سیلاب‌های اخیر و جلوگیری از هدر رفت آب

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، برنامه گفتگوی ویژه به موضوع اقدامات انجام گرفته در خصوص سیل های اخير پرداخت . در این برنامه،نژاد جهانی معاون فنی و هماهنگی بازسازی ستاد مدیریت بحران، فیروز قاسم زاده سخنگوی صنعت آب کشور، پیرحسین کولیوند رئیس جمعیت هلال احمر، پرویز خسروشاهی قائم مقام رئیس کل بیمه مرکزی و پرویز گرشاسبی معاون آبخیزداری سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری درباره اقدامات صورت گرفته در سیلاب اخیر به صورت حضوری و تلفنی توضیح دادند. ابتدای گفتگو به صورت تلفنی با نژاد جهانی معاون فنی و هماهنگی بازسازی ستاد مدیریت بحران

 

 

نژاد جهانی: عمدتا، به علت باران‌های پدیده مونسون که از سمت شبه قاره هند به علت مداخلات جوی و اختلاف شدید حرارت و رطوبت بین اقیانوس و خشکی به وجود می‌آید و هر ساله ما در کشور انتظارش را داریم، بیش از ۱۶ استان کشور درگیر بارش شدید باران و سیل شدند، که انتظار می‌رود بارش تا اواسط هفته آینده هم ادامه پیدا بکند.

 

 

 نژاد جهانی: سازمان‌های مختلف امدادی و خدماتی به صورت همزمان بازدید‌هایی را در مناطق مختلف کشور از طریق اکیپ‌های استانی و ملی انجام داده اند، حتی در رهبری و مدیریت عالی، شخص وزیر محترم کشور در مناطق مختلف و از جمله امروز در شهر یزد حضور پیدا کردند، همچنین جناب آقای مخبر معاون اول محترم به منطقه فیروزکوه رفتند ضمن اینکه آقای دکتر نامی ریاست سازمان مدیریت بحران، سایر دستگاه‌های مربوطه در مناطق مختلف بازدید داشتند. علاوه بر این، اکیپ‌های کارشناسی، ارزیابی‌های خسارت در بخش‌های مختلف اماکن مسکونی و ساختمانی سازه‌ها و زیرساخت‌های عمرانی از جمله پل‌ها و راه‌ها در حال انجام است. قطعاً نیاز به زمان داریم برای جمع بندی نهایی و امروز دستورالعملی را مبنی بر نحوه برخورد استان‌ها به جهت وحدت رویه در ارزیابی خسارت‌ها در همه بخش‌ها داشتیم و از جمله در بعد خودروها، فوتی ها، بخش کشاورزی و باغی و محصولات دامی که امیدواریم در یک زمان یک هفته الی ۱۰ روزه که استاندارد ارزیابی خسارت هاست به جمع بندی دقیقی برسیم.

 

 

نژاد جهانی: در بعضی مناطق با فاصله ۵ روز بر اساس هشدار‌های صادر هواشناسی، اخطار‌های لازم در سطوح مختلف زرد، نارنجی و قرمز صادر شد. حداقل زمانی که این اخطار‌ها ابلاغ شد و صادر شده ۴۸ ساعت بوده. بخشی از اقداماتمان به اقدامات پیشگیری و کار‌هایی که انجام شده بر می‌گردد. البته هنوز در این زمینه هم در ساختار اجرایی و هم در نگاه فرهنگی نیاز به کار داریم. در این مواقع و بعد از صدور اخطار‌ها بیشتر وارد مرحله آمادگی می‌شویم، در مرحله آمادگی، اقدامات کوتاه مدت مورد انتظار این است که سطوح شهرستانی و استانی، فرمانداران و استانداران آمادگی‌های لازم از جمله اطلاع رسانی را مقداری به عمق جامعه ببرند و در سطوح مختلف محلی خیلی ریز بشوند و هشدار دهند. در تفرجگاه‌ها، محل‌های تمرکز جمعیت، مسیل ها، جا‌هایی که ویلاسازی شده، باغاتی که به صورت موقت اسکان دارند از جمعیت مردم تخلیه بشود، به عنوان اولویت اول برای کاهش خسارت‌های به اصطلاح ناشی از این بحران و اینکه یک سری اقدامات دیگری که مثلاً در سازه‌های تهاتری بر روی رودخانه‌ها از جمله پل‌ها و نقاط عطفی که معمولاً به اصطلاح شدت خسارت‌ها و گستردگی اثر خسارت‌ها آنجا بیشتر است یک مقدار تمرکز بکنند و کمک کنند از طریق دهیاری ها، شهرداری‌ها و سایر دستگاه‌های اجرایی و خدماتی که این تمهیدات بیشتر اجرا بشود. در مرحله آمادگی، کمک و درک مردم از خطر خیلی مهم است، گاهی ما مواجهیم به اینکه جدی نمی‌گیرند که در منطقه آن‌ها این اتفاق می‌افتد و متأسفانه موجب خسارات جدی می‌شود. البته حجم سیلاب و شدت بارندگی در مقطع زمانی مشخص و کوتاهی باعث شده که بخشی از این خسارت‌ها واقعاً اجتناب ناپذیر باشد، اما تلاش همه ما و همکاری مردم ان شاء الله این خواهد بود که به حداقل ممکن برسانیم.

