ناکامی اجرای قانون خاک در کشور

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما؛ منوچهر گرجی، استاد دانشگاه و نایب رئیس انجمن علوم خاک ایران با اشاره به نقش بنیادین خاک در کشاورزی و محیط زیست، حفاظت از این موهبت ارزشمند را نیازمند توجه بیشتر مسئولان، محققان، کشاورزان و فعالان اقتصادی دانست و گفت: با وجود تصویب قانون خاک، هنوز طبق برنامه پیش نمی رویم و معضلاتی مانند ریزگردها و گرد و غبار افزایش می یابد.

این پژوهشگر با سابقه با بیان اینکه کشور ما در زمینه کشاورزی مزیت های بیشتری نسبت به صنایع دارد، اظهار داشت: سابقه و علم و دانش ما در کشاورزی در سطح خوبی است و از خاک خوبی برخورداریم. ضمن اینکه با همین شرایط کم آبی نیز، آب مورد نیاز کشاورزی در دسترس است و اگر درست استفاده شود، کمبود جدی نخواهیم داشت.

گرجی با اشاره به اهتمام کشورهای صنعتی به کشاورزی، تصریح کرد: کشورهای توسعه یافته اقتصادی، با اینکه صنعتی اند اما از کشاورزی نیز غفلت نکرده اند و می بینیم که در این عرصه نیز دنبال پیشرفت بوده اند.

وی افزود: متاسفانه در کشور ما توجه کمتری به کشاورزی شده و بطور مثال اگر به بودجه های اختصاص داده شده در دهه های اخیر نگاه کنیم، می بینیم که نسبت به سایر عرصه های بزرگ اقتصادی کمترین بودجه را دریافت کرده است.

رئیس سابق پردیس کشاورزی دانشگاه تهران، کشاورزی را عرصه ای چند بعدی توصیف کرد و گفت: نخستین و مهمترین بعد در کشاورزی، تامین امنیت غذایی است.

گرجی افزود: تامین امنیت غذایی ماموریت اصلی هر حکومتی است و هیچ کشوری را پیدا نمی کنید که بگوید، با وجود توانایی در تولید گندم، این کار را انجام نمی دهد و گندم مورد نیاز خود را خارج از کشور می خرد.

وی تصریح کرد: تلاش برای خودکفایی نخستین گام در مسیر تامین امنیت غذایی هر کشور است.

گرجی تامین سلامت مردم را یکی دیگر از ابعاد توسعه کشاورزی خواند و اظهار داشت: اگر کشاورزی در یک جامعه به درستی انجام شود، سلامت مردم آن جامعه نیز تضمین می شود.

این استاد دانشگاه افزود: ساخت بیمارستان های متعدد و بیشتر، راه رسیدن به سلامت نیست و برای داشتن جامعه سلام لازم است که بیماری و تعداد بیماران کاهش یابد که این امر نیز مستلزم تامین غذای کافی و سالم است.

وی با تاکید بر اینکه با کشاورزی صحیح و تامین غذای سالم و کافی، جامعه نیز سالم و شاداب می شود، افزود: کشاورزی از نظر اقتصادی نیز اهمیت ویژه ای دارد و به ویژه برای کشور ما این امر حیاتی است.

گرجی افزود: شرایط اقلیمی کشور ما و قابلیت های کشاورزی آن به گونه ای است که ما هرچه تولید کنیم، در بازارهای جهانی مشتری دارد و از این رو، صادرات تولیدات مازاد بر نیاز داخلی می تواند پیکره اقتصادی کشور را تقویت کند.

وی با بیان اینکه کشور ما ظرفیت بالایی در کشاورزی دارد، تصریح کرد: از صنایع سنگین کشاورزی مانند تراکتور و تجهیزات بزرگ گرفته تا صنایع تبدیلی و غذایی، قابلیت ها و پتانسیل فراوانی در کشور ما وجود دارد که می توانند بالقوه شوند.

گرجی با اشاره به توسعه کشاورزی در هلند، اظهار داشت: هلند که از نظر مساحت و جمعیت و شرایط آب و هوایی هم سطح برخی از استان های کشورماست، سالانه بیش از 90 میلیارد یورو صادرات کشاورزی دارد.

وی افزود: این فقط ظرفیت های اقتصادی در زمینه محصولات کشاورزی است و سایر حوزه های این بخش مانند صنایع تبدیلی و مواد فراوری شده نیز هر یک سهم بزرگی در توسعه اقتصادی دارند.

این استاد مسائل محیط زیستی، در ادامه اظهار داشت: با یک کشاورزی خوب و مدیریت شده، ما محیط زیست سالم تری خواهیم داشت.

گرجی افزود: بطور مثال اگر مصرف کود و سم و .. در مزارع مدیریت شود، حجم زیادی از آلودگی های آب و خاک و محیط زیست کاهش می یابد.

دکتر گرجی با اشاره به تاکید حضرت امام و رهبر معظم انقلاب بر لزوم در اولویت بودن توسعه کشاورزی، تصریح کرد: این تاکیدها وظیفه مراکز دانشگاهی و دستگاه های اجرایی در زمینه توسعه کشاورزی را سنگین تر می کند.

