اجرای درست هدفمندی یارانه می تواند فاصله طبقاتی را کاهش دهد

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، طیبه حسینی سخنگوی، سازمان هدفمندسازی یارانه ها در برنامه روز گذشته میز اقتصاد گفت تمامی افرادی که تاکنون موفق به ثبت نام نشده اند امروز و فردا می‌توانند برای ثبت نام به سامانه مراجعه کنند و ثبت نام خودشان را انجام بدهند.

سخنگوی سازمان هدفمندسازی یارانه ها افزود: امروز و فردا هیچ محدودیتی از لحاظ کدملی نخواهیم داشت. همه هموطنان که تاکنون از ابتدای طرح هدفمندی یارانه ها، یارانه شان را دریافت نکرده اند می‌توانند با مراجعه به سامانه تقاضای دیافت یارانه خودشان را ثبت کنند اطلاعاتشان بررسی می‌شود برای وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ارجاع داده می‌شود بعد از بررسی آن وزارتخانه و تعیین اینکه آیا یارانه بگیر خواهند بود یا نه دهک درآمدی شان مشخص می‌شود و بعد از آن یارانه به حسابشان منظور خواهد شد.

 حسینی گفت: طبق قانون سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها، صرفا وظیفه ثبت نام از متقاضیان یارانه را برعهده دارد و بعد از آن وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مکلف به بررسی شرایط افراد و اینکه در کدام دهک درآمدی قرار می‌گیرند است آن وزارتخانه اطلاعاتی که از افراد دارند را بررسی می‌کنند بر مبنای آن به ما اعلام می‌کنند که فرد حائز دریافت یارانه هست یا نه؟ دهکش را مشخص کنند و به ما ابلاغ شود.

 سخنگوی سازمان هدفمندسازی یارانه ها در ادامه گفت: بعد از این دو روز به دنبال این هستیم که بتوانیم با همکاری وزارت ارتباطات ثبت نام را تمدید کنیم، ولی این، چون هنوز قطعی نیست این را بررسی هایش انجام می‌شود به محض اینکه نهایی شد اطلاع رسانی می‌کنیم که ثبت نام تمدید شده و تا چه بازه زمانی است؟ اگر هم تمدیدی انجام نشود اطلاعاتی که جمع آوری شده به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ارجاع داده می‌شود تا آنجا اطلاعات بررسی بشود و اینکه فرد آیا حائز شرایط دریافت یارانه هست یا نه و اینکه اگر که یارانه بگیر خواهد بود در چه دهک درآمدی قرار می‌گیرد از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای ما تعیین می‌شود و بعد از ابلاغ به ما یارانه افراد از ابتدای طرح معیشتی محاسبه و به حسابشان منظور می‌شود.

حسینی افزود: همه افراد مجردی که از ابتدای طرح هدفمندی یارانه‌ها یارانه نگرفته اند یا در سال‌های گذشته یارانه شان قطع شده بود می‌توانند الان بیایند و به عنوان یک فرد مجرد اقدام به ثبت نام کنند. این صرفا شامل کسانی می‌شوند که یارانه نمی‌گرفتند اگر کسی با خانواده اش یارانه می‌گرفته نمی‌تواند الان بیاید به عنوان مجرد ثبت نام کند.

سخنگوی سازمان هدفمندسازی یارانه ها گفت: نوزادان که در همان خانواده اصلی که هستند اطلاعاتشان از طریق سازمان ثبت احوال ارجاع داده می‌شود به ما و در بانک اطلاعاتی بروزرسانی می‌شود. تولد‌ها به صورت خودکار در سامانه لحاظ می‌شود. از همه هموطنان درخواست دارم که برای ثبت نامشان به سامانه مراجعه کنند ثبت نامشان را انجام بدهند تا دوباره کسی از ثبت نام یارانه جانماند.

