تدابیر حفظ سلامت سالمندان در طب‌ایرانی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ دکتر بابک دانش‌فرد با اشاره به این‌که بازه‌های زمانی سی سال اول را دوران رشد و نمو، سی تا چهل سال دوران جوانی و چهل تا شصت سال را دوره میان سالی و بعد از ۶۰ سالگی را دوره کهنسالی در نظر می‌گیریم، گفت: از دوران میانسالی به بعد یعنی سن ۴۰ سال به بالا افت حرارت بدن اتفاق می‌افتد یعنی حرارت پایه بدن کاهش پیدا می‌کند که در منابع طب‌ایرانی به آن حرارت غریزی گفته می‌شود.

وی افزود: اگر بخواهیم ساده و قابل درک عنوان کنیم همان افت حرارت پایه بدن یا متابولیسم بدن است که منجر به کاهش توان و نیروی اعضا و دستگاه‌های مختلف بدن می‌شود و از میان‌سالی آغاز و تا ۶۰ سالگی بروز آن فاحش‌تر و علائم آن بارزتر می‌شود و شرایطی را برای فرد ایجاد می‌کند که ضرورت دارد عزیزان سالمند با توجه به این مسئله یکسری نکات و تدابیر را بیشتر رعایت کنند.

پزشک متخصص طب‌ایرانی ادامه داد: یکسری موارد نیز توصیه‌های عمومی است که همه افراد باید به آن‌ها توجه داشته باشند، اما در مورد سالمندان اهمیت آن بیشتر است بخصوص نکاتی در مورد بیماری‌های دستگاه گوارش و تدابیری که مختص این بازه سنی است.

دانش‌فرد گفت: از دیدگاه طب‌ایرانی و حکمای بزرگ همچون ابن‌سینا علم حفظ الصحه یا دانش نگاهداشت تندرستی مقدم برهرکار دیگری است، حتی در حوزه درمان نیز اول از همه به اصول پیشگیری و اصلاح سبک‌زندگی و به ویژه تغذیه می‌پردازیم و بعد از آن مراتب مختلف درمان طی می‌شود یعنی حفظ سلامتی هم هدف است و هم وسیله درمان است.

وی افزود: این اصول که به ستٌه ضروریه معروف است شامل وضعیت هوا، خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها، خواب و بیداری، ورزش و تحرک بدن، وضع روحی و روانی و موضوع ورود و خروج مواد یا احتباس و استفراغ می‌شود که هر کدام مباحث مختلفی دارد و اصول مشترکی برای حفظ سلامتی همه افراد است.

پزشک متخصص طب‌ایرانی با بیان این‌که نخستین و مهم‌ترین بخش سبک‌زندگی تحرک است، گفت: برای این‌که عملکرد همه اعضای بدن در حالت طبیعی خود باشد و سلامت اعضای بدن حفظ شود باید همه افراد به این اصل توجه داشته باشند. حتی سالمندان نیز از این قضیه مستثنی نیستند، اما انتظار و توقعی که از این گروه سنی داریم همانند جوانان و حتی میانسالان نیست.

دانش‌فرد افزود: نکته مهم با توجه به شرایط این گروه سنی این است که ورزش آن‌ها در فواصل زمانی مختلف روز انجام شود و یک حرکت بدنی معتدلی را داشته باشند.

وی ادامه داد: یکی از رایج‌ترین توصیه‌هایی که می‌توان به این گروه سنی کرد پیاده‌روی ملایم است بخصوص برای کسانی که محدودیت‌های حرکتی دارند این گروه می‌توانند در فواصل زمانی ۵ تا ۱۰ دقیقه‌ای در طول روز ورزش کنند تا مشکلی برایشان ایجاد نشود و توصیه ما این است که افرادی که محدودیت حرکتی دارند به هر صورتی که برایشان مقدور است حتی در حالت نشسته یا دراز کشیده حرکات کششی را انجام دهند تا حرارت مختصری در بدنشان ایجاد شود این خیلی به سلامت بدنشان کمک می‌کند.

