لجستیک، پیش بینی پذیری و کیفیت؛ سه اصل پیشرفت تجارت خارجی

رشد ۱۹ و نیم درصدی تجارت خارجی در فصل بهار سال جاری با تراز تجاری مثبت ۶۰۵ میلیون دلار، نشان از روز‌های خوب در تجارت کشورمان دارد. این وضع و البته اینکه این رشد چه نسبتی با ظرفیت‌های کشورمان برای حضور در تجارت بین الملل دارد، موضوع گفتگوی میز اقتصاد روز دوشنبه شبکه خبر شد.

مجری، سعید سیفی: این روز‌ها اخبار خوبی از حوزه صادرات و تجارت خارجی کشور به گوش می‌رسد.
رشد ۱۲ درصدی تجارت ایران و ۲۷ عضو اتحادیه اروپا در پنج ماهه نخست سال ۲۰۲۲ نسبت به مدت مشابه سال قبل.
ارزش صادرات حوزه معدن و صنایع معدنی در سه ماهه نخست امسال با رشد ۷ و ۶ دهم درصدی به ۲۷/۳ میلیارد دلار رسید.
رشد ۱۹۲ درصدی صادرات ایران به ترکیه در بهار ۱۴۰۱.
همه این اخبار حاکی از این است که بخش صادراتی کشور در مسیر رشد و پیشرفت قرار دارد و همه کارشناسان این حوزه معتقدند که ظرفیت صادراتی کشور بیش از این آمار و ارقام است و اگر برخی از مشکلات مثل حمل و نقل و بسته بندی حل شود، این آمار و ارقام با رشد چشمگیری مواجه می‌شود.
آموزش تولیدکنندگان و صادرکنندگان و آشنا کردن آن‌ها با ظرفیت‌های صادراتی می‌تواند افزایش صادرات ما را با ارقام قابل توجهی روبه روکند.
در برنامه میز اقتصاد امروز قصد داریم به این مسایل و مشکلاتی که رفع آن‌ها به توسعه صادراتی کشور کمک کند، بپردازیم.
نگاهی داریم به کارنامه تجارت خارجی کشور در سه ماهه ابتدای سال یعنی فصل بهار:
کارنامه تجارت خارجی غیر نفتی کشورمان در فصل بهار، سه ماهه ابتدایی سال حدود ۳۶ میلیون تن کالا به ارزش ۲۵ میلیون ممیز ۵ میلیارد دلار بین ایران و سایر کشور‌ها تبادل شده است که این آمار به معنی رشد ۱۹ و نیم درصدی تجارت خارجی کشور در بهار امسال است.
کارنامه صادرات کشور از این حجم از تجارت خارجی ۲۷ و ۷ دهم میلیون تن کالا و ارزش ۱۳ میلیارد و ۶۹ میلیون دلار بود، که نسبت به بهار سال قبل افزایش ۲۱ درصدی را تجربه کرده است.
کارنامه واردات ما در فصل بهار، میزان واردات ۸ میلیون و ۱۵۴ هزار تن، که به ۱۲ میلیارد و ۴۶۴ میلیون دلار رسیده، که نسبت به مدت مشابه سال قبل، یعنی بهار سال ۱۴۰۰، حدود ۱۸ درصد افزایش داشته است.
با محاسبه صادرات و واردات مان تراز تجاری مان در فصل بهار مثبت ۶۰۵ میلیون دلار شده است.
اما کشور‌های تامین کننده کالا‌های مورد نیاز و طرف معامله با کشورما و کشور‌های هدف صادراتی، کشور‌های تامین کننده کالا یا کشور‌هایی که ما از آن‌ها واردات داشتیم، امارات با سه میلیارد و ۴۲۶ میلیون دلار و بعد چین، ترکیه، هند و آلمان بودند.
اما کشور‌های هدف صادراتی کالا‌های ایرانی، چین در رتبه اول با ۴ میلیارد و ۲۰۴ میلیون دلار و عراق، ترکیه، امارات و هند در رتبه بعدی بودند.
