جایگاه بخش تعاون در اقتصاد کشور

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، معاون تعاون وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی در میز اقتصاد اخبار ساعت ۱۴ که به بررسی موضوع «جایگاه بخش تعاون در اقتصاد کشور» اختصاص داشت، گفت: ما مفتخریم که در بخش تعاون در حال خدمت هستیم همانطور که اشاره شد طبق برنامه پنج ساله برنامه پنجم ما باید در این برنامه توسعه‌ای به عدد ۲۵ درصد سهم ناخالص ملی در بخش تعاون می‌رسیدیم، ما متاسفانه جایگاه بخش تعاون داریم عددی بین ۶ و ۷ درصد است که دلایل مختلف در بخش تعاون دارد که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنم.
آقای مسکنی با بیان این که یکی از آن دلایل؛ نهادینه نشدن الگو‌ها و روش‌های کسب و کار تعاونی‌ها در جامعه است افزود: بالاخره این مدل به عنوان مدلی که می‌تواند منابع خود را جمع کند و در یک بستر حقوقی تحت عنوان تعاونی زمینه و ظرفیت رشد فراهم کند خیلی در جامعه ما دیده نشده است.
وی گفت: کشوری مثل فرانسه ۶۷۰ تعاونی بزرگ دارد و امروز ۱۸.۳ تولید ناخالص داخلی (GDP) این کشور دست تعاون است، بحث انقلاب تعاونی‌ها آن جا دنبال می‌شود به عنوان یک نهضت اقتصادی این کار شکل می‌گیرد.
آقای مسکنی افزود: بحث‌هایی که در این حوزه داریم. بحث نهادینه نشدن این مدل است.
وی گفت:ارکان هفتگانه شرکت‌ها در کشور شامل؛ شرکت‌های سهامی عام، سهامی خاص، مسئولیت محدود، تضامنی، طراحانی، مختلط و تعاونی را داریم که این بر اساس اصول هفت گانه تعاون باید تعاونی شکل بگیرد که این مدل باید کار شود و به عنوان یک اصول متقن و مترقی و عدالت محور دیده شود.
آقای مسکنی افزود: در شرکت‌های سهامی خاص، میزان سهام و سرمایه حرف می‌زند، اما در تعاون عضویت و تعداد اعضا است که حرف می‌زند.
وی تصریح کرد: یکی از تفاوت‌های اصلی آن، عدالت و برابری و توزیع و تسهیم شدن حتی کارگران شرکای اجتماعی کار را فراهم می‌کند در راستای منافع بیشتر و کسب منافع دراز مدت در کاری که تلاش می‌کنند.

معاون تعاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: نکته دوم، چالش‌های رابطه دولت با بخش تعاون است، بخش تعاونی بخش مردمی حساب می‌شود و بخش مردمی هم ادبیات خاص خودش را دارد و خیلی نباید مداخله کنیم، باید کار آن‌ها را تسهیل کنیم و در دولت این کار تسهیل گری، تنظیم گری برای تعاونی‌ها انجام دهیم.
وی افزود: به نظر می‌آید که در کار دولتی‌ها یعنی فرهنگ یعنی اقتصاد ما که دولت و تعاون بخش خصوصی بوده است خیلی بخش دولتی علاقه‌مند نبوده است که این بخش مردمی خیلی شکل می‌گیرد.
یکی از بخش‌ها شاید من بخواهم منصفانه نگاه به درون خودمان بکنم، نگار هست که ما این را نداشتیم.
آقای مسکنی گفت: حاکمیت یک رویکرد بخشی نگری در بخش تعاون بوده است، اگر ما مسئول تعاون را وزارت تعاون و کار و معاونت کار بدانیم شاید یک نگاه کوته نظران‌ای باشد، در سند توسعه تعاون، ۹ دستگاه مانند وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی، صمت، اقتصاد، آموزش و پرورش، بانک مرکزی و سازمان برنامه و بودجه از نظر تسهیل گری و حمایت که باید انجام دهند متولی توسعه تعاون هستند، یعنی تعاون در یک سازمان و در یک بخش خلاصه نمی‌شود.