 

 

 نژاد جهانی: ما در استان تهران با حادثه امامزاده داوود (ع) و منطقه شهرستان فیروزکوه چالش جدی داشتیم، بعد از آن در استهبان، سیستان و بلوچستان همچنین در یزد به شدت دچار مشکل شدیم، علی الخصوص شهر یزد، در اکثر استان‌ها جدیت زیادی به خرج داده شده، اما حجم و فشار سیلاب‌ها اساسی بوده، همچنین در استان مرکزی دیروز مشکلات زیادی داشتیم و می‌شود گفت تقریباً همه استان‌های درگیر هستند و فشار کماکان وجود دارد.

 

 

 نژاد جهانی: امروز یک ابلاغی به کلیه استانداران باز شد به صورت تأکیدی که در فاز دوم باز این شرایط را خواهیم داشت، کلیه استان‌های ما با شدت متفاوت، کماکان خطراتشان ادامه دارد.

 

 

 

قاسم زاده: بله بارش‌هایی که از این سامانه حادث شد، متاسفانه صحنه‌های دلخراشی داشت، این سامانه مونسون هند که در کشور فعال است معمولاً محل اثرش جنوب شرق کشور و جنوب کشور بود، در سنوات گذشته و به ندرت اتفاق می‌افتاد که به عمق کشور نفوذ پیدا کند. این سامانه در یک بازه صد روزه در آسیا فعال است که حالا از اواخر خردادماه شروع می‌شود و امسال هم در کشور از نیمه دوم تقریباً تیرماه بارش‌هایی را ما در سطح کشور داشتیم، شروع بارش‌ها در جنوب شرق کشور در استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان اتفاق افتاد در ادامه توسعه پیدا کرد و بر اساس آخرین هشداری که سازمان هواشناسی کشور صادر کرد حدود ۲۷ استان کشور را درگیر می‌کند، البته در کنارش از مدیترانه هم سامانه‌ای وارد شده، این‌ها هم بعضی جا‌ها از جمله در ارتفاعات شمالی تهران این موضوع را تشدید کرده، در اثر بارش‌هایی که اتفاق افتاد بر اساس آمار وزارت نیرو ۶ میلی متر بارش کشور به صورت متوسط افزایش پیدا کرد، شاید این عدد در مقابل این اتفاقاتی که در سطح کشور افتاد عجیب باشد، ولی خاصیت این سامانه است، بارش‌ها با شدت بسیار بالا به صورت نقطه‌ای اتفاق می‌افتاد. ما نمونه بارش‌های زیادی را داشتیم که در حد ۱ ربع اتفاق می‌افتد و منجر به سیلاب‌های بسیار شدید می‌شد، این سیلاب‌ها حجم ندارند، ولی دبی آن که در لحظه اتفاق می‌افتد دبی بالایی است که باعث می‌شود جریان از مقاطع سرریز کند و منجر به خساراتی هم بشود؛ بنابراین با این سامانه، آوردی از نظر آب به منابع آبی آنچنان اتفاق نیفتاد، ولی در استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان ما بیشترین دریافتی‌ها را در مخازن سدهایمان داشتیم. در سیستان و بلوچستان ورودی هایمان حدود ۱۲۰ میلیون مترمکعب به کل مخازنی که آنجا وجود داشت اتفاق افتاد، با رهاسازی‌هایی که اتفاق افتاد حدود ۹۵ میلیون از این آب در مخازن ذخیره سازی شد. در استان هرمزگان هم حدود ۷۰ میلیون متر مکعب ما ورودی به مخازن سد‌ها داشتیم که بر اساس رهاسازی‌هایی که آنجا اتفاق افتاد، چون احتمال سرریز سد‌ها بر اساس تمرکز سامانه‌ای که وجود داشت خیلی بالا بود و حدود ۲۰ الی ۳۰ میلیون متر مکعب از این آب را در مخازن سد‌ها ذخیره کردیم.