در نهایت آمار ترانزیت خارجی کشورمان در سه ماهه ابتدایی سال، یعنی بهار ۱۴۰۱، در سه ماهه نخست امسال سه میلیون و ۶۷ هزار تن کالای خارجی از مسیر کشور عبور کرده، که نسبت به مدت مشابه سال گذشته پیشرفت ۳۲ درصد داشته است.
این نمایی بود از تجارت خارجی کشورمان، حالا قصد داریم با بررسی برخی موارد مثل بحث بسته بندی، صنعت بسته بندی در دنیا که الان به یکی از صنایع مهم تبدیل شده و بحث حمل و نقل و مسایلی مثل آموزش تولیدکنندگان و صادرکنندگان ببینیم چطور می‌توانیم این رشد صادراتی را ادامه دهیم؟
مجری: آقای لاهوتی راجع به رشد صادراتی با کارشناسان صحبت می‌کنیم، تاکید دارند که اگر می‌خواهیم رشد صادراتی پایدار داشته باشیم باید به زنجیره صادرات توجه داشته باشیم، یعنی از ابتدای تولید تا انتهای صادرات؛ و شاید توجه نکردن به همین موضوع باعث شده است با فرصت‌های تجاری و فرصت‌های صادراتی که پیش روی ما قرار می‌گیرد نتوانیم به نحو احسن استفاده کنیم.
آقای محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات ایران:
تبریک عید سعید غدیر خم، همان طور که در آمار‌ها طرح کردید صادرات ما طی یک سال گذشته روند رشد خودش را حفظ کرده و روند افزایش صادرات کماکان امکان پذیر است و در شرف انجام است.
ولی اگر به جزئیات آمار ارائه شده توجه کنیم، با اندکی تامل دریافت می‌کنیم که صادراتی را که ما انجام می‌دهیم، به عنوان کالایی با ارزش هر تن حدود ۵۰۰ دلار است و وارداتی که اتفاق می‌افتد در کشور با میانگین ارزش هر تن هزار و ۵۰۰ دلار است، و علی رغم اینکه واردات کشور ۸۵ درصد مواد اولیه و مواد واسطه تولید و بعضا خطوط تولید است و این بیانگر آن است که سبد صادراتی ما درصد عمده اش مربوط به کالا‌های خام و نیمه ساخته است، اینجاست که معتقدم ما با توجه به صنایع پایین دستی و ایجاد ارزش افزوده و قرارگرفتن در زنجیره تامین جهانی، می‌توانیم به افزایش صادرات توجه ویژه داشته باشیم.
مجری: یعنی پیشگیری از خام فروشی و متنوع کردن سبد صادراتی؟
لاهوتی: و محصول، شما اگر سبد را نگاه کنید ۵۰ درصدش در اختیار صنایع پتروشیمی است که البته صادرات ارزشمندی است، ولی اگر در زنجیره قرار گیرد و در صنایع پایین دستی قرار گیرد و به محصول تبدیل شود به راحتی قابل افزایش خواهد بود.
در حوزه کشاورزی قطعا بسته بندی و حمل و نقل است که می‌تواند خیلی کمک کند و در حوزه معدنی خیلی جای کار است و امکان سرمایه گذاری بسیار زیاد است، ولی نیازمند سرمایه و حضور سرمایه گذاران داخلی و خارجی است.
اگر بخواهیم یک نمای کلی را عرض کنم، در انتها به این می‌رسیم که یک استراتژی صنعتی درستی را یا تدوین نکردیم یا اگر تدوین کردیم به دلیل دیر اجرا شدن آن اثرات مثبت خودش را از دست داده و تا زمانی که تولید را تولید باکیفیت و رقابتی و به سمت تولید محصول و حمایت از صنایع پایین دستی نرویم قطعا نمی‌توانیم انتظار افزایش چشمگیر صادرات را داشته باشیم.
ولی نکته‌ای که باید به آن توجه شود، افزایش صادرات می‌تواند هدف گذاری شود، ولی مشروط بر این که بستر‌های آن هماهنگ شود. حمل و نقل، آموزش‌های لازم بنگاهی و بسته بندی لازم را در دستور کار قرار دهیم.