وی افزود: تعاونی‌های آموزشی را در وزارت آموزش و پرورش داریم که یکی از تعاونی‌های نوپدیدی هستند که امروز ظهور و بروز پیدا می‌کنند، تعاونی‌های دانشگاهی در دانشگاه‌ها وقتی دانشجویان همزمان تحصیل می‌کنند کار‌های اقتصادی را در خود دانشگاه به صورت پروژه‌ای می‌گیرند.
آقای مسکنی گفت: خیلی کلی مطرح می‌شود که تعاون ۲۵ درصد سهم اقتصاد کشور را باید بگیرد. در کدام صنعت؟ مثلاً جا‌های مختلفی از تعاون انتظار داریم که بیاید و نقش بازی کند، اما دقیقا باید چه کار کند؟ در این بخش، ما جا‌هایی را دیدیم مثل مسکن مهر که وقتی تعاون مسئولیت گرفته، موفق بوده است.
وی افزود: در حوزه مسکن مهر ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار واحد مسکونی در طی ۶ سال ساخته شده است که از این تعداد یک میلیون و ۹۰ هزار واحد به صورت گروه سازی و انبوه سازی بوده است؛ که از این میزان ۸۴۰ هزار واحد آن را تعاونی‌ها ساختند و از این تعداد تا ۸۰۰ هزار واحد مسکونی آن به هدف اصابت کرده و موفق شده است و ۴۰ هزار واحد امروز مسائل و مشکلاتی را دارند.
آقای مسکنی گفت:، اما ۸۰۰ هزار واحد مسکونی موفق به ساخت شدند، یعنی ۹۵ درصد موفقیت داشتیم. این در حالی است که در بزرگترین تعاونی‌های دنیا مثل «اوبوس» و «اچ اس بی» که در اروپای شمالی هستند، تعاونی مسکن آن‌ها ۴۰ هزار واحد مسکونی ساختند.
وی افزود: فرهنگ تعاون در ۱۳۰ کشور دنیا جاری و ساری است. اتحادیه بین المللی «آی سی ال» داریم که این اتحادیه ذیل «آی ال او» تعریف شده است و می‌تواند کار تعاون کند و به عنوان یک بخش برجسته مردمی خیلی از کشور‌ها حساب می‌شود.
آقای مسکنی تصریح کرد: در اجلاس «آی سی ال» در کشو کره گفتم؛ قانون ما اقتصاد را به سه بخش خصوصی، دولتی و تعاون تقسیم کرده است تمام سالن دست زدند که شما چه قانون متقن، قوی دارید که این بخش را دیده است، زیرا امروز اقتصاد مردمی و اقتصاد خرد، یکی از ارکان اصلی تامین منابع در دنیا در راستای فرصت سازی شمرده می‌شود.
وی افزود: یک جا‌هایی قانون خوب مان را خوب اجرا نشده و یک جا‌های نقص قانون، نقص تفسیر قانون را داشتیم، نکته بعدی شناخت نداشتن کافی از ماهیت تعاون و دفاع غیر علمی از این بخش بود
بلاخره بخش تعاون یک بخش دو پهلو هست و یک بخش اقتصادی و یک بخش اجتماعی دارد.
آقای مسکنی گفت: یک بخش تعاونی داریم و یک تعاون داریم، این دو مقوله متفاوت است ما از تعاون به تعاونی می‌رسیم یعنی از تمرین با هم کار کردن به یک بستر و کالبدی می‌رسیم تحت یک تعاونی که بخواهیم باهم دیگر کار کنیم و این یک فرهنگ است، این فرهنگ را ماده ۷۱ قانون تعاون تکلیف آن را مشخص کرده است این که می‌گوییم نقش فرادستگاهی دارد این است و این دیده نشده است و این توسعه تک بعدی جلو می‌رود
وی افزود: اگر فرهنگ را نبینید و این قسمت را ببینید، ممکن است تعاونی‌ها را ایجاد کنیم، اما درگیری بین اعضای تعاونی سر منافع ایجاد شود که در بعضی از برهه‌ها شاهد این‌ها بودیم
آقای مسکنی گفت: در بخش تعاون در سال ۱۳۷۰ وزارت تعاون تشکیل شده است و سال ۱۳۹۰ وزارت تعاون به نوعی در وزارت رفاه و کار ادغام شده و سه وزارتخانه، یک وزارتخانه شده است و وزارت تعاون در قالب یک معاونت ذیل وزارتخانه کار می‌کند و به دلیل اهمیتی که داشته است مقام معظم رهبری تاکید کردند که اسم تعاون ابتدای این وزارتخانه بیاید، یعنی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی شده است
وی با اشاره به این که بخشی از سرمایه‌های انسانی این وزارتخانه در این ادغام از بین رفته است، افزود:در دوره جدید به دنبال این هستیم که این بخش را زنده کنیم، زیرا همه جا را آدم‌های آن جا می‌سازند، برنامه‌ها را سرمایه انسانی باید اجرا کند.