 مهدی احمدی، مشاور وزیر امور اقتصاد و دارایی کارشناس اقتصادی نیز در بخش دیگری از میز اقتصادی گفت: مردمی سازی به معنای این است که اختیار و قدرت تصمیم گیری را در اختیار مردم قرار بدهیم. مردم تعیین بکنند که چه کالایی را به چه میزانی و از چه تولیدکننده‌ای و تحت چه فرآیندی می‌خواهند مصرف کنند و جزو الگوی مصرفشان قرار بدهند. وقتی این اتفاق می‌افتد کمک می‌کند به شفافیت اقتصادی کمک می‌کند به افزایش کارآیی اقتصادی از محل افزایش تخصیص، بهینه شدن تخصیص کالا‌های و نهایت همه این‌ها منجر به این می‌شود که کاهش قیمت را در خیلی از کالا‌ها داشته باشیم و کارآمدی بازار را داشته باشیم اصطلاحا همه این‌ها منجر به این می‌شود که یک جریان اقتصادی سالم و با رقابت خوب شکل بگیرد و همه این‌ها نتایجش به خود مردم می‌رسد که یکی از نتایجش ممکن است بحث کاهش فاصله طبقاتی بین مردم باشد.

مشاور وزیر امور اقتصاد و دارایی کارشناس اقتصادی گفت: بحث عادلانه سازی که می‌گوییم در واقع توزیع عادلانه به این معنی است که برای عدالت چهار تا معنا ذکر شده است تساوی، تناسب و اینکه به هر کسی حق خودش داده شود یا هر چیزی را در جای خودش قرار بدهند. این دو معنی اخیر بیشتر تاکید شده و بیشتر ملاک است در یارانه هم به همین ترتیب است. یارانه از عنوانش مشخص است برای یاری دادن برای کمک کردن است و فرآیندی که قبل از این داشت اعمال می‌شد. در تخصیص غیرمستقیم یارانه عملا این اتفاق نمی‌افتاد  یعنی کسانی که خیلی هدف اول و هدف اصلی توزیع یارانه نبودند بیشتر برخوردار می‌شوند پس علی القاعده از عدالت بدور است یعنی اینکه هر کس به هر ذی حقی حقش را بدهیم این عملا اتفاق نمی‌افتد فرآیندی که سابق بر این بود، ولی در فرآیند جدید به دلیل اینکه به هر کسی آن حقش داده می‌شود یعنی یارانه برای حمایت از اقشار کم برخوردار است پس علی القاعده این عادلانه‌تر است یا به معنای اینکه هر چیزی را در جای خودش قرار بدهیم هم دوباره بحث عدالت و عادلانه بودن این توزیع هم اتفاق می‌افتد مضاف بر اینکه بحث کارآیی اقتصادی و عادلانه بودن این‌ها جایی که می‌آید روی کار‌های اقتصادی و کاهش قیمت‌ها را منجر می‌شود این دو تا دست به دست هم می‌دهد یعنی عملا با روش جدیدی که روش نقدی و مستقیم است و اختیار به مردم داده می‌شود مبنی بر اینکه خودشان تصمیم گیر باشند که چه چیزی را با چه الگوی مصرفی انتخاب بکنند عادلانه بودن را در توزیعتان دارید هم مردمی سازی را به یک معنا هر دو هدف محقق می‌شود.