وی نقص در مدیریت را یکی از عمده ترین مشکلات در مسیر توسعه کشاورزی خواند و گفت: در شرایطی که کشورهای توسعه یافته و صنعتی به بخش های مختلف کشاورزی، به ویژه در عرصه های تولید و مطالعاتی یارانه می پردازند، برخی در کشور ما اصرار می کنند که نباید به بخش کشاورزی یارانه داده شود.

گرجی ضعف های کلی بخش کشاورزی را در ابعاد علمی، اجرایی و فنی خلاصه کرد و اظهار داشت: ما روی مسائلی مانند آب، خاک، بذر و آفات کار جدی نکرده ایم، در حالی که انجام اصلاحات در این عرصه ها کشاورزی را متحول می کند.

این استاد دانشگاه با انتقاد از پرداختن وزارت جهادکشاورزی به ساماندهی بازار، تصریح کرد: کاش شرایط طوری بود که مسئولان وزارت جهاد کشاورزی دنبال تنظیم بازار نمی رفتند.

گرجی افزود: وظیفه و ماموریت اصلی وزارت جهاد کشاورزی توجه به تولید و توسعه کشاورزی است، اما متاسفانه شرایط به گونه ای است مسئولان وزارت جهادکشاورزی مجبور شده اند انرژی و توجه خود را معطوف به سامان دادن بازار کنند.

رئیس سابق پردیس کشاورزی دانشگاه تهران با اشاره به نام گذاری روز جهانی خاک در سطح بین الملل، تصریح کرد: این امر نشان دهنده اهمیت خاک است و در ایران هم قانون خاک تصویب شده است.

گرجی افزود: این کار در امریکا بیش از 60 سال پیش انجام شد و آنها اقدام به نقشه برداری و آزمایش خاک تا عمق دو متری در تمامی زمین های کشاورزی کردند.

وی با اشاره به اهمیت مطالعه جامع خاک برای انجام فعالیت های کشاورزی اظهار داشت: به دلیل انجام نگرفتن این کار در کشور، سرمایه های فراوانی در خطر قرار گرفته و بلا استفاده شده است.

گرجی گفت: به عنوان مثال در برخی از نقاط کشور مجتمع های کشت و صنعت راه اندازی شده اما چون روی خاک نامناسبی صورت گرفته، بازدهی مناسبی ندارد و گاهی لازم است که کارها از نو انجام شود.

این استاد دانشگاه با انتقاد از عدم برنامه ریزی عملیاتی برای اجرای قانون خاک، تصریح کرد: اجرای دستورالعمل‌های قانون می‌تواند از خاک حفاظت کند اما متاسفانه در سال های گذشته به هیچ یک از بندها و دستورالعمل‌های این قانون عمل نشده‌ است.

وی افزود: البته در مقیاس های کوچک کارهایی صورت گرفته و نتیجه بخش بوده اما در ابعاد بزرگ و اثرگذار هنور کار جدی انجام نشده است.

گرجی تصریح کرد: نتایج حفاظت از خاک، یک بعدی نیست و علاوه بر افزایش حجم و کیفیت محصول، موضوعاتی مانند گازهای گلخانه ای نیز مدیریت می شود.

وی با بیان اینکه حتی آبیاری بارانی نیز با توجه به شرایط کم آبی کشور ما، بهترین روش آبیاری نیست، اظهار داشت: با آبیاری به روش زیرسطحی، هم مصرف آب کاهش می یابد و هم اینکه تبخیر و هدر رفت آب کمتر می شود.

گرجی افزود: با این روش آبیاری مسائلی مانند افزایش شوری خاک نیز رخ نمی دهد و حفاظت از خاک نیز عملی می شود.

عضو انجمن علوم خاک ایران با اشاره به کوچک بودن اغلب مزارع کشاورزی روستاهای ایران، تصریح کرد: در این زمینه نیز باید ماشین آلات مناسب زمین های کوچک تهیه شود و این کاری است که در کشورهایی مانند چین انجام شده و نتیجه بخش بوده است.

دکتر گرجی، مبارزه با آفات، آموزش به کشاورزان و تقویت ذخایر ژنتیکی بذر و نهال را از دیگر موضوعات در خور توجه برای توسعه کشاورزی دانست و گفت: متاسفانه بیش از 95 درصد بذر سبزی و صیفی جات ما از خارج از کشور تامین می شود.

وی با اشاره به فاصله زیاد تولید محصول توسط کشاورزان نمونه و میانگین کشوری تصریح کرد: در حالی که میانگین کشوری تولید گندم در مزارع سنتی ما 4 تن در هکتار است، اما کشاورزان نمونه توانسته اند تا 14 تن در هکتار بهره وری را افزایش دهند و همین موضوع نشان می دهد که با انتقال دانش به مزارع، می تواند کشاورزی کشور را متحول کرد.

گرجی در پایان این نشست ابراز امیدواری کرد که کشاورزی از مظلومیت خارج شود و همه برای ایجاد تحول در این حوزه دست به دست هم بدهند.