معاون تعاون وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی با بیان ضعف جایگاه تعاون در نظام آموزش کشور گفت: رشته تعاون در دو دانشکده مدیریت و علوم اجتماعی هم در دانشگاه علامه و هم دانشگاه تهران جایگاه، گروه داشته است و رشته‌های کارشناسی آن را در این دانشگاه‌ها تدریس می‌شده است و الحمدالله در دوره جدید یکی از توفیقاتی که داشتیم این بود که رشته کارشناسی ارشد تعاون را در شورای گسترش به تصویب برسانیم و ان شاء‌الله از امسال این رشته در دانشگاه اقتصاد دانشگاه تهران برقرار خواهد شد و دو واحد تعاون نیز در برنامه‌های آموزشی دانشجویان به صورت اختیاری در راستای ترویج و تقویت پایه‌های علمی بخش تعاون گذاشته شده و در خوشه تعاون ۲۰ واحد اختیاری با گرایش تعاون در مقطع کارشناسی دیده شده است
وی افزود: بخش تعاون بخش قوی است و ما امروز انجمن علمی بخش تعاون را داریم و این ضربه خورده است، وقتی ادغام می‌شود یا تشکیل می‌شود ما خیلی صدمه خوردیم در این قسمت، امروز حتی احیای تعاون در تشکیل وزارت تعاون نیست.
آقای مسکنی گفت: بخش دولتی را از همین هم که هست نباید خیلی بزرگتر کنیم و باید بخش مردمی را گسترش دهیم، باید بخش مردمی تعاون را گسترش دهیم، بخش علمی را تقویت کنیم و همین کارهاییکه انجام می‌دهیم در دانشگاه‌ها نیز همین کار‌ها را انجام دهیم.
وی افزود: اتفاقی که ما الان در بخش تعاون داریم این است که بتوانیم براساس آن چه که مشخص شده است و براساس شعار سال که اشتغال یکی از رویکرد‌های اصلی شعار سال است عمل کنیم.
آقای مسکنی گفت: جمله کلیدی از مقام معظم رهبری که تعاون چشمه جوشان اشتغال است، این را وقتی کالبدشکافی می‌کنیم، ما چگونه به این چشمه جوشان برسیم؟ تعاون آن بستر را ایجاد می‌کند که فرصت‌های شغلی ایجاد شود، منافعی در اثر ایجاد این فرصت‌های شغلی ایجاد می‌شود.
وی افزود: شاید تفاوت مدل تعاونی و مدل‌های دیگر دقیقا در مالکیت و مدیریت باشد، یعنی شما کارگران را می‌توانید مالک و مدیر کنید.
آقای مسکنی گفت: ما در سال ۱۴۰۰ تقریبا توانستیم ۳۰ هزار فرصت شغلی را ایجاد کنیم، هدف گذاری مان برای سال ۱۴۰۱ این را ۵۰ درصد اضافه کردیم وبه عدد ۴۵ هزار رساندیم و ۱۱ هزار فرصت شغلی‌ها که ایجاد شده این جا هدف گذاری شده است.
وی افزود: تقریبا ۱۰۰ میلیون تومان ایجاد هر یک شغل برای ما هزینه برده است، ولی عددی که ما الان داریم بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان می‌توان یک شغل را ایجاد کرد.
آقای مسکنی گفت: البته مشاغلی هم داریم مشاغل کم سرمایه بر است و براساس مهارت ایجاد می‌شود، یک کارگر حرفه‌ای که مثلا آینه کاری می‌کند از این آینه کاری‌های سقفی خیلی زیبایی با یک گونیا و یک الماس به شرط آموزش خوب و حرفه‌ای دیده باشد با یک درآمد اندک می‌تواند یک کار خوب ایجاد کند که بازار کار خیلی خوبی هم دارد و روی مشاغل کم سرمایه بر که مبتنی بر آموزش و مهارت‌های فردی و توسعه این مهارت هاست، تاکید داریم.
