افزايش شیوع انگل "توکسوکارا" در سگ‌های ولگرد، گله و نگهبان

به گزارش خبرگزار‌ی صدا وسیما؛ بیماری‌های انگلی، یکی از مشکلات مهم بهداشتی در اغلب کشور‌های جهان، به ویژه کشور‌های در حال توسعه هستند و مبارزه با این بیماری‌ها همواره بخش مهمی از برنامه‌ریزی‌های ملی کشور‌ها است. سازمان بهداشت جهانی (WHO) انگل‌ها را به عنوان ششمین خطر در میان عوامل خطرناک ایجادکننده بیماری‌های عفونی در انسان طبقه‌بندی کرده است. برخلاف پیشرفت‌های فراوان در زمینه تشخیص، کنترل و درمان آلودگی‌های انگلی، هنوز هم برخی از بیماری‌های انگلی از شایع‌ترین عفونت‌ها هستند و تا ریشه‌کن شدن آن‌ها راه زیادی در پیش است.

بیماری‌های انگلی که از سگ و گربه به انسان منتقل می‌شوند، شیوع جهانی دارند و یکی از این بیماری‌ها «توکسوکاریازیس» است که بر اساس گزارش‌های مرکز کنترل بیماری‌های آمریکا (CDC) یکی از پنج بیماری انگلی است که مورد غفلت قرار گرفته است.

این بیماری انگلی توسط انگل «توکسوکارا» ایجاد می‌شود. این انگل در مرحله لاروی در بافت‌های بدن بی‌مهرگان و مهره‌داران میزبان در حال چرخش هستند و این بیماری در انسان به طور معمول در اثر مصرف تخم انگل توکسوکارا همراه با آب، سبزیجات خام و دست از طریق دهان ایجاد می‌شود. لارو این انگل در بافت بدن حیوانات میزبان زندگی می‌کند و به همین دلیل این عفونت ممکن است از طریق خوردن بافت‌های خام حیوان میزبان نیز ایجاد شود. همچنین این احتمال وجود دارد که تخم‌های لارو روی پوشش بدن حیوانات نیز وجود داشته باشد و بلع تصادفی تخم‌های انگل از این طریق نیز می‌تواند باعث ایجاد بیماری شود.

ایران جزو کشور‌هایی است که شیوع آلودگی‌های انگلی در آن قابل توجه است. در ایران میلیون‌ها قلاده سگ گله، نگهبان، ولگرد و ... وجود دارد که با دفع مدفوع می‌توانند باعث آلودگی محیط زیست و افزایش خطر تماس افراد با تخم انگل شوند.

با توجه به این‌که سگ و گربه به عنوان میزبان نهایی انگل توکسوکارا هستند و به دلیل افزایش روزافزون تمایل افراد به نگهداری حیوانات در منزل، احتمال ابتلا به این انگل باعث نگرانی افرادی شده که در منزل از این حیوانات نگهداری می‌کنند.

بررسی‌ها نشان داد که نیمی از بیماران مبتلا به توکسوکاریازیس، در تماس مستقیم با سگ و یا گربه بوده‌اند. به همین دلیل آگاهی صاحبان این حیوانات از وضعیت سلامت آن‌ها، اهمیت زیادی دارد.

با توجه به این‌که موی سگ‌ها و پوشش خارجی بدن آن‌ها، یکی از منابع مهم آلودگی به تخم انگل توکسوکارا است، پژوهشگران در این مطالعه میزان آلودگی این حیوانات را از نظر این انگل مورد بررسی قرار دادند.

در این مطالعه ۱۲۹ قلاده سگ از نژاد‌های مختلف سگ‌های خانگی و نگهبان که به درمانگاه دانشکده دامپزشکی دانشگاه رازی و سه کلینیک خصوصی در شهر کرمانشاه مراجعه کرده بودند و ۳۲ قلاده سگ ولگرد و ۴۰ قلاده سگ گله، از نظر وجود تخم انگل توکسوکارا بررسی شدند.

در این تحقیق بررسی وجود تخم انگل با استفاده از دو روش (روش گراهام و روش شست‌وشوی مو) انجام شد و یافته‌ها حاکی از این بود که در روش اول حدود ۴۲ درصد از سگ‌ها و در روش دوم نزدیک به ۳۷ درصد از سگ‌ها آلوده به تخم گونه‌های مختلف انگل توکسوکارا بودند.

مشاهدات در این مطالعه نشان داد که توله‌های زیر ۶ ماه، آلودگی بیشتری داشتند و تفاوتی بین آلودگی جنس نر و ماده وجود نداشت. همچنین مشخص شد که میزان آلودگی در سگ‌های خانگی به شکل معناداری کم‌تر از سگ‌های گله، نگهبان و ولگرد بود.

شیوع بالاتر این انگل در سگ‌های ولگرد به احتمال زیاد به دلیل درمان نشدن آن‌ها با دارو‌های ضد کرم، تماس با خاک و .. است. همچنین به دلیل این‌که مراقبت‌های پیشگیرانه برای سگ‌های گله انجام نمی‌شود و این حیوانات بیشتر به این انگل آلوده می‌شوند.

شیوع بالا و حضور تخم حاوی لارو در موی سگ‌های بررسی‌شده در این مطالعه نشان می‌دهد که تماس مستقیم با سگ‌ها می‌تواند به عنوان یک فاکتور خطر برای ابتلا به بیماری توکسوکاریازیس در انسان باشد.

پژوهشگران با توجه به یافته‌های این مطالعه توصیه می‌کنند که آموزش صاحبان سگ و گربه و ارتقای سطح آگاهی آن‌ها در مورد راه‌های انتقال این بیماری و بررسی آلودگی سگ و گربه‌های خانگی و جلوگیری از آلوده شدن آن‌ها، مورد توجه قرار گیرد.

در انجام این تحقیق مریم کریمی دهکردی از دانشکده دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد، به همراه فرید رضایی و فاطمه عزیزی‌نژاد از دانشکده دامپزشکی دانشگاه رازی کرمانشاه با یکدیگر مشارکت داشتند.

یافته‌های این مطالعه، اسفندماه ۱۴۰۰ به صورت مقاله علمی با عنوان «بررسی آلودگی موی سگ‌های کرمانشاه به تخم گونه‌های توکسوکارا و فاکتور‌های خطر وابسته به آن» در فصل‌نامه فیزیولوژی و تکوین جانوری منتشر شده است.