احتمال شیوع بیماری تب کریمه کنگو + بیشتر بدانیم

• به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای مرکز همدان ؛ رییس گروه بیماری‌های واگیردار معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی افرادی که دام را در منزل ذبح می‌کنند احتمال اینکه به تب کریمه کنگو آلوده شوند وجود دارد چرا که ممکن است گوسفند ذبح شده در منزل آلوده باشد و خون و ترشحات باعث انتقال بیماری شود.

سید جلال بطحایی تاکید کرد: افراد باید دام را از محل‌هایی زیر نظر دامپزشکی تهیه و در همان محل نسبت به ذبح و قربانی دام اقدام سپس به منزل منتقل کنند.

وی استفاده از وسایل حفاظت فردی نظیر دستکش و ماسک را از سوی پرسنل و کسانی که با کشتار دام سر و کار دارند مهم دانست.

رییس گروه بیماری‌های واگیر دار معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان با اشاره به ضرورت کاهش تماس غیرضروری با دام افزود: دام‌هایی که در کشتارگاه ذبح می‌شوند مرحله ۲۴ ساعته پیش سردخانه را طی می‌کنند که با این عمل ویروس منتقل نخواهد شد.

بطحایی کشتار غیرمجاز دام در منازل و معابر عمومی، مصرف گوشت و فرآورده‌های دامی تولید و عرضه شده خارج از زنجیره نظارتی دامپزشکی و رعایت نکردن تدابیر پیشگیرانه هنگام تماس با دام‌ها و اماکن نگهداری دام را از مهمترین راه‌های انتقال این بیماری عنوان کرد.

بیشتر بدانیم:

بیماری Crimean Congo Haemorrhagic Fever (CCHF):یک بیماری خونریزی دهنده تبدار حاد است که بیشتر به وسیله کنه منتقل می‌شود. با وجودی که ویروس مخصوص حیوانات است موارد تک گیر و همه گیر CCHF در انسان نیز اتفاق می‌افتد. این بیماری مرگ و میر بالایی دارد.

• عامل بیماری:

عامل بیماری اولین بار از خون افراد بیمار در مرحله بروز تب و همچنین از کنه هیا لوما جدا شد. بالغ بر ۱۸ نوع ویروس در انسان ایجاد تب‌های خونریزی دهنده می‌کنند و همه RNA Virus هستند که یکی از آن‌ها ویروس می‌باشد، این ویروس ازگروه Arthropod – Borne Viruses ld می‌باشد.CCHF در ایران در جنوب شرق کشور اندمیک است.

• راه انتقال:

کنه مخزن و ناقل بیماری است، عفونت درانسان پس از گزش کنه آلوده یا له کردن آن روی پوست، یا تماس با پوست، لاشه حیوان، خون و ترشحات حیوان آلوده و یا تماس با خون و بافت‌های بیمار مبتلا ایجاد می‌شود. خطر انتقال در طی ذبح حیوان وجود دارد. پس از آلودگی یک نفر، ممکن است سایر افراد در تماس با او نیز در خانواده و اجتماع آلوده شوند. تا کنون در سطح جهان همه گیری‌هایی از بیماری در سرباز‌ها، اردوگاه‌ها، یا کسانی که از گوسفند وگاو نگهداری می‌کنند و کارکنان بیمارستانی، اتفاق افتاده است. پرندگان در چرخه گسترش ویروس می‌توانند حامل کنه‌های آلوده باشند و خود مبتلا به بیماری نمی‌شوند (به جزء شتر مرغ)
دوره کمون: حداقل ۳ وحداکثر ۹ روز

• علائم بیماری:

به نظر می‌رسد تعداد قابل توجهی از افراد آلوده شده بدون علائم بیماری (۸۰% موارد یاکمتر) میباشند.

• تظاهرات بالینی کلاسیک CCHF دارای چهار مرحله است:

دوره کمون که بستگی به راه ورود ویروس دارد: پس از گزش کنه، دوره کمون معمولا ۳ – ۱ روز و حداکثر ۹ روز است این دوره به دنبال تماس با بافت یا خون آلوده معمولا ۶ – ۵ روز است و در یک مورد حداکثر به ۱۳ روز رسیده است.

مرحله قبل از خونریزی: شروع علائم ناگهانی است و حدود ۷ – ۱ روز طول می‌کشد (متوسط ۳ روز). سردرد شدید، تب، لرز، درد عضلانی (بخصوص در پشت پاها)، گیجی، درد و سفتی گردن، درد چشم ترس از نور (حساسیت به نور) اتفاق می‌افتد.