مجری: آقای لاهوتی یکی از بحث‌هایی که همیشه مطرح است، مشکل حمل و نقل می‌باشد. الان خیلی از فرصت‌های خوب برای افزایش صادرات ایجاد می‌شود، در آمار و نمودار‌ها هم خودش را نشان می‌دهد. اما بستر ما به ازای آن رشد نکرده است، مهم‌ترین مشکلات در حوزه حمل و نقل چیست؟
آقای محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات ایران:
نکته اول حمل و نقل زمینی است که محصولات صادراتی به کشور‌های همسایه و اروپایی از این طریق حمل می‌شود که متاسفانه به دلیل راننده محور بودن و عدم ایجاد شرکت‌های بزرگ در سال‌های گذشته هزینه حمل و نقل را بالا برده است.
در بعد ریلی، سرمایه گذاری قابل توجهی صورت نگرفته، در صورتی که ما با کشور‌های شمالی و همسایگان شمالی از طریق ریل مراودات خیلی خوبی داشته باشیم و در بعد دریایی به دلیل تحریم‌های ظالمانه خیلی از این کشور‌ها ورودشان را به ایران محدود کردند یا عملا متوقف کردند که این هم تاثیرش را بر عرضه بیشتر کالا و ارز، بیشتر تقاضا و کمبود خدمت بوده این هم افزایش قیمت داشته و البته در یک سال گذشته، حمل و نقل در دنیا افزایش چشمگیری داشته هم به دلیل پاندمی کرونا و هم به دلیل افزایش قیمت‌های انرژی در دنیا، که این‌ها هم تاثیر خودش را در محصولات همه کشور‌ها گذاشته و به تبع وقتی ما بستر‌های مان کمتر فراهم است، مشکلات بیشتر می‌کند.
در بعد کشاورزی سال هاست با کمبود کانتینر‌های یخچال دار مواجه ایم، که از یک طرف برای حمایت از تولید داخل اجازه واردات این‌ها داده نمی‌شود و از طرف دیگر اگر هم تولید داخل هست تامین کننده نیاز تقاضا نیست، این‌ها مشکلاتی است که در حوزه حمل و نقل سالهاست که گریبانگیر است که رفع آن‌ها می‌تواند تاثیرات چشمگیری بر رشد صادرات داشته باشد.
مجری: آقای حسینی بسیاری از کارشناسان معتقدند که ما به ازای بستر‌ها و فرصت‌هایی که در حوزه صادرات خارجی شده، ولی در حوزه حمل و نقل فراهم نشده و طبق آماری که داریم بسیاری از کشور‌های منطقه که از اولویت‌های صادراتی ما محسوب می‌شوند، کامیون‌های ما باید برود لب مرز، بار را تخلیه و یک کامیون دیگر از کشور‌های هدف صادراتی آن را بارگیری و حمل کند که به اعتقاد کارشناسی ۱۵ درصد کالا‌های اساسی و صادراتی در این راه رخ می‌دهد، بزرگترین مشکلاتی که الان صادرکنندگان درحوزه حمل و نقل با آن روبه رو هستند.
آقای سید علی حسینی / رئیس کمیسیون حمل و نقل و لجستیک اتاق بازرگانی:
در جریان بحث نیستم، بحثی که ما مطرح می‌کنیم در یک مرحله‌ای بالاتری از کار را نگاه کنیم، یعنی از حمل و نقل یک مرحله بالاتر و ورود به یک نظام لجستیک در کشور است.
لجستیک حمل و نقل نیست، لجستیک یعنی یک کالایی را که در یک کشور انجام می‌دهند، شرکت‌هایی داریم که کار لجستیک انجام می‌دهند، یعنی از یک صادرکننده در یک نقطه آ کالایی را تحویل و به دیگر نقطه ب تحویل داده و این شرکت‌ها کارشان این است و هزینه‌های این محصول را محاسبه کرده و آن فردی که می‌خواهد این تجارت را انجام دهد، هزینه‌ها را اعلام می‌کنند و آن فرد فقط کار تجارت را انجام می‌دهد، ما نه صادرکننده و نه واردکننده را هیچ کدام درگیر کار‌ها و پیچیدگی‌های فرآیند آن مسیر نیستند.
