امنیت غذایی و تجربه موفق دیگران

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما، کمبود منابعی، چون زمین‌های حاصلخیز و مهمتر از آن آب که به مایه حیات معروف است و از طرفی ضرورت تامین امنیت غذایی، استفاده بهینه از منابع را با هدف دستیابی به بهره وری بیشتر، ضروری کرده است.
هر چند نهاده دانش مهمترین نهاده‌ای است که سطح بقیه عوامل را در بحث بهره وری تعیین می‌کند، اما استفاده از تجربیات دیگر کشور‌ها که مسیر توسعه اقتصادی را با وجود مشکلات فراوان و کمبود منابع طی کرده اند و ضمن تامین نیاز‌های داخلی به بزرگترین صادر کننده محصولات کشاورزی تبدیل شده اند می‌تواند کمک بزرگی در خودباوری و دستیابی به توسعه کشاوری کشور باشد.
تردیدی وجود ندارد که در این رابطه مطالعات و تحقیقات مناسب انجام و نتایج هم منتشر شده است، اما در این گزارش بطور خلاصه به برخی از این تجربیات اشاره می‌شود.
هندو چین برای دستیابی به توسعه روستایی وکشاورزی اقدامات تقریبا مشابهی انجام داده اند و نکته مهم اینکه هر دو کشور اقدامات خود برای دستیابی به این مهم را انقلاب سبز نامیدند.
هند در تولید غلات قبل از انقلاب سبز ۵۹ / ۷۰۱۲۲ هزار تن تولید داشته که پس از انقلاب سبز این مقدار به ۵۹ / ۱۷۷۶۴۱ در سال‌های ۱۹۸۶ الی ۲۰۰۹ رسیده است. این کشور در تولید روغن نباتی قبل از انقلاب سبز ۹۷ / ۲۲۰۲ هزار تن تولید داشته که پس از انقلاب سبز این میزان به ۹۷ / ۶۴۲۲ رسیده است.
در کنار آموزش و ترویج کشاورزی، این دو کشور به اقدامات مشابه دیگری، چون پرداخت یارانه خرید گونه‌ها و واریته‌های اصلاح شده و بهبود یافته، یارانه خرید ماشین آلات کشاورزان، و یارانه مستقیم برای کشاورزان تولیدکننده غلات و حبوبات. پرداخت کود شیمیایی یارانه ای، اعطای اعتبارات یارانه‌ای، قیمت‌های ترجیحی برای برق و گاز طبیعی مصرفی برای تولیدکنندگان کود در نظر گرفته اند.
علاوه بر این اصلاح نظام توزیع و بازاررسانی؛ در هر دو کشور با کوتاه کردن دست دلالان و واسطه‌ها و عرضه مستقیم موجب افزایش در آمد کشاورزان شده است.
این دو کشور سیاست‌های مختلفی را نیز برای افزایش بهره وری آب مورد توجه قرار داده اند که اجرای آبیاری آب اندوز و شکل گیری یک جامعه آب اندوز یکی از سیاست‌های اصلی ملی در چین بوده است.
بهبود ساخت پروژه‌های منابع آبی در مناطق خشک و مواجه با کمبود آب جهت بهبود بهره وری یا ذخیره آب سیل در بالادست در هند و مواردی از این دست در دستور کار قرار داشته است.
اما هلند هم یکی از کشور‌هایی است که موفقیت‌های چشمگیری در صنعت کشاورزی داشته است.  در حال حاضر این کشور کوچک با داشتن حدود ۱۷ میلیون جمعیت، به دومین صادرکننده محصولات غذایی جهان تبدل شده است. این کشور تقریباً از تمامی منابعی که برای کشاورزی در مقیاس بزرگ لازم است محروم است. با این حال همچنان دومین صادرکننده محصولات کشاورزی غذایی بعد از آمریکایی است که ۲۷۰ برابر بیشتر زمین کشاورزی دارد.
هلند بزرگترین صادرکننده گوجه فرنگی، سیب زمینی و پیاز و دومین صادرکننده سبزیجات در دنیا است و یک سوم تجارت جهانی دانه‌های سبزیجات خوراکی نیز از اینجا سرچشمه می‌گیرد. این موفقیت‌ها فقط در ۹۴ کیلومتر مربع گلخانه (ها) بدست آمده است.
استفاده از تکنولوژی‌های برتر و گلخانه‌های پیشرفته کشاورزی راز موفقیت هلند است که برداشت در سطح هکتار را به شدت افزایش داده است
استفاده از سنسور‌های حساس نمونه‌ای از تکنولوژی‌هایی است که مصرف آب برخی از محصولات کلیدی را تا ۹۰ درصد کاهش داده است. در کشاورزی هیدروپونیک که در آن محصولان بدون خاک و با استفاده از محلول‌های مغزی رشد میکنند یکی از روش هاییی است که مصرف آب و هزینه‌ها را به شدت کاهش داده است.
هلند ۱۵ نوع گوجه فرنگی با ارتفاع ۶ متر پروش داده می‌شوند که ریشه آن‌ها نه در خاک بلکه در محلول‌های مغزی قرار دارد. این درحالی است که آن‌ها به طور کامل استفاده از آفت کش‌های شیمیایی را کنار گذاشته اند.
راز این همه پیشرفت در صنعت کشاورزی به خاطر تحقیقاتی است که در دانشگاه واخنینگن (Wageningen) صورت می‌گیرد. این دانشگاه بهترین موسسه تحقیقاتی جهان در زمینه کشاورزی است.
دکتر مجتبی روحی کارشناس کشاورزی می‌گوید مشکل طرح‌های خودکفایی در کشور که با افت وخیز‌های فراوان در سال‌های اخیر مواجه شده است به نبود انسجام در نهاد‌های تصمیم گیر و اجرا کننده بر می‌گردد به عنوان مثال برای اجرای طرح خودکفایی دانه‌های روغنی می‌بایست با بسیج همه امکامات به سمت هدف مشخص خودکفایی و استفاده از تجربه کشور‌های موفق حرکت کنیم. اما متاسفانه اجرای اینگونه طرح‌ها در کشور با حرکت بخشی وجزیره‌ای نهاد‌های مرتبط همراه می‌شود در حالیکه در کشوری مانند انگلیس یا چین برای اجرای چنین طرح‌هایی همه اجزای دولتی وبخش خصوصی هم دیگر را همراهی می‌کنند.