قادری کارشناس اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس نیز در این باره گفت: همانطور که در توضیحاتتون اشاره کردید هیچ طرحی به وسعت طرح هدفمندی یارانه‌ها که بخواهید به همه مردم درآمدی پرداخت شود تقریبا تجربه جهانی هم ازش نداشتیم بجز چیزی که سال ۸۹ در ایران اتفاق افتاد و البته چند مورد آزمایشی و کوچک در کشور‌های دیگر. نتایج نشان می‌دهد که در همان موارد وقتی یارانه را از مصرف حذف می‌کنیم و به همه افراد پرداخت می‌کنیم قاعدتا کسی که مصرف بیشتری دارد بیشتر از یارانه بهره مند می‌شود کسی که مصرف بیشتری دارد در دهک‌های بالاست نسبت به کسانی که مصرف کمتری دارند و دهک‌های پایین قرار می‌گیرند. وقتی یارانه از این شکل خارج می‌شود به صورت نقدی یا همگانی یا تمرکز به دهک‌های پایین پرداخت می‌شود قاعدتا تاثیرش را در ضریب جینی می‌توانیم ببینیم. در همان کشور خودمان همانطور که شما اشاره کردید قبل از هدفمندی ۳۷ صدم بود ضریب جینی مان سال قبل از هدفمندی و بعد از آن به ۴۱ صدم بود بعد از آن به ۳۷ صدم رسید که لااقل می‌توانیم بخشی از این را به خاطر این تغییری که در نظام پرداخت یارانه‌ها داشتیم علتش را بدانیم و البته در تجربیاتی که در کشور‌های دیگر مثل هند و کنیا و جا‌های دیگری که این اتفاق افتاده و مطالعاتی انجام شده نشان می‌دهد که به شاخص‌ها هم در بحث مشارکت نیروی کار، تغذیه، بهداشت و خصوصا کیفیت تحصیل در دهک‌های پایین افزایش پیدا کرده است.

کارشناس اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس ادامه داد: وقتی است که ما این را به صورت همگانی به همه مردم پرداخت می‌کنیم منتهی تفاوتش این است که این نمونه‌هایی که خارج از کشور ما بودند تقریبا خیلی محدود بودند شاید در حد چند شهر و ایالت مطالعاتی که انجام شده در این حد است و نشان داده در این‌ها که یارانه را به صورت نقدی به مردم پرداخت می‌کنیم به جای اینکه بخواهیم این را با مصرف به کسانی که مصرف بیشتر دارند بیشتر از آن بهره مند می‌شوند نشان می‌دهد که دهک‌های پایین کیفیت زندگی شان بهبود پیدا کرده است جمع بندی بخواهم بکنم هم تجربه سال ۸۹ در کشور خودمان و هم بعضی از تجربه‌هایی که ما داشتیم در کشور‌های دیگر نشان می‌دهد که مجموعا می‌تواند این طرح اثرات مثبتی داشته باشد منتهی برای اینکه طرح فعلی را قضاوت کنیم.

 قادری افزود: به نظرم باید سعی کنیم داده برداری بشود از این مرکز آمار هر سال خانوار‌ها را دریافت می‌کند نمونه برداری می‌کند احتمالا باید چند ماهی منتظر بمانیم که نتایج این طرح‌ها خارج شود و بتوانیم دقیق‌تر قضاوتمان را انجام دهیم.