این شرکت‌های لجستیک هستند که کار‌ها را انجام می‌دهند و در همه کشور‌های دنیا تقریبا اتفاق افتاده و متاسفانه در کشور ما این اتفاق نیافتاده است.
مجری: در کشورما همچین چیزی انجمن لجستیک نداریم؟
حسینی: اصلا، شما الان یک شرکت به صورت حقوقی اگر بخواهد یک قرارداد لجستیک با یک فرد صادرکننده یا واردکننده‌ای ببندد از نظر نظام اداری مالی، مالیاتی، تامین اجتماعی و گمرکی و سازمانی ما باید همچین شرکتی در داخل کشور تاسیس کنیم.
می‌توانیم برویم یک نامی را ثبت کنیم، ولی به عنوان یک کار حقوقی که بتواند یک شرکت تمام عملیات خودش را انجام دهد و به شما یک نرخی داده و آن نرخ را انجام دهد، باور کنید آن نرخ هم مالیاتش را پرداخت کند یا دولت را پرداخت کند، برای هر مرحله باید یک قراردادی را ببندد و آن کار را انجام دهد و یکی از مشکلات ما همین است و این که دوستان می‌فرمایند ما الان راننده مالکی داریم و شرکت مالکی نداریم درست است، در هیچ کجای دنیا عملیات تجارت به یک شرکت‌های متعدد انجام نمی‌دهد بلکه یک شرکت لجستیک این عملیات را در حقیقت شروع و پایانش را برای شما انجام می‌دهد.
مجری: متولی لجستیک در کشور نداریم؟
حسینی: در اتاق بازرگانی در طول شش سال گذشته بیشتر در ۴ سال گذشته در دولت دوازدهم و سیزدهم از طریق خود آقای شافعی رئیس اتاق بازرگانی، مکاتباتی را با روسای جمهور قبل و دولت سیزدهم، آقای مخبر این را سپرده از دو تا وزارت خانه‌های صمت و راه و شهرسازی اعلام کرده است که متولی لجستیک را در کشور مشخص کنید، ولی هنوز این اتفاق در کشور نیافتاده و اگر بخواهیم برویم در ریز مسایل که چرا این راننده این طور شد، چرا در مرز‌های ما مشکلات است، این‌ها تازمانی که شرکت‌های لجستیک تشکیل نشده و این‌ها نیایند و وارد فرآیند نشوند.
اتفاقات به قوت خودش باقی است. برای این که در مورد فعلی بخواهیم این را انجام داده و بتوانیم مشکلات را تا حد زیادی کم کنیم، پیشنهاد ما این است در جلسه‌ای که با آقای مخبر و وزرای راه و اقتصاد و کشور حضور داشتند، آن جا پیشنهادی را مطرح کرده و گفتیم به جای این که کامیون‌های ما در مرز‌ها ایستایی داشته باشد، مرز محل ایستایی کالا نیست، مرز محل عبور کالاست و کالا باید عبور کرده و حرکت کند برود
ما باید با کشور‌های مقابل مان موافقت نامه‌های دو جانبه‌ای را تنظیم کنیم برای تسهیل تجارت که این کار وزارت کشور و خارجه است و وزارت صمت و وزارت راه هم می‌توانند در کمیسیون‌های مشترکی که دارند این موارد را در دو کشور یک موافقت نامه‌های دوجانبه‌ای را برای تسهیل مبادلات در مرز‌ها تنظیم کنند.
مجری: آقای پیلتن در بحث توسعه صادراتی و موانعی که بر سر راه این توسعه‌ها وجود دارد، آقای حسینی معتقدند که اصلا متولی لجستیک در کشور نداریم، باید آن متولی، نهاد و بخش وجود داشته باشد که در صادرات به تولیدکنندگان و صادرات کنندگان کمک کند، سازمان توسعه تجارت برای این مسئله آیا فکری کرده است؟
آقای فرزاد پیلتن / مدیرکل غرب آسیای سازمان توسعه تجارت:
همان طور که می‌دانید متولی مشخصی در سال‌های گذشته برای انجام این ماموریت متاسفانه تعیین نشده و با این حال چنانچه اشاره شد در دولت جدید این اهتمام وجود دارد که این متولی به طور خاص مشخص شود.
از سال‌های قبل در سازمان توسعه تجارت ایران و به ویژه درماه‌های گذشته در دولت جدید و با تغییرچارتی که در سازمان اتفاق افتاد، اداره کلی برای حمایت از خدمات بازرگانی و ارائه خدمات بازرگانی از جمله پشتیبانی‌ها و امور مربوط به لجستیک سیاست خارجی کشورمان پیش بینی شده که امیدواریم زودتر عملیاتی شود.
مجری: یک نکته دیگر بحث رفع برخی از مشکلات در بحث عبور و مرور کامیون‌های ترانزیت است، اکثر این‌ها مجبورند که بار را لب مرز تخیله کنند و کامیون کشور هدف بارگیری کند، این را نمی‌شود تسهیل کرد و مراودات سیاسی اش انجام شود که بتوانند محصول را از مبدا تا مقصد یک سره حمل داشته باشند؟
پیلتن: این موضوع در سال‌های گذشته به ویژه در ماه‌های اخیر در دستور کار بوده، ولی مشکلاتی هم وجود دارد؛ به عنوان نمونه در مورد عراق، عرض کنم که امکان حمل مستقیم بررسی شده و حتی توافقاتی هم در سطح اسناد بین دو کشور در زمینه ترانزیت و حمل مستقیم کالا برقرار شده و در عمل مسایل و مشکلاتی است، یکی اینکه متاسفانه زیرساخت‌های پایانه‌های مرزی ما برای حمل مستقیم طراحی نشده است.
مشکل دیگر مربوط به رانندگان است که آقای لاهوتی اشاره کردند، مشاغلی که در پایانه‌های مرزی ایجاد شده و مسایل مربوط به استاندارد‌ها و قوانین و مقررات جاده‌ای و راهنمایی و رانندگی به عنوان نمونه در عراق وجود دارد و تمایلی که تجار ما و تجار عراقی ممکن است داشته باشند. به عنوان نمونه در قوانین ما حداکثر ۲۵ میلیون تن برای هر کامیون در نظر گرفت شده، ولی تاجر عراقی ۵۰-۴۰ تن کامیون عراقی به داخل مرز حمل می‌کند، رانندگان عراقی آنجا و انجمن‌های مربوطه تقاضا‌هایی دارند که مانع موفق شدن این راهکار می‌شوند.
مجری: الان بحث دولت سیزدهم عملکردش در حوزه صادرات و تجارت خارجی حاکی از این است که آمار ابتدایی نشان داد روند مثبت و رو به رشد است، اما به نظر من بعد از این که بحث دستاورد‌ها مطرح می‌شود حراست، صیانت و استفاده از این فرصت‌ها بسیار مهم است و تقریبا تا دو سه ماه دیگر بحث اتحادیه اقتصادی اوراسیا را خواهیم داشت و ظرفیت بازار‌های ما تبدیل به سه برابر می‌شود و ۱۸۰ میلیون کشور‌های عضو جمعیت دارند، اما ما نمی‌توانیم از این فرصت اقتصادی استفاده کنیم اگر این بستر‌ها آماده نشود؟
پیلتن: درست است ظرفیت‌های زیادی برای توسعه صادرات به کشور‌های همسایه است، ولی در سطوح کارشناسی باید موضوع صادرات در دستور کار همه سازمان‌های دولتی قرارگیرد به ویژه سازمان ها، نهاد‌ها و وزارتخانه‌های دست اندرکار امور لجستیکی سیاست خارجی کشور هستند، این انتظار است همه با همگرایی و هم افزایی کمک کنند به شکل گیری امور مربوط به پشتیبانی و لجستیکی صادرات کشورمان ان شاء الله.
مجری: یک بحث دیگری که در بحث صادرات ما همیشه ایجاد مشکل کرده، بحث بسته بندی است. صنعت بسته بندی در دنیا رشد قابل توجهی داشته، اما متاسفانه هنوز بسیاری از محصولات را به صورت فله‌ای استفاده کرده و نمی‌توانیم از ارزش افزوده استفاده کنیم. بسته بندی ارزش افزوده صادراتی را ۵ برابر می‌کند، مشکل کجاست؟ چرا در این سال‌ها نتوانستیم به این نقطه ایده آل برسیم.
