رمضان خواني آييني کهن در شمال سيستان و بلوچستان

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز سیستان و بلوچستان؛ ماه مبارک رمضان، ضیافت پرشکوه الهی است، و در این ماه مبