقداماتی برای تسهیل و آشنا شدن بخش خصوصی با این بازار جدید داره انجام میشه. به نظر شما بخش خصوصی چه وظیفه‌ای در این میان داره؟ چه اقداماتی باید انجام بشه که از این ظرفیت و پتانسیل به نحو احسن استفاده بشه؟
فرهاد تقوامنش کارشناس تجارت بین الملل: با توجه به عضویت دو عضو از پنج عضو دائم شواری امنیت در سازمان ملل، دارا بودن یک سوم از جمعیت جهان یکی از مزیت‌های که ایران رو توانمند می‌کنه در مقابل هرگونه تحریم و گذار از تحریم‌های که برعلیه ایران هستش و اگر چهار کشور عضو ناظر مغلوستان، ایران، پاکستان و هند نیست، واقعا به این جمع افزوده بشه، سازمان شانگهای جمعیتی بالغ بر ۲.۷ ملیارد نفر رو به وسعت نیمی از کره زمین در بر میگیره. اون چیزی که جنابعالی فرمودین پیامد‌های اقتصادی که این سازمان برای ما به دنبال داره درواقع می‌تونه گسترش همکاری‌ها در حوزه انرژی و زمینه مناسب جهت ایجاد ائتلاف‌های جدید در اون خصوص برای مثال: مثلا اوپک گازی تشکیل بدن، حفظ گسترش بازار مصرفی بزرگ بادوامی برای نفت وصادرات غیر نفتی که فراتر از ...
مجری: ما در خصوص جزئیات و فرصت‌ها صحبت کردیم. من میخوام شما به عنوان فعال بخش خصوصی و فعال اقتصادی و کارشناس این حوزه بگید که بخش خصوصی ما چه اقدامی باید انجام بده؟
فرهاد تقوامنش کارشناس تجارت بین المللی: در حوزه زنجیره تامین باید حلقه‌های متفاوتی، بخش خصوصی باید در کنار هم قرار بده و با تعامل و همکاری دستگاه‌ها و ارگان‌های مختلف بگونه‌ای کار پیش بره که حاصل اون کاهش هزینه‌های مسیر کاهش زمان انتظار و کاهش بروکراسی اداری و حضور مشتریان دایمی ما باشه چنانکه در تحقق این اهداف اهداف کلانی که جمهوری اسلامی در پیش گرفته همه ارگان‌ها و دستگاه‌های همگرا و هم راستا برای یکپارچه سازی عبور کالا از کوریدور‌های بین المللی ترانزیتی عبور از کشور ما باید تعامل و همکاری‌های لازم رو داشته باشن. یکی دیگه از فاکتور‌های که می‌تونه موضوع‌های بهره گیری از کوریدور‌های بین المللی و ترانزیتی عبوری از بنادر ایران نقش اساسی داشته باشه بهره گیری از ظرفیت‌های شرکت‌های داخلی ایرانی از جمله شرکت‌های کشتیرانی که در واقع در بنادر مهم دنیا و منظقه رفت و امد می‌کنن. مخصوصا در این حوزه تی‌ای اس و حوزه که به هر حال ما بهترین امتیاز و برترین امتیاز رو بندر چابهار داریم و اب‌های درواقع در حوزه دریای خزر رو داریم تا با ادغام با شرکت‌های اپراتوری بزرگ کشور همین بخش خصوصی‌ها رو اشاره می‌کنم بهش مدیریت مستقل پایانه‌های بندری بنادر هم در جذب بار و هم حمل بار بطور یکپارچه و هم ارزان. بیش از بیست عنوان نظارتی دولتی مختلف در حوزه ترانزیت کالا دخیل هستن. در کشور زمانی که در مورد یک کوریدور صحبت می‌کنیم باید مسائل مختلفی از جمله ورود بار به بنادر، خروج بار هم از بنادر ترانزیت کالا و موانع ترانزیتی حوزه سرزمین اصلی و مادری مرز‌ها و سایر موارد رو در نظر بگیریم. بدونید که صرفا با همکاری در بخش‌های مختلف، زنجیره تامین فعالیت‌ها این حوزه بصورت مطلوب پیش بره و ما به اون مهم دست پیدا می‌کنیم.