لاهوتی: به طور مطلق نمی‌توانیم این موضوع را مطرح کنیم که در همه کالا‌ها این گونه بوده و در بحث صنایع غذایی پیشرفت‌های خوبی داشتیم، ولی توجه داشته باشید وقتی کالایی به موضوع بسته بندی می‌رسد هدفش مصرف کننده نهایی هست که کالا را در بسته بندی‌هایی که می‌تواند ارزش افزوده چند برابر کند مورد مخاطب خودش قرار دهد. ولی وقتی سبد آمار صادرات کالایی ایران را نگاه می‌کنیم که بالغ بر ۷۰ درصد کالای نیمه ساخته و خام است، بنابراین موضوع بسته بندی فقط تعمیم داده می‌شود به آن ۲۵ درصد باقی مانده؛ که حالا در آن بخش‌ها اتفاقاتی افتاده و سرمایه گذاری زیادی می‌خواهد.
مجری: بدون شک این پیش نیاز برای گسترش صادرات است؟
لاهوتی: صد در صد، همانطور که در بخش‌های قبلی به آن اشاره کردم، و اینکه به حمایت از صنایع پایین دستی برای ایجاد ارزش افزوده به بالاتر به سمت محصول حرکت کنیم و بعد از محصول موضوع بسته بندی هم می‌تواند موضوع مهمی در ایجاد ارزش افزوده بالاتر باشد، اینجاست که اهمیت خودش را نشان می‌دهد.
امروز کالا‌های ایرانی در بازار‌های عراق و امارات برای مصرف کننده نهایی عرضه می‌شود، مخصوصا در حوزه غذایی که بسته بندی مناسب دارد و از این ظرفیت استفاده می‌کند.
ولی تولید محصول و تولید کالا با نشان خاص و مشخص می‌تواند در این بخش هم کمک شایانی کند.
موضوع برنامه شما بحث افزایش صادرات است بنابراین به همه جوانب و موانع صادراتی را باید توجه کنیم.
مجری: شاید مهمترین این باشد که چرا ما نمی‌توانیم از فرصت‌ها استفاده کنیم؟
لاهوتی: دقیقا، صادرات یک فرآیند است، صادرات را نمی‌توانید برای یک مقطع خاص تعریف کنید و بعد به آن بی توجه باشید.
ماندگاری در بازار یکی از موضوعات بسیار مهمی است که متاسفانه طی دو سه سال اخیر به دلیل ممنوعیت و محدودیت‌های سریع السیری که اتفاق افتاده این فرصت‌ها را از دست دادیم و ابتدای امسال هم شاهد بودید که تعدادی از کالا‌ها عوارض صادراتی به آن وضع شد و بعد از دو سه ماه مجددا لغو شد که یک سری از فرصت‌ها را از بین برد.
مجری: آقای افشین فخر یک نمای کلی می‌دهید که ما در صنعت بسته بندی در دنیا در چه جایگاهی قرار داریم و عمده مشکلات ما در این زمینه در چه بخش‌هایی است؟
آقای افشین فخر، مدیرعامل انستیتو بسته بندی انرژی:
تشکر می‌کنم و همان طور که در ابتدای بحث همکاران مطرح کردند ما کشور‌های هدفی عراق، چین، امارات، ترکیه و هند عملا همه کشور‌های مطرح شد لااقل کشور‌هایی که عضو سازمان جهانی بسته بندی هستند و در حوزه بسته بندی کار تخصصی می‌کنند، مثل چین، ترکیه و هند انستیتو‌های بسته بندی دارند که قدمت شان از جمهوری اسلامی بیشتر است.