 مهدی احمدی گفت: نکته اصلی در کارآیی تخصیص است وقتی تخصیصتان تخصیص بهینه‌ای نباشد چه کشور باشد چه خانوار باشد یا یک بنگاه اقتصادی باشد عملا با عدم کارآیی در تخصیص خیلی نمی‌تواند در بلندمدت دوام بیاورد. اگر برای کشور درنظر بگیریم منابع کشور علی القاعده منابع محدودی است و می‌تواند مثلا کشور این فرآیند را ادامه بدهد، ولی از جا‌های دیگر که از بخش‌های دیگری که ضروری‌تر است و به نفع اقتصاد است عملا غفلت خواهد شد مضاف بر اینکه ادامه این روند باتوجه به قیمت جهانی که است برخی از کالا‌ها واردکننده در مواداولیه اش هستیم باتوجه به قیمت‌های جهانی که بنا به دلایل مختلف که روز به روز افزایش پیدا می‌کند عملا دولت بایستی منابع خیلی بیشتری را به این‌ها اختصاص بدهد حتی بعضا شاید این روند به این منجر می‌شد که در چند سال آینده همه منابع ارزی مان را فقط بابت واردات این کالا‌ها تخصیص بدهیم عملا از توسعه و آبادانی در بقیه بخش‌ها غفلت می‌شود نکته این است نکته بعدی خود بحث الگوی مصرف است وقتی شما عدم تخصیص بهینه را دارید در کالا‌ها این باعث می‌شود که الگو‌های غلط مصرفی شکل بگیرد یعنی اینکه شما وقتی درآمد در اختیار خودت باشد تصمیم گیری با خودت باشد می‌آیی اصطلاحا جانشینی را انجام می‌دهی کالا‌هایی که ضرر و زیان کمتری برای شما دارد کمتر مصرف می‌کنی ما به ازایش می‌روید برای مخارج ضروری ترتان این را تخصیص می‌دهید، ولی اگر دولت بخواهد بیاید لزوما منابع خودش را تخصیص دهد چند کالایی که اصطلاحا بیشتر خواهان دارد برای شمای مصرف کننده این تخصیص تخصیص بهینه‌ای نیست به ناگزیر مجبور می‌شویم از کالا‌هایی که به آن ارز تخصیص داده می‌شود استفاده بکنی که آن هم علاوه بر اینکه کسی که بیشتر مصرف می‌کند یارانه بیشتری می‌گیرد خود این عدم کارآیی در مصرف برای شما هم تبعات خواهد داشت مثلا بار‌ها شنیده ایم که در خیلی از موارد مثل مصرف روغن، شکر یا از این دست میانگین مصرف کشورمان از میانگین جهانی بیشتر است دلیلش چی است دلیلش این است که احتمالا این‌ها ارزان‌تر از کالا‌های جایگزینشان است یعنی فرض مثال وقتی شکر را دولت یارانه می‌دهد به جای اینکه بیایید از جایگزین‌های شکر مثل خرما، توت یا چیز‌های دیگر در سنت غذایی ما بوده و خواص پزشکی بهتری دارد استفاده بکنید، چون شکر عملا دارد از یارانه دولتی استفاده می‌شود برایش تشویق می‌شوی بیایی شکر را مصرف کنی یا روغن نباتی به همین ترتیب یا خیلی از کالا‌های دیگر یعنی خود این عدم تخصیص در کارآیی ملی منجر به عدم تخصیص در کارآیی شخصی و مصرف کننده هم می‌شود که عملا الگوی مصرف غلطی را تحمیل می‌کند به مصرف کننده از این جهت این فضا علاوه بر اینکه در درازمدت امکان ادامه اش وجود ندارد تبعات و اثرات منفی دیگه‌ای را هم برای مصرف کننده ببار خواهد آورد.

قادری  افزود: به دلایل متنوع هم به دلیل بازگشایی اقتصادی بعد از کرونا و جنگ اوکراین که اتفاقاتی که درسطح بین الملل افتاده در این چند ماه اخیر نرخ تورم موادخوراکی مان خیلی افزایش پیدا کرده است در سطح جهانی و فقط مربوط به ایران نیست و اگر به روش قبل می خواستیم از طریق واردات تامین کنیم بار مالی بیشتری برایمان داشت دولت مجبور بود برای اینکه ارز حاصل از واردات اینها را وارد کند مقدار زیادی نقدینگی احتمالا تولید کند که ارز تهیه کند و از طریق آن ارز بتواند به واردکننده تخصیص بدهد و آن کالاها را وارد کند.

 کارشناس اقتصادی مرکز پژوهش های مجلس گفت : از طریق کسر بودجه دولت ممکن است یکسری ذخایر ارزی داشته باشد آنها را با قیمت پایین تر یعنی نرخ ترجیحی در اختیار واردکننده قرار بدهد یا حتی تهیه کند به روش های دیگر اگر در اختیار نداشته باشد ارز را تهیه کند با قیمت بالاتر و با قیمت پایین تر به واردکننده بدهد که این خودش این اختلاف قیمت بین بازار و قیمتی که دولت را یارانه ای تخصیص می دهد ضرب شود در آن عدد و رقمی که ارز به آنها می دهد این خودش یکبار مالی برای دولت دارد این بار مالی به نظر می آید که خیلی دارد مخصوصا برای سال پیشرو اگر قرار بود ادامه پیدا کند خیلی زیاد می شد.