آقای علیرضا پیمان پاک:نکته آخری که فرمودند کاملا درسته همون نکته‌ای که من عرض کردم سال‌های سال دید ما دید بین المللی نبوده. دید ما استفاده از فرصت‌های ژئوپلوتیک و جهانی ما نبوده؛ بنابراین حالا یک کالایی که میخواد عبور کنه، وارد بشه یا صادر بشه ده‌ها دستگاه درگیرند. تو این حوزه خب یکی از کار‌های کوتاه مدتی که انجام شده. تو همین مدت جناب آقای مخبر معاون اول رئیس جمهور متعدد نشست‌های مختلفی رو داشتند برای هماهنگی و هم سویی این دستگاه‌ها که اگر چالشی موردی مساله‌ای باشه بتونیم هماهنگ کنیم و بسیار هم این نشست‌ها موثر بوده. اما یک جایی خلاء‌ها و زیرساخت‌ها و مشکلات قانونی داریم. ما یه جا مثلا صادرات مجدد کالا رو که در دنیا مرسوم و الان هم با توجه به بحران کشور‌های شمالی یک فرصت خیلی خوبه و امارات و ترکیه از همین فرایند درآمد‌های بسیار سرشاری رو به واسطه تحریم ایران به دست آورند. ما الان ممنوعیت قانونی داریم تو کشور. یعنی گمرک ما همچین قانونی نداره برای صادرات مجدد. خب پس باید تلاش کنیم اون زیرساخت قانونی رو ایجاد کنیم. ما که نمی‌تونیم بدون قانون بیاییم این فرایند‌ها رو پیاده کنیم
مجری:ما اگر بخواهیم از اون ظرفیت استفاده بکنیم باید در داخل خیلی زیرساخت انجام بدهیم و کار کنیم
آقای علیرضا پیمان پاک: اینقد کار نکرده متاسفانه سال‌های سال درحوزه تجارت زیاد بوده به خاطر نداشتن و فقدان دید و دید بین المللی و استفاده از فرصت‌های تجاری که به هر حال هر چه قدر ما تلاش کنیم باز هم کم است. اما ببنید شما توی دو روز رئیس جمهور ایران کنار اون همایش سنگین به فاصله نیم ساعت به نیم ساعت جلسه میزاره با سران کشورها. موضوعات رو حتی به صورت تخصصی و جزئیات دنبال می‌کنه. پس نشون میده دولت عزم داره و دنبال می‌خواد بکنه و کار رو پیگیری بکنه حتی تو این نشست به این سنگنی در سمرقند. جناب آقای رئیس جمهور هماهنگ کردند حتما تجار ایرانی مقیم ازبکستان حتما با ایشان نشست داشته باشند و صبح اول وقت این نشست رو برگزار کردند و گزارش هاشون رو ببینند و دستور دادند به ما، وزارت خارجه برای پیگیری مسائل و موارد. پس اون اراده و عزم هست که انشالا با پیگیری‌ها و برنامه ریزی درست و اصولی بتونیم از این فرصت بی نظیری که برامون به وجود اومده استفاده کنیم.
مجری:آقای دکتر، من می‌خواهم یک ضلع دیگه اضافه بکنم و یک مثلث در رابطه با اقداماتی که باید انجام بشود. شما می‌فرمایید شانگهای ظرفیت‌های بی شماری دارد. این یک ضلع، ضلع دوم اقدامات دولت حالا چه در حوزه بین المللی چه درحوزه داخلی، اما یک ضلع دیگه اون واقعا خود بخش خصوصی یعنی الان با توجه به ظرفیت‌های شانگهای و اوراسیا و مواردی مثل؟ الان بخش خصوصی یا اتاق بازرگانی، اتاق تعاون اصناف همه این‌ها به نظر من باید کمیته ویژه برای شانگهای بگذارند. کمیته ویژه برای اتحادیه اوراسیا بگذارند که بتواند برنامه ریزی کند بازار‌ها رو شناسایی کند از این فرصت استفاده بکنند
آقای علیرضا پیمان پاک:ما الان در حوزه اوراسیا تقریبا به این فرآیند رسیدیم. الحمدلله همه دارند همکاری می‌کنند. داریم تلاش می‌کنیم البته منکر کاستی‌ها هم نمی‌شویم، ولی به هر حال همه کشور داره تلاش می‌کند، دولت داره تلاش می‌کند بخش خصوصی کنار سازمان توسعه تجارت کنار وزارت خارجه تلاش می‌کند.
مجری:یعنی الان شما می‌فرماییددر اتاق بازرگانی ما اتاق تعاون کمیته‌هایی برای این حوزه تشکیل شده و فعالیت می‌کنند؟
آقای علیرضا پیمان پاک:ما چهار هفته پیش بزرگ‌ترین نمایشگاه بین المللی تاریخ جمهوری اسلامی رودر روسیه داشتیم. نمایشگاه اتومبیلتی مسکو که ۱۷۰۰ متر بود ۶۰ شرکت اومده بودند. ۷۰۰ میلیون یورو قرارداد امضا شد. انجمن قطعه سازان یعنی اون اتحادیه بخش خصوصی این‌ها اومدند ما حمایت کردیم این فرصت بی نظیر رقم خورد؛ بنابراین داره این حرکت شکل می‌گیرد. این اوراسیا انشالا یک پایلوت ما در شانگهای در سی آی اس در به عبارتی در کشور‌های همسایه در افریقا در جنوب شرق آسیا تمام این فرصت‌هایی که وجود داره داریم این رو انشالا تمرین می‌کنیم تلاش می‌کنیم حتی ما از ظرفیت‌های بین المللی که وجود داشته و فرصت‌هایی که وجودداشته برای ایجاد کنسرسیوم‌ها برای ایجاد زنجیره‌های؟ برای ایجاد به عبارتی شرکت‌های مدیریت صادرات داریم استفاده می‌کنیم تا بتونیم انشالا اون زیرساخت‌ها رو ایجاد کنیم. مساله مهم دیگه‌ای که وجود داره مساله تولیدکالاست. یعنی ببینید الان ما این فضای ۳ هزار و ۶۰۰ میلیارد دلاری، ۵۰۰ میلیارد دلار و هزار میلیارد دلار که پیش می‌آید مایی که ۵۰ میلیارد دلار داریم صادر می‌کنیم ۲۰ میلیارد دلار بخواهیم اضافه کنیم نیازمند تولیدیم که تنظیم بازار داخلمون به هم نخوره که دوباره صادر کننده ما دوباره سه ماه بعد دچار مشکل نشود و صادراتش قطع بشود پس تولید برای صادرات یکی از ویژگی‌ها
مجری:دریای بیکرانی از فرصت‌ها
آقای علیرضا پیمان پاک:افق‌های ماست که جناب آقای رئیس جمهور هم تاکید داشتند استفاده از ظرفیت‌های تامین مالی ومشارکت‌های صنعتی که خود این کشور‌ها برای تولید در ایران و صادرات یکی از این رویکردهاست که انشالا ما داریم.