پزشک متخصص طب‌ایرانی گفت: سالمندان اگر به علت مشکلاتی همچون ضعف قوای بدنی و درد‌های مفصلی که به اقتضای سن به آن دچار می‌شوند تحرکشان کم شود، بیشتر از سایر گروه‌های سنی به بیماری‌های گوارشی همچون سوء هاضمه و یبوست مبتلا می‌شوند، زیرا افت حرارتی که به صورت طبیعی و تدریجی با بالا رفتن سن اتفاق می‌افتد با کم شدن تحرک بدنی تشدید می‌شود به علت اینکه از نظر مزاجی سالمندان مزاج سرد و خشکی دارند که با یکسری رطوبت‌های اضافه در دستگاه گوارش و قسمت‌های مختلف بدن همراه است و علت اصلی این مسئله هم نقصان حرارت در دستگاه گوارش است.

دانش‌فرد با اشاره به این نکته که قبل از این‌که بدانیم چه چیز‌هایی می‌توانیم بخوریم و چه چیز‌هایی نباید بخوریم موضوع چگونگی اهمیت دارد، یعنی رفتار ما در اصلاح تغذیه و رژیم غذایی چگونه است، افزود: یکسری نکات کلیدی و در عین حال پیش پا افتاده وجود دارد که در بسیاری مواقع رعایت نمی‌شود. در این خصوص به دو نکته مهم باید توجه کنیم، اول این‌که موقع غذا خوردن باید در کمال آرامش غذا را به خوبی و به دور از عجله و استرس و هیجانات روحی و روانی بجویم و هواسمان به غذا باشد نه این‌که در حین غذاخوردن مشغول کار‌های دیگری باشیم، زیرا در فرایند جذب غذا اثر منفی می‌گذارد و در سالمندان که مشکلات دندانی نیز دارند تأثیرات منفی آن بیشتر است.

وی ادامه داد: نکته دوم پرهیز از در هم خوری است، یکی از مشکلات رایج ما سفره‌های رنگین است، این‌که همراه غذا نوشیدنی و سالاد‌های مختلف و دسر‌های رنگارنگ مصرف می‌شود و باعث ایجاد نقص در هضم غذا می‌شود که خود زمینه ساز بیماری‌های دیگر است و به علت افت حرارت بدن سالمندان مشکلات بیشتری برایشان ایجاد می‌کند بنابراین به طور کلی در سالمندان از نیم ساعت قبل تا یک ساعت بعد از غذا حتی الامکان از خوردن نوشیدنی‌ها سالاد و دسر پرهیز شود.

پزشک متخصص طب‌ایرانی گفت: خود سالمندان نیز در بسیاری موارد اذعان می‌کنند که ما با درهم خوری دچار مشکل می‌شویم بنابراین این گروه باید بیشتر از بقیه رعایت کنند. علاوه بر این یک نکته هم هست که بیشتر مختص سالمندان است اینکه به علت ضعف دستگاه گوارش باید وعده‌های غذایی تقسیم شود و حجم غذا در هر وعده کاهش پیدا کند و در عین حال کیفیت غذا بالا باشد.

دانش‌فرد افزود: به بعضی مقاطع سنی گاهی توصیه می‌کنیم که مدتی نهار را حذف کنند یا سبک مصرف کنند، اما به علت ضعف قوای جسمی سالمندان نمی‌توانیم این توصیه را به آن‌ها داشته باشیم، اما وعده‌های غذایی که حجم سنگینی دارند مناسب آن‌ها نیست.

وی گفت: به طور کلی خوردن فست فود برای همه افراد بخصوص سالمندان ممنوع است، اما در عوض بسیاری از انواع آبگوشت‌ها برایشان مفید است البته با ادویه کم و همچنین بعضی از سوپ‌ها مثل سوپ برنج و جو که با گوشت جوجه و کبک و گوشت‌های سبک پخته باشد مفید است.

پزشک متخصص طب‌ایرانی افزود: افراط در ادویه برای سالمندان مشکل آفرین است برخی از مواد غذایی همچون سیر و پیاز و زنجبیل در طب‌ایرانی به دارو نزدیک هستند و مصرفشان به خصوص به طور خام توصیه نمی‌شود و در سالمندان ایجاد مشکل می‌کند، توصیه می‌شود از اینگونه مواد غذایی به صورت معتدل در غذا‌ها استفاده شود. در صورتی که مشکل نفخ دارند غیر از عمل به توصیه‌ها، استفاده از زیره سبز در غذا و بعد غذا توصیه می‌شود.