قادری تاکید کرد: وقتی بار مالی دولت زیاد باشد منجر به کسری بودجه می شود و دولت وقتی بخواهد کسری بودجه اش را پوشش بدهد مجبور است احتمالا به راه های تورمی روی بیاورد من جمله خلق نقدینگی و این باعث می شود که ما در تورم آثارش را ببینیم الان یک مثال بگویم ما شاید چندین سال است به مرغ یا به نهاده های دامی که در صنعت مرغ استفاده می شود ارز ترجیحی می دهیم در صورتی که قاعدتا باید قیمتش تقریبا ثابت باید می ماند در صورتی که سال گذشته هم می بینیم که این ارز این قیمت مرغ در بازار افزایش پیدا کرده است خیلی از این اقلامی که ارز ترجیحی می گرفتند باوجود اینکه این ارز به آن تخصیص پیدا می کرده است قیمتشان افزایشی داشته و خانوار رضایت نداشته است.

مهدی احمدی مشاور وزیر امور اقتصاد و دارایی کارشناس اقتصادی گفت: یکی از عوامل اصلی که باعث طرح هدفمندی یارانه ها در سال ۸۹ و ۹۰ عملا بعد از چند سال خاصیت اولیه اش را از دست بدهد بحث وجود تورم بود خودتان می دانید یکی از ریشه های اصلی تورم بحث کسری بودجه دولت است کسری بودجه دولت فرقی نمی کند از چه منبعی بخواهد تامین شود با کانال های مختلف یکی از اثرات قطعی اش بحث افزایش تورم است و خود این یارانه ها ساز و کار سابق که داشت ادامه پیدا می کرد خود این داشت به تورم دامن می زد دولت بایستی در کنار این طرح جدید مردمی سازی و توزیع عادلانه یارانه ها جاهای دیگر و منشاء های دیگه ای که باعث دامن زدن به تورم یا افزایش تورم می شود را آنها را بایستی با سیاست گذاری دیگه ای کنترل کند که این قدرت خرید مثلا سیصد یا چهارصد هزار تومانی که الان به مردم داده می شود در طی سالهای بعدی خودش را تقریبا حفظ بکند.

مشاور وزیر امور اقتصاد و دارایی کارشناس اقتصادی افزود: خیلی نمی شود زمان برایش تعیین کرد چون عوامل بیشتری در آن تاثیر دارد اگر دولت هدف گذاری اصلی اش را بر رونق تولید بگذارد و اینکه شکوفایی اقتصادی اتفاق بیفتد این ممکن است یعنی از شکوفایی اقتصادی هم کاهش قیمت ها را می توانیم انتظار داشته باشیم هدف افزایش درآمدهای دولت یعنی به جای اینکه دولت با کسری بودجه مواجه شود که دامن بزند به تورم می تواند از آن رشد اقتصادی از شکوفایی اقتصادی عملا از محل مالیات ها بودجه خودش را تامین کند و این داستان ادامه پیدا کند.

احمدی گفت: خیلی نمی شود زمان برایش تعیین کرد چون عوامل بیشتری در آن تاثیر دارد اگر دولت هدف گذاری اصلی اش را بر رونق تولید بگذارد و اینکه شکوفایی اقتصادی اتفاق بیفتد این ممکن است یعنی از شکوفایی اقتصادی هم کاهش قیمت ها را می توانیم انتظار داشته باشیم هدف افزایش درآمدهای دولت یعنی به جای اینکه دولت با کسری بودجه مواجه شود که دامن بزند به تورم می تواند از آن رشد اقتصادی از شکوفایی اقتصادی عملا از محل مالیات ها بودجه خودش را تامین کند و این داستان ادامه پیدا کند.