ممکن است حالت تهوع، استفراغ بدون ارتباط با غذا خوردن وگلو دردو التهاب ملتحمه در اوایل بیماری وجود داشته باشد که گاهی با اسهال و درد شکم و کاهش اشتها، همراه می‌شود.

بیماران ممکن است خلقی و از حالت تهاجمی تا بی تفاوتی را تجربه کنند. تب دائمی است، اما ممکن است دوقله‌ای باشد. یک دوره بدون تب، (۱۲ تا ۴۸ ساعت) در حدود نیمی از بیماران در روز‌های ۲ تا ۶ بیماری اتفاق می‌افتد که بعد از این دوره بدون تب، مجددا دچار تب شده وارد مرحله خونریزی می‌شود. تب معمولا برای ۳ تا ۶ روز طول می‌کشد تورم وخونریزی صورت و گردن و قفسه سینه، پر خونی خفیف حلق و گلو، ضایعات نقطه‌ای در کام نرم و سخت شایع است. تغیرات قلبی عروقی شامل کاهش ضربان قلب و کاهش ضربان قلب و کاهش فشار خون می‌باشد در این مرحله لکوپنی، ترمبو سیتوپنی، ایجاد می‌شود.

مرحله خونریزی دهنده: مرحله کوتاهی است که به سرعت اتفاق می‌افتد و معمولا در روز ۳ تا ۵ بیماری شروع می‌شود و ۱ تا ۱۰ روز (به طور متوسط ۴۴ روز) طول می‌کشد یا در این مرحله بیمار فوت می‌کند. خونریزی از اندازه پتشی تا اکیموز و هماتوم در مخاط‌ها و پوست بخصوص در قسمت بالای بدن و در طول خط زیر بغلی، زیر پستان در خانم‌ها و در محل‌های تزریقی و تحت فشار ممکن است ایجاد شود.

خونریزی از لثه، بینی، استفراغ خونی، ملنا و خونریزی رحم، مشکلات تنفسی، بزرگی طحال و کبد ممکن است دیده شود. وجود خون و پرتئین در ادرار شایع است.

• دوره نقاهت:

بیماران از روز دهم وقتی ضایعات پوستی کم رنگ می‌شوند، به تدریج بهبودی پیدا می‌کنند. اغلب بیماران در هفته‌های ۳ تا ۶ بعد از شروع بیماری، وقتی شاخص‌های خونی و آزمایش ادرار طبیعی شد از بیمارستان مرخص می‌شوند. ویژگی یا مشخصه دوره نقاهت طولانی بودن آن به همراه ضعف می‌باشدکه ممکن است برای یک ماه یا بیشتر باقی بماند.

• تشخیص:

تشخیص آزمایشگاهی:ویروس CCHF را به راحتی می‌توان از خون بیماران در مرحله حاد (در طی ۸ روزاول بیماری) جدا نمود. سه نمونه سرم در روز‌های ۰، ۵، ۱۰ گرفته می‌شود (هر نمونه ۷-۵ سی سی). حدود ۶۶ روز پس از شروع بیماری ممکن است بتوان آنتی بادی IgG, IgM را در سرم به روش ELISA جدا نمود IgM تا چهار ماه قابل اندازه گیری است و مثبت بودن آن دلیل قطعی بودن تشخیص بیماری است. IgG راتا ۵ سال می‌توان اندازه گیری نمود.

• تشخیص توام اپید میولوژیکی، بالینی:

در موارد شروع حاد بیماری (شروع ناگهانی علائم بالینی) به همراه سابقه مسافرت بیمار به مناطق روستایی یا تماس با دام یا گزش با کنه تشخیص بیماری مطرح می‌گردد. تشخیص بالینی بیمار مبتلا به CCHF براساس آخرین دستورالعمل کشوری، مطابق جدول پیوست (پایین صفحه) می‌باشد که چنانچه جمع امتیازات ۱۲ یا بیشتر شود، مورد به عنوان محتمل به CCHF تلقی می‌گردد و تحت درمان قرار می‌گیرد.

تشخیص افتراقی: مهمترین بیماری‌هایی که در تشخیص افتراقی مطرح می‌باشند عبارتند از:

الف: بیماری‌های عفونی از قبیل آنفلونزا، هپاتیت ویروسی، سرخک، مننگوکوکسمی، سپتمی سمی، تیفوئید مالاریا، لپتوسپیروز، سیاه زخم (گوارشی، ریوی) سایر تب‌های خونریزی دهنده ویروسی وغیره
ب: لنفوم، لوسمی

• درمان:

بلافاصله پس از تشخیص مورد محتمل CCHF، اقدامات درمانی بایستی صورت گیرد.