رویکرد خودمان را در این جهت هدایت کنم، آقای لاهوتی موضوع خوبی را مطرح کردند در رابطه با ارزش هر تن در حوزه هزارو هزارو ۵۰۰ تن و دلار را برای هر تن مطرح کردند و بحث مورد افزایش صادرات را در سبد صادراتی که اگر دقت کنید، قصد تنظیم عملا در حوزه صنایع تبدیلی کشاورزی و صنایع پایین دستی یکی از مهم‌ترین قسمت‌های این موضوع است که در حقیقت کشور‌هایی که در این حوزه توسعه پیدا کردند مدل موفقی داشتند که در چند مدل موفق لااقل کشور‌هایی که انستیتو بسته بندی دارند مطرح کنم.
مجری: با توجه به محدودیت زمان بهتر است بعنوان راهکار‌ها صادرکنندگان و تولیدکنندگان چه کار‌هایی انجام دهند؟
فخر: بهترین روش الگوبرداری در حوزه‌های بسته بندی موفق این کشورهاست، در رابطه با الگو‌های موفق، یک الگوی موفق با ویژگی‌های مشخص، پارامتر‌هایی که باعث می‌شود در صنعت غذا، نوشیدنی‌ها، الکترونیک، بهداشتی و آرایشی، بسته‌های تجملی، دارویی پزشکی عملا می‌آید چارچوب‌هایی را تعریف کردند که باعث می‌شود که ما بتوانیم در حوزه صادرات نقش ایفا کنیم.
مثال ساده این است که حوزه صنعت غذای امروز دنیا در حوزه ماندگاری و بحث حمل و نقل و لجستیک پارامتر‌های مشخص را در حوزه بسته بندی دارد و در ابتدای بحث موضوع آموزش مطرح شد و خیلی از تولیدکنندگان از این آموزش‌ها بهره نگرفته اند.
اگر ما بخواهیم از این الگو‌های موفق داشته باشیم باید از آن چه که در دنیا محقق شده به نام آموزش‌های تخصصی و نکته مهم شرکت‌های تخصصی مثل لجستیک که شرکت تخصصی در کشور ایجاد نشده باید به این سمت برویم که مجموعه‌های تخصصی آموزش ببینند برای بسته بندی‌های تخصصی.
مجری: درست است که دستگاه‌های متولی مثل سازمان توسعه تجارت دراین خصوص مسئولیت دارند و فعالیت دارند، خود انستیتو بسته بندی آیا فعالیتی دارد که این‌ها را به تولیدکنندگان و صادرکنندگان آموزش بدهد؟
فخر: آمادگی لازم وجود دارد و ما در دوره‌های قبلی سازمان توسعه تجارت با زمان‌هایی که آقای موضوعی و اقای؟ و با مدیریت جدید در خدمت دوستان هستیم بار‌ها جلساتی داشتیم و با حضور خود اساتید سازمان جهانی بسته بندی دوره‌هایی انجام شده، ولی باید توسعه پیدا کند با توجه به حجم صنعت کشور، ارتباط بین جمهوری اسلامی با سازمان جهانی بسته بندی و اتحادیه بسته بندی آسیا این توسعه باعث می‌شود که همه تولیدکنندگان و همه صادرات کنندگان از این خدمات استفاده کنند.
مجری: هر چه زودتر عملیاتی شود و وارد فضای می‌شویم که فرصت‌های خیلی خوبی است و می‌تواند توسعه صادراتی برای ما داشته باشد، ولی در گرو این اقدامات است و اگر حوزه دیگری که باید به آن توجه ویژه شود بحث کیفیت کالا‌های تولید داخل است.
سوال از آقای شکرخدایی این است که بحث کیفیت و موانع صادراتی را اگر بخواهیم همه اش را در نظر بگیرید، بحث کیفیت کالا‌های تولید داخل چند درصد از این موانع را به خودش اختصاص می‌دهد و با توجه به فرصت‌های پیش رو که فرصت‌های جدیدی پیش روی صادرات ما قرار گرفته، توصیه شما به تولیدکنندگان و صادرکنندگان که بتوانند به آن کیفیت ایده آل برسند چیست؟
آقای فرشید شکرخدایی / نائب رئیس انجمن مدیریت کیفیت ایران:
اگر پیش بینی پذیری را در صادرات و تجارت خارجی افزایش دهیم، آن موقع تولیدکننده حرفه‌ای می‌تواند کار واردات وصادراتش را ساماندهی کند.
