ادامه تهدیدات دریای خزر ۱۶ سال بعد از کنوانسیون تهران

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، دریاچه خزر محل زیست ۵۷۵ نوع گیاه، ۱۳۳۲ گونه جانور و ۸۵۰ نمونه ماهی است و ۹۰ درصد صید ماهیان خاویاری جهان به این دریاچه اختصاص دارد. 

 

در دریاچه خزر یکی از پستانداران آبزی کمیاب دنیا نیز زیست می‌کند که فک خزری نامیده می‌شود.

 

خزر پس از خلیج فارس و سیبری، به لحاظ ذخایر نفت و گاز موجود در ساحل و زیربستر در مقام سوم قرار دارد و همین مسئله ارزش آن را چندین برابر می‌کند.

 

در دهه‌های اخیر آثار مخرب آلودگی‌های دریاچه خزر ناشی از فعالیت‌های انسانی، ۵ کشور حاشیه خزر را به چاره‌اندیشی و رایزنی برای حفاظت از این پهنه آبی برانگیخت و تصمیم خود را برای حفظ منابع زنده دریاچه خزر گرفتند تا این گنجینه ارزشمند برای نسل‌های حاضر و آینده حفظ شود و ساکنان آینده این منطقه نیز از وجود آن بهره ببرند.

 

امضای کنوانسیون حفاظت از محیط زیست خزر در سال ۱۳۸۲ که به کنوانسیون تهران شهرت یافت، نتیجه رایزنی این کشور‌ها برای نجات زیست‌بوم خزر بود.

 

این کنوانسیون در ۲۱ مرداد ۱۳۸۵ لازم الاجرا شد و ۵ کشور این معاهده را به عنوان یک واقعه مهم زیست محیطی پذیرفتند و از آن پس، این روز را «روز دریای خزر» نامیدند. 

 

به‌رغم این نامگذاری و ملزم شدن کشور‌های حاشیه خزر به اجرای مفاد این کنوانسیون، عوامل تهدید‌کننده محیط زیست خزر با گذشت ۱۶ سال از امضای این کنوانسیون، همچنان به‌قوت خود باقی است.

 

مدت‌هاست به‌دلیل آلاینده‌های ناشی از عملیات نفتی و توسعه فعالیت‌های اکتشاف و استخراج منابع فسیلی زیربستر، زهاب‌های کشاورزی، پساب‌های صنعتی، فاضلاب‌های خانگی و شهری، ساخت و ساز‌های بی رویه و غیراصولی ساحلی، تردد کشتی‌های تجاری، تخریب رودخانه‌های جاری و نیز صید بی‌رویه آبزیان خصوصا ماهیان خاویاری، زیست بوم خزر به خطر افتاده و گونه‌های زیستی این دریا را در معرض تهدید قرار داده است. 

 

جمعیت ماهیان خزر از جمله ماهیان خاویاری به شدت کاهش یافته و جمعیت فک خزری هم که تا چند دهه پیش یک میلیون برآورد می‌شد به سبب صید بی‌رویه به کمتر از ۱۰۰ هزار فک رسیده است.

 

بنابر اعلام سازمان حفاظت محیط زیست ورود سالیانه ۱۲۲ هزار و ۳۵۰ تن آلودگی از کشور‌های حاشیهٔ دریای خزر به ویژه آلودگی ناشی از عملیات اکتشاف و استخراج نفت، محیط این دریا را آلوده کرده و گونه‌های زیستی این دریا را در معرض خطر جدی قرار داده است. 

 

خطر زیست‌محیطی شدیدی که این حوزه آبی را تهدید می‌کند خود دلیلی است برای آنکه در هر مذاکره‌ای که میان کشور‌های حاشیه خزر صورت می‌گیرد، نگرانی‌های زیست‌محیطی این دریا نیز در نظر گرفته شود. 

 

شرط لازم و ضروری بهره‌برداری مناسب از منابع دریای خزر، رسیدن به توافق کامل میان کشور‌های ساحلی در بهره‌برداری از منافع مشترک و مقابله با تهدید‌های مشترک ناشی از خطر‌های زیست‌محیطی است.

 

بر همین اساس رئیس جمهوری اسلامی ایران چهارشنبه ۸ تیر امسال در ششمین اجلاس سران کشور‌های ساحلی خزر در عشق‌آباد شرکت کرد و طی سخنانی گفت: ما به عنوان کشور‌هایی که از طریق دریای خزر به هم پیوند خورده‌ایم و همسایه هستیم و با استفاده از قلمرو یکدیگر به دیگر کشور‌ها و مناطق دسترسی پیدا می‌کنیم، در قبال این پهنه آبی و همچنین کشور‌های ساحلی آن، حقوق و تکالیف زیادی داریم. 

 

به گفته حجت الاسلام والمسلمین سید ابراهیم رئیسی، حفاظت از محیط زیست شکننده، استفاده معقول از منابع زنده، فعالیت‌های مسئولانه برای بهره‌مندی از منابع معدنی دریای خزر با هدف توسعه اقتصادی و ارتقای رفاه و امنیت مردم و احترام به حاکمیت، حقوق حاکمه و صلاحیت یکدیگر در این پهنه آبی، بخشی از این حقوق و تکالیف است.

حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه هم در این اجلاس بر مدیریت صحیح حفاظت از محیط زیست دریای خزر و استقرار دبیرخانه موقت «کنوانسیون تهران» تأکید کرد.