وی افزود: در تعاون در تقسیم بندی اداری تولیدی، توزیعی و خدمات را داریم، در قانون ما توزیعی تولیدی تصریح شده است، ولی خدمات تصریح نشده است، آنچه که ما داریم این ۱۱۷ گرایش فعالیت در بخش تعاون داریم،۱۱۷ تا گرایش اصلی در بخش تعاون داریم که این ۱۷ گرایش تقسیم می‌شود در حوزه‌های مختلف و ما ۹۷ هزار تعاونی فعال در کشور داریم که با تلاش همکاران من در یک سال گذشته امروز این عدد به ۱۰۰ هزار نزدیک شده است.
آقای مسکنی گفت: فرآیند ما مدتی ایستایی بود و دریک برهه‌ای از زمان کاهشی و نزولی بود الان توانسته است به سمت افزایشی پیش رود.
وی افزود: یک عدد ۲ و نیم درصدی افزایش ثبت تعاونی بوده است و یک عدد ذیل آن سه و نیم درصد افزایش شاغلین عضو در تعاونی‌ها بودند.
آقای مسکنی گفت: از ۹۷ هزار تعاونی که در کشور داریم تقریب ۵۳ هزار تعاونی تولیدی هستند و مابقی تعاونی خدماتی و توزیعی می‌باشند. مثلاً ما ۱۰ هزار تا تعاونی مسکن و حدود ۳۰ هزار تعاونی گردشگری داریم.
وی افزود: رویکرد ویژه‌ای ما در سال ۱۴۰۱ توجه به تعاونی‌های زنان تعاونی‌های دانش بنیان بوده است، تقریباً ۱۱ هزار تعاونی زنان و ۱۰۱ تعاونی دانش بنیان داریم. هدف گذاری برای سال ۱۴۰۱ این است که ما تعداد تعاونی‌ها را در حوزه دانش بنیان‌ها به ۲۵۰ هزار تعاونی برسانیم.
معاون تعاون وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی گفت:نخستین بار توانستیم تسهیلات بلاعوض را به تعاونی زنان در همکاری خوبی با معاونت زنان ریاست جمهوری داشتند داشته باشیم.
وی افزود: تقریبا ما نزدیک عددی که ما در این حوزه داریم حدود ۳۰ میلیارد تومان تسهیلات را در تعاونی‌ها توزیع شده است.
سرپرست بانک توسعه تعاون نیز در میز اقتصاد امروز درباره اعطای تسهیلات به حوزه تعاونی‌ها گفت: بانک توسعه تعاون به عنوان بانک تخصصی و توسعه‌ای بخش تعاون توسط دولت براساس سیاست‌های اصل ۴۴ قانون اساسی که ابلاغی توسط مقام معظم رهبری است تشکیل شده و یک نهاد مالی است که مهمترین نقش آن در رسالت وفلسفه اصلی تشکیل آن حمایت از تعاونی هاست.
آقای شیخ حسینی افزود: بخش‌های مختلف زیرمجموعه تعاون به عنوان یک فرابخش در همه زیربخش‌های اقتصاد، بخش صنعت، بخش معدن و بخش کشاورزی و بخش دامپروری، بخش خدمات. بخش بازرگانی، بخش مسکن و بخش آموزش فعالیت می‌کنند
وی افزود: لذا به طبع بانک توسعه تعاون هم در همه بخش‌ها و زیربخش‌هایی که بیان شد، به عنوان یک بانک تامین کننده بانکی تعاونی ها، تسهیلات خودش را پرداخت می‌کند، محل تفاهم نامه‌ها، قرارداد‌های عاملیت و به خصوص از محل منابع داخلی است.
آقای شیخ حسینی گفت: ما قرارداد‌ها و تفاهم نامه‌های مختلفی را برای حمایت از تعاون گرایی و فعالیت‌های تعاونی‌ها، طرح‌های ایجادی، طرح‌های توسعه‌ای و همچنین تامین نقدینگی و سرمایه در گردش بنگاه‌های تعاونی فعال برای حمایت از تولید آن‌ها و حمایت از تثبیت اشتغال آن‌ها و ایجاد کار آفرینی و اشتغال جدید منعقد و تسهیلات پرداخت کردیم
وی افزود: یکی از آن‌ها بند الف ماده ۱۸ قانون بودجه بوده است که در بخش صنعت و معدن بخش کشاورزی، میراث فرهنگی و جهانگردی ما به تعاونی‌ها تسهیلات پرداخت کردیم.
