خطر سکته گرمایی، علایم، پیشگیری و اقدامات درمانی

به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما، قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آفتاب و هوای گرم می‌تواند حادثه آفرین شود. ممکن است علائم برخی بیماری‌ها در طول گرما بیشتر شود. اگر درجه حرارت بدن ما به بیش از ۴۰ درجه سانتی گراد برسد بدون شک دچار عارضه سکته گرما‌ می‌شویم! گرما زدگی یا سکته گرما (Hyperthermia) باعث آسیب به مغز و سایر اندام‌های داخلی می‌شود. این عارضه بیشتر کودکان و نوزادان و افراد بالای ۵۰ سال را درگیر می‌کند، اما در افراد جوان نیز رایج است.

سکته گرما در تابستان بیش از فصول دیگر رخ می‌دهد و معمولا در ترکیب با کم آبی بدن بروز می‌کند که  نیاز به درمان اضطراری دارد.  سکته گرمای درمان نشده می‌تواند به سرعت به مغز، کلیه‌ها، قلب و عضلات ما آسیب برساند.  

در صورت عدم انجام اقدامات اولیه برای بهبود وضعیت بیمار، حال بیمار رو به وخامت رفته، قلب برای خونرسانی به بدن از جمله کبد، کلیه و مغز ضربان را بالا می‌برد. با کمبود آب بدن به دنبال تعریق و … آب موجود در رگ‌ها کاهش یافته، گلبول‌های قرمز غلیظ‌تر شده و در نهایت قدرت خون رسانی به ارگان‌های اصلی کاهش می‌یابد.

علل سکته گرما: فعالیت شدید در گرما، پوشش زیاد بدن، عدم تعادل گرمایی (حتی در سرما هم احتمال بروز گرمازدگی وجود دارد).  شایعترین علت آن قرار گرفتن در گرمای بیش از ۴۰/۵ درجه سانتی گراد و نیز واکنش‌های جانبی به مواد مخدر است!  

اختلالات ناشی از گرما زدگی به سه دسته عمده تقسیم می‌شود:
کرامپ‌های عضلانی ناشی از گرما؛  این وضعیت شامل اسپاسم عضلات ارادی به دلیل تخلیه الکترولیت‌ها می‌باشد. معمولا زمانی رخ می‌دهد که فرد در اثر قرار گرفتن در معرض گرما، دچار تعریق شدید شده و مقدار زیادی آب و نمک از دست بدهد و سپس با نوشیدن آب بدون در نظر گرفتن کمبود نمک، کمبود مایعات خود را جبران کند! مانند کرامپ‌های عضلانی در ورزشکاران.
خستگی مفرط  ناشی از گرما؛  به دنبال از دست دادن مقادیر زیادی آب و نمک از طریق تعریق شدید ایجاد می‌شود. بیمار معمولا دچار سردرد، تهوع و سرگیجه و اختلال بینایی می‌شود.  
هیپوترمی (سکته گرما)؛  در موقعیت‌های بسیار گرم، بخصوص در هوای مرطوب و بدون باد (شرجی) ممکن است هیپوترمی ظاهر شود. در چنین وضعیتی درجه حرارت بدن به بالای ۴۰ درجه سانتیگراد رسیده، تنظیم حرارت مختل می‌شود. علایم  شامل سردرگمی، اغما و تشنج است. در هیپوترمی هیپوتالاموس دچار بد کاری می‌شود و، چون بیمار عرق نمی‌کند (به دلیل شرایط محیطی)، پوست گرم و خشک است. معمولا در این وضعیت کاهش آب و الکترولیت‌ها شدید نیست.  

عوارض سکته گرما (گرما زدگی شدید) عبارتند از:
تهوع، سردرد، قرمزی و داغی پوست، سردرگمی، گیجی، از دست دادن هوشیاری، ضعف و گرفتگی عضلانی، ضربان قلب سریع یا ضعیف، تنفس تند و سطحی، کما

بهترین کار برای مبتلایان به سکته گرما تماس با اورژانس پزشکی است.