 

 ادامه گفتگو با حضور آقای پیرحسین کولیوند رئیس جمعیت هلال احمر در استودیوی برنامه 

 

 

کولیوند: همان طور که اطلاع دارید ما حدود ۲۰ استان را متأثر از سیلاب داشتیم در این یکی دو روز که شامل ۱۱۱ شهرستان و ۳۱۰ روستا و ۲۹ محور مواصلاتی بود که جمعاً ۳۸۵ نقطه از کشور متأثر از سیل بود. در کل کشور جمعاً تا به امروز حدود ۵۳ نفر از عزیزانمان به علت سیل جان خود را از دست دادند و ۱۶ نفر هنوز در کل کشور مفقوده داریم. علی رغم اینکه هشدار هم داده بودند، متاسفانه این اتفاق افتاد، در استان‌هایی که بیشترینش هم در تهران است، یعنی هم امامزاده داوود (ع) و هم فیروزکوه، دماوند هم در منطقه زرین دشت و مرزن آباد و مرزداران و روستای آتشان، این قسمت‌ها بیشترین آسیب را دیده بودند. در امامزاده داوود (ع) تقریباً لحظات آخر عملیات جستجو و نجات است، اما در فیروزکوه و دماوند هنوز خدمات امداد و نجات ادامه دارد. حدود ۳ هزار از امدادگر‌های اصلی مان یعنی کسانی که حرفه‌ای جستجو و نجات سیل کار می‌کنند الآن در کل کشور فعالیت می‌کنند و در مراکز حضور دارند. اولین کاری که انجام می‌دهیم بحث جستجو و نجات افرادیست که زنده اند، دیروز آقای ۴۰ ساله‌ای در امامزاده داوود (ع) بعد از تقریباً ۱۶ ـ ۱۷ ساعت آن هم در رودخانه‌های دسته پایینی زنده جستجو، پیدا و تحویل عوامل امدادی شد. افراد زیادی را از محل‌های ناامن به مناطق امن منتقل کردیم، خیلی جا‌ها اسکان اضطراری انجام دادیم، توزیع اقلام غذایی و زیستی در فیروزکوه و دماوند انجام شد، این حادثه پیچیدگی‌های خاص خودش را داشت، عدم دسترسی راه‌های مواصلاتی که می‌دانید کوه ریزش کرده بود و خیلی از راه‌ها را از بین برده بود، دسترسی واقعاً خیلی سخت بود و شدت حادثه هم خیلی زیاد بود و ما از همه نیرو‌ها کمک گرفتیم. دیشب آقای استاندار هماهنگ کرد که از طریق ریل، ما از مسیر شاهرود توانستیم هم اقلام زیستی و هم تغذیه‌ای را و هم تعداد زیادی امدادگر و نجاتگر را شبانه وارد منطقه بکنیم، ریل‌هایی هم ایجاد شد که بتواند خیلی از مردم را هم تخلیه بکند، دو بیمار بسیار سخت را هم داشتیم، مصدومانی که لگنشان شکسته بود، ستون فقرات و دستشان آسیب دیده بود و هیچ دسترسی وجود نداشت، حتی امکان اینکه بالگرد بخواهد فرود بیاید وجود نداشت، اما در صد متری منزل این‌ها بالگردمان ایستاد و توانستیم با یک عملیات بسیار بسیار ویژه آن‌ها را به مرکز درمانی منتقل کنیم.