آقای شیخ حسینی گفت: در صندوق توسعه ملی سال هاست که به عنوان یک بانک عامل موفق توانستیم اعتبارات صندوق را جذب کنیم و دربخش تعاون در قسمت‌هایی که بیان شد تزریق کنیم.
وی افزود: ما در سال ۱۴۰۰ و تا پایان این سال حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت کردیم که نزدیک ۶۷ درصد آن در بخش تعاون پرداخت شده است.
آقای شیخ حسینی گفت: ضمن این که در ۵ ماهه سال ۱۴۰۱ پرداخت تسهیلات ما نسبت به مدت مشابه سال قبل ۸۱ درصد رشد داشته است.
در ادامه برنامه میز اقتصاد امروز معاون تعاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اشاره به نقش تعاونی‌های سهام عدالت گفت: تعاونی شهرستانی سهام عدالت که ۳۵۲ تعاونی به تعداد شهرستان‌های آن موقع که سهام عدالت اجرا شده است. کاری که در دولت سیزدهم کردیم مجامع این تعاونی‌ها که در وزارت کشور انجام شده است به روز کردیم و امروز بیش از ۵۰ تا ۶۰ درصد مجامع این تعاونی‌ها به روز شده است
وی افزود: این تعاونی‌ها در ۱۰ سال گذشته در مقابل این که از بین نروند مقاومت کرده اند و برای این که مصائب و مشکلات زیادی را اعضای این تعاونی‌های سهام عدالت کشیدند آقای خاندوزی ۷۵ درصد مطالبات سال‌های ۹۷-۹۸ این تعاونی که مطالبات به حق این تعاونی‌ها و دستمزد و دیگر مطالبات پرداخت شد.
آقای مسکنی گفت: افرادی که عضو این تعاونی‌ها هستند، سهام عدالت را دارند و مالکیت شرکت‌های سرمایه گذاری استانی، مربوط به این تعاونی هاست، ما اتفاقی که رقم زدیم این بود که توزیع سود سهام را در کارگروهی که ذیل شورای عالی بورس برقرار بود انجام شد، لایحه‌ای هم در صحن دولت است که امیدواریم روز‌های خوبی داشته باشد.
وی افزود: ۱۰ سالی است که لایحه‌ای در مجلس می‌باشد و من به عنوان معاون تعاون ۳۸ جلسه قانون خوانی در معاونت تعاون با تمام کسانی که درگیر بودند تشکیل شد، در تعاون قانون کم نداریم آن چیزی که در تعاون نیاز داریم، باور به اجرای قانون است
آقای مسکنی گفت: همین روز‌ها در کمیسیون اقتصادی مجلس وبا کمک اتاق تعاون جلساتی را داریم و می‌توانیم جمع بندی کنیم و نظر خودمان را بدهیم و وارد کمیسیون شود و نظر خودش را بگیرد و بعد وارد مجلس شود
وی افزود: لایحه‌ای که رفته لایحه متطول و طولانی هست، بخش‌هایی باید اصلاح و خلاصه شود و بعضی جا‌ها باید قانون زدایی شود و رویکرد جدید ما این است که دست و پا‌های گروه‌های مردمی، اتحادیه ها، اتاق‌ها باید باز کنیم، البته نظارت حق دولت است
آقای مسکنی گفت: در معاونت تعاون انجام شده و جلساتی را با اتاق تعاون خواهیم داشت و ذهن‌های مان را یکی خواهیم کرد ویکی دوماه آینده، قراری که گذاشتیم جمع بندی کنیم.
وی افزود: امروز بیش از ۸۴۷ میلیون دلار تعاونی‌ها سهم صادرات کشور را دارند که ما ۲ اتفاق رویداد راداریم اولی خط اعتباری ۳ هزار میلیارد تومانی برای تجهیز تعاونی‌ها و دومین رونمایی از ناوگان سه هزار دستگاهی تعاونی‌های بین شهری را داریم