تا زمان رسیدن اورژانس انجام این کارها برای فرد گرمازده ضروری است: 
فرد گرما زده بایددر یک محیط مطبوع و یا حداقل زیر سایه قرار بگیرد.  
در صورت امکان پا‌های او را بلند کنید و کمی بالاتر از سر قرار دهید تا به جریان خون در مغز کمک شود.  
لباس‌های غیر ضروری از وی دور شود و بدن او را با آب سرد بشویید. اگر این کار ممکن نیست، بدن فرد را با حوله مرطوب بپوشانید.
اگر آب کمی دارید، پارچه مرطوب را روی گردن و سر بیمار بگذارید.
اگرشرایط رسیدگی محیا است در کنار گردن، کشاله ران و زیر بغل کیسه یخی که با یک پارچه پوشانده شده بگذارید.
با باد زدن و یا استفاده از پنکه جریان هوا را افزایش دهید و اورا خنک کنید.
بیمار را به پشت قرار دهید تا سطح بیشتری از بدن او در جریان هوا قرار بگیرد.
در صورت هوشیار بودن فرد مبتلا به او آب و نمک برسانید تا بنوشد. اگر بیمار دچار تهوع و استفراغ شد باید آرام آرام به او آب داده شود.
 هرگز از آسپرین جهت کاهش تب استفاده نشود، زیرا نه تنها درجه حرارت را دراین افراد تصیح نمی‌کند بلکه دارای یک اثر منفی روی هموستاز بدن است که دراین شرایط می‌تواند بسیار خطرناک باشد.   
 از خوددرمانی اکیدا بپرهیزید و اگر خود دچار آن شده اید به مراکز درمانی مراجعه کنید و یا با مراکز درمانی تماس بگیرید.
به طور معمول با اقدامات اولیه بالا حال فرد پس از نیم ساعت باید بهتر شود.

پیشگیری از گرما زدگی (سکته گرما):
 به دفعات آب، مایعات فراوان و خنک بنوشید.
درروز‌های گرم بین ساعت ۱۱ صبح تا ۳ بعدازظهر سعی کنید که بیرون نروید.
سعی کنید زیر تابش مسقیم آفتاب قرار نگیرید.
پوست خود را مرتب با آب خنک کنید.
به جای چای و قهوه که سبب دفع زیاد آب از بدن می‌شود، میوه و مایعات مصرف کنید. وجود کافئین موجود درچای و قهوه باعث از بین رفتن بیشتر آب بدن می‌شود.
سبزیجات تازه به جای غذا‌های پرچرب و دیر هضم یا دارای پروتئین بالا مصرف کنید.
سعی کنید از چند قطره لیموترش و یک قاشق شکر یا قند همراه با غذا استفاده کنید.
لباس‌های نخی و آزاد به جای لباس‌های تنگ با جنس پلاستیکی استفاده کنید.
استفاده از کرم‌های ضد آفتاب، کرم سوختگی و لوسیون‌های شستشو، کلاه‌های لبه دار یا چتر‌های آفتابی سبب کاهش خطر ابتلا به گرمازدگی می‌شود.  
کودکان، افراد مسن و کسانی که سابقه بیمار‌های مزمنی مانند دیابت، بیماری‌های قلبی، کبدی، ریوی و کلیوی دارند و یا دچار سرطان هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به گرما زدگی قرار می‌گیرند.

یک فرد مسن نمی‌تواند حالت ارتجاعی رگ‌ها و کولر طبیعی بدن را تنظیم کند و یا یک کودک به این دلیل که قدرت بدنی کمی دارد و سیستم ایمنی اش هنوز تکامل نیافته و مهم‌تر از همه غدد عرقی به اندازه کافی وجود ندارد بیشتر در معرض گرمازدگی قرار دارد.  
پس توصیه‌های سلامتی را جدی بگیریم و قبل از دیر شدن اقدام کنیم.