به این معنا وقتی شما پیش بینی پذیری را کاهش می‌دهید و فرض می‌کنید که یک روز یا یک شب ساعت ۱۱ شب اعلام می‌کنید که صادرات مرغ آزاد است، دو هفته بعد می‌گویید ممنوع است و بعد می‌گویند آزاد است و در همه کالا‌ها این اتفاق افتاده، اتفاقی که می‌افتد افراد غیرحرفه‌ای که مثلا سیب زمینی را این جا خریده و لب مرز می‌فروشند این‌ها می‌توانند کار صادرات انجام دهند.
صادرکننده واقعی که بخواهد یک قرارداد با یک فروشگاه زنجیره‌ای در مسکو بنویسد و برای این که صنایع غذایی کشور را در غرفه‌های فروشگاه‌های زنجیره‌ای ارائه کند، احتیاج به قرارداد سه ساله مداوم دارد که بتواند پارامتر‌های کیفی را تضمین کند و تامین کالا را هم تضمین کند، وقتی شما به طور متناوب تقریبا به صورت عادی قوانین کشور اجازه ثبات و پیش بینی پذیری را به ما نمی‌دهند، احتمالا ما دچار چالش خواهیم بود و بازیگران حرفه‌ای صادرات کمرنگ شده و افراد غیرحرفه‌ای تبادلات مرزی را فرض کنید تجارت مرزی رونق پیدا می‌کند و برای این که بتوانیم تولیدات خودمان را با کیفیت و با ثبات بیشتری عرضه کنیم، کیفیت قوانین خودمان و ثبات قوانین را ساماندهی کنیم.
مجری: آقای پیلتن بحث بسته بندی و بحث متولی لجستیک در کشور و پیش بینی پذیری از مواردی بود که فعالان این حوزه به آن اشاره داشتند از اقدامات سازمان توسعه تجارت بفرمایید؟
آقای فرزاد پیلتن / مدیرکل غرب آسیای سازمان توسعه تجارت:
تمام تلاش سازمان توسعه تجارت ایران در همین جهات متمرکز شده و پیش بینی پذیری به درستی اشاره شد یکی از شاخصه‌های مهم افزایش کیفیت کالا‌های صادراتی هم می‌تواند تلقی شود.
منتها باز در این زمینه احتیاج داریم به فرهنگ سازی و کار بیشتر، زحمت بیشتر، ارتباط بیشتر انجمن، مدیریت کیفیت ما، انجمن بسته بندی با بخش خصوصی، سازمان توسعه تجارت در تمام نمایشگاه ها، همایش‌ها، جلسات و رویداد‌ها در این دو مسئله تاکید دارد که افزایش کیفیت و افزایش استاندارد‌های بسته بندی ما می‌تواند یکی از مهمترین شاخص‌های نفوذ در بازار‌های هدف کشور‌های صادراتی باشد.
مجری: شما به عنوان تسهیل گر و متولی می‌توانید باعث شوید که ارتباط بین انجمن‌ها و بخش خصوصی برقرار شود تا این موانع هر چه زودتر برداشته شود؟
لاهوتی: سازمان توسعه تجارت به عنوان متولی و محور ارتباط انجمن‌ها و فعالان اقتصادی این جا نقش آفرینی کنند و همچنین اتاق‌های بازرگانی در بحث آموزش خیلی کمک می‌توانند بکنند و حمایت‌هایی در به روزرسانی در واحد‌های بسته بندی کمک می‌کند و لجستیک موضوع مهمی است که اشاره شد و حمل و نقل و در انتها این را می‌خواهم به دوستان توجه بدهم که شرکت‌های مدیریت صادرات در دنیا به عنوان ابزار‌های مهم در پیشبرد صادرات هستند که باید توجه ویژه داشته باشیم.
مجری: متولی لجستیک، بحث پیش بینی پذیری و بحث کیفیت این‌ها مواردی است که باید با توجه به موقعیت‌های خوب صادراتی که پیش روی کشورمان قرار گرفته، بیش از پیش به آن توجه شود.