 

 ادامه برنامه و گفتگوی تلفنی با آقای پرویز خسروشاهی قائم مقام رئیس کل بیمه مرکزی 

 

 

خسروشاهی: این صندوق از اوایل سال قبل تأسیسش شروع شد و بعد برای اینکه خسارت بپردازد باید اعتباراتش تأمین بشود، اعتباراتی که صندوق دارد در سال اول ۹۰ درصد دوره است و ۱۰ درصد از حق بیمه‌هایی که از طرف مردم دریافت میشود از طریق قبوض برق است، این صندوق آمادگی دارد خسارت‌ها را بپردازد یعنی ارزیابی بکند خسارت‌هایی که بر واحد‌های مسکونی وارد شده، همکارانم در آن صندوق این کار را شروع کردند و به محض اینکه اعتبارات از سازمان برنامه و بودجه تخصیص پیدا بکند طبیعتاً خسارت‌ها پرداخت می‌شود. 

 

 

خسروشاهی: مراجعه نمی‌خواهد، صندوق خودش ارزیابی می‌کند، خسارت‌ها را معلوم می‌کند و اعتباراتی که تخصیص داده شد پرداخت می‌کند.

 

 

خسروشاهی: ما منتظر تخصیص اعتبارات هستیم از طرف سازمان برنامه و بودجه. 

 

 

خسروشاهی: اعتبارات به محض اینکه داده شود پرداخت خواهد شد.

 

 

 خسروشاهی: نمی‌توانیم، یعنی اعتبار باید سال قبل پرداخت می‌شد، ولی نشده. 

 

 

خسروشاهی: باید ببینیم سازمان برنامه و بودجه چه زمانی این اعتبارات را پرداخت می‌کند، همکارانمان با جدیت پیگیر این اعتبارات هستند و امیدوار هستیم که هرچه سریعتر دریافت بشود و خسارت‌های مردم پرداخت بشود. حداکثری که هیأت امنای صندوق برای هر واحد مسکونی تصویب کرده برای امسال ۳۰ میلیون تومان است.

 

 

 خسروشاهی: به محض دریافت اعتبار.

 

 ادامه برنامه و ارتباط تلفنی با آقای پرویز گرشاسبی معاون آبخیزداری سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری 

 

 

گرشاسبی: تحلیل‌های ما این است که آبخیزداری می‌تواند تا ۷۰ درصد اثرات ناشی از سیل را که به ویژه بار جامد است تقلیل بدهد. یک سیل ویژگی‌هایی دارد که کمتر به آن پرداخته می‌شود و مخصوصاً در این ایام خشک سال که هم خاک خشک است هم مراتع خشک هستند و این توده‌های بارشی مونسون در شدت و حجم زیاد در حوزه‌های آبخیز جاری می‌شوند، بار جامد سیل که شستن هم دامنه‌ها و هم آبرفت‌هایی که سیل‌های قبلی آوردند در بستر رودخانه‌ها گذاشتند، باعث می‌شود طغیان ویژه‌ای داشته باشد. آبخیزداری نقش اصلی در مناطقی مثل امامزاده داوود (ع)، مثل دامنه جنوبی البرز در کاهش بار جامد ناشی از خسارت سیل دارد.

 

 

 گرشاسبی: در بعضی از مناطق انجام شده، اما در اکثر مناطق هم انجام نشده، ۱۲۵ میلیون هکتار از عرصه‌های کشورمان باید کار آبخیزداری بشود.

 

 

 گرشاسبی: در حدود ۵ میلیون و ۶۰۰ هزار هکتار یعنی حدود ۶۰ درصدش انجام شده، اما این کفایت نمی‌کند، ما سالی ۳ میلیون هکتار حداقل باید آبخیزداری انجام بدهیم. 

 

 

 گرشاسبی: تأمین منابع آبخیزداری، الآن بطور متوسط در کشور، هکتاری دو و نیم میلیون تومان اعتبار می‌خواهد، در حوزه‌های آبخیری که الآن سیل زده اکثراً مشرف به شهر‌ها و مناطق جمعیتی هستند قطعاً ضرایب کارهایمان بالاتر می‌رود، از نظر ایمنی شاید اینجا‌ها هکتاری ۴ ـ ۵ میلیون تومان هزینه بخواهد که حالا ما این را بطور متوسط دو و نیم میلیون تومان در کشور محاسبه می‌کنیم.