درمان حمایتی: شامل اصلاح آب و الکترولیت‌ها و درمان DIC می‌باشد.
بررسی علائم حیاتی و هماتوکریت، در صورت افت شدید همو گلوبین، ترزیق خون و در موارد ترومبوسیتوپنی شدید و نشانه‌های خونریزی فعال، تجویز پلاکت لازم است.
درمان ضد ویروسی: داروی انتخابی ضد ویروس، ریباویرین می‌باشد. مکانیسم اثر ضد ویروسی ریباویرین ناشناخته است. ریباویرین به دو شکل خوراکی و تزریقی داخل وریدی ساخته شده است.

مدت درمان با ریباویرین ۱۰ روز است و بترتیب ذیل می‌باشد:
۳۰ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن بصورت یکجا
سپس ۱۵ میلی گرم به ازای هر کیلو گرم وزن بدن هر ۶ ساعت برای ۴ روز، در موارد زیر در صورت در دسترس بودن نوع تزریقی ریباویرین همانند مقدار خوراکی بطور آهسته وریدی تجویز می‌گردد.

• عوارض بیماری:

الف) علائم اختلالات سیستم اعصاب مرکزی: شامل تشنج، گیجی و اختلالات شدید رفتاری و علائم کاهش سطح هوشیاری که نشان دهنده خونریزی مغزی باشد.
ب) علائم اختلالات شدید متابولیک: شامل PH زیر ۱/۷ دهیدراتاسیون بیش از ۱۰% فشار خون سیستو لیک کمتر از ۹ میلی متر جیوه استفراغ‌های شدید
ج) علائمی که بدلیل اختلالات شدید بوده و با پیش آگهی بدی همراه است، شامل: کاهش پلاکت‌ها به کمتر از ۱۰۰۰۰۰ در میلی لیتر در سه روز اول شروع بیماری یا کمتر از ۲۰۰۰۰ در میلی لیتر در هر زمان دیگر، هموگلوبین کمتر از ۷ گرم در دسی لیتر، علائم DIC شامل اختلالات PT ,PTT و افزایش FDP
د) نارسائی کبدی، نارسائی ریوی و ادم ریه یا نارسائی چند عضو.

• توصیه ها:

موارد محتمل بیماری CCHF که دارای خونریزی فعال میباشند باید در شرایط کاملاً ایزوله (Strict Isolation) در بیمارستان بستری شوند و احتیاطات همه جانبه برای آن‌ها رعایت شود تا از بروز همه گیری‌های بیمارستانی جلوگیری شود (بایستی قبل از ورود به اتاق بیمار تمامی وسایل حفاظت فردی پوشیده شود).

به دلیل آن که نمونه گیری و جداسازی سرم خون افراد محتمل، ممکن است کارکنان آزمایشگاه را به مخاطره بیاندازد، برای جداسازی سرم خون در آزمایشگا هها حداکثر توجه بعمل آید و با دقت کامل حمل شون و در صورت مواجهه با خون بیمار فورا گزارش شود.

رعایت احتیاطات همه جانبه در برخورد با خون و محصولات خونی بیماران محتمل یا قطعی در بیمارستان و مراکز بهداشتی درمانی جهت حفاظت کارکنان بهداشتی و درمانی ضروریست.

تمامی وسایل اتاق بیمار بایستی به صورت جداگانه ضدعفونی گردد.

به مردم باید آموزش داد که ذبح حیوانات را در کشتارگاه انجام دهند و از گوشت مورد تأیید سازمان دامپزشکی استفاده نمایند. توصیه میشود به مدت ۲۴ ساعت لاشه گوسفند پس از ذبح در یخچال نگهداری شده و سپس با پوشیدن دستکش آن را قطعه قطعه کرده و مورد مصرف قرار گیرد.

آموزش به مردم در مورد حفاظت در برابر گزش کنه به خصوص کودکان و در هنگام تماس با دام که با دست بدون حفاظ اقدام به جدا کردن کنه و حتی له کردن آن می‌کنند، بسیار مهم است. به علاوه باید به دامداران آموزش داده شود در هنگام تماس با دام از لباس پوشیده و مخصوص با رنگ روشن استفاده کنند و بعد از خروج از محل نگهداری دام ها، لباس‌های خود را تعویض نمایند.