 

 

 گرشاسبی: قطعاً، چون ما برای ۳ میلیون هکتار آبخیزداری، ۷ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان سالی اعتبار نیاز داریم الآن چیزی حدود هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان اعتبار داریم.

 

 

 قاسم زاده: مدیریت منابع آبی در مخازن سد‌ها دقیقاً به همین گونه است، یعنی برنامه ریزی منابع مصارفی که برای سد‌ها سالانه اتفاق می‌افتد این‌ها در راستای این هست که با پیش بینی ورودی‌هایی که اتفاق می‌افتد تطابق داشته باشد و در شرایطی مثل شرایط حاضر اگر ورودی اتفاق افتاد ما روزانه رصد را در مرکز فرماندهی سیل و ستاد فرماندهی سیل که در وزارت نیرو داریم و اتفاقاً الآن هم بعد از اینکه هشدار سازمان هواشناسی صادر شد در جلسه اولش با دستور و تأکید جناب آقای وزیر و با حضور ایشان برگزار شد و در جلسات بعدی تداوم پیدا کرد، تمام برنامه مان این است که ما بتوانیم حداکثر ذخیره سازی را در این شرایط در مخازن سد‌ها داشته باشیم، یعنی هم سد‌ها به سرریزی نرسد و منجر به خسارت در پایین دست نشود و هم در کنارش بتوانیم بیشترین ذخیره سازی را از این آورده که در این فصل سال واقعاً نعمتی است داشته باشیم.

 

 

 قاسم زاده: خوشبختانه ما در این بارندگی حداقل آسیب را داشتیم در شبکه‌های توزیع آب شهری مان، تیم‌های عملیاتی مان بر حسب دستوری که وزیر فرمودند در مناطق مختلف مستقر شدند و در کشور حداقل تعلق را در آن وضع کردن مجدد آب داشتیم.

 

 

 کولیوند: از زمانی که هشدار‌ها و اخطار‌ها اعلام شده ما آمادگی مان را کامل کردیم و اقلاممان را هم در محل‌هایی که مناسب و امن بود جمع آوری کردیم که بتوانیم پاسخ بدهیم و حتی برای پیشگیری هم اقداماتی را انجام دادیم که بتوانیم از طریق رسانه‌ها و شبکه مجازی و خیلی چیز‌های دیگر هشدار بدهیم، اما الآن که در حین انجام عملیات در فیروزکوه و دماوند هستیم، واقعاً به صورت جهادی همه گروه‌ها کار می‌کنند. امروز حضور جناب آقای دکتر مخبر معاون اول محترم ریاست محترم جمهور را داشتیم البته دیروز هم تشریف آوردند امامزاده داوود (ع) امروز هم اینجا را کاملاً هم هوایی و هم زمینی بازدید کردند، با مردم هم صحبت کردند. عزیزان سپاه و عزیزان گروه‌های جهادی خوب کمک می‌کنند، تقسیم بندی کار‌ها خیلی خوب و دقیق انجام شده، ادوات و امکانات خوبی هم آنجا ارسال شده منتهی پیچیدگی و شرایط سختی کار باعث می‌شود که ما تا الآن عملیات جستجو و نجاتمان طول بکشد و حتی باز کردن راه ها، خیلی جا‌های صعب العبوری دارد، محور‌های مواصلاتی آن هم خیلی سخت است بارش باران هم ادامه داشت، امروز دوباره بعد از ظهر هواشناسی اخطار‌های مفصلی را اعلام کرد حداقل برای ۱۸ استان، برای استان فارس هم باید شرایطمان آماده‌تر باشد که بیشتر بتوانیم خدمت رسانی بکنیم.

 

 

آقای کولیوند: عدم رعایت، واقعاً عدم رعایت، یعنی سیل سوای زلزله است اگر هموطنان عزیز بیشتر مراعات و بیشتر مراقبت بکنند و پیشگیری بکنند خسارت‌ها یا نیست یا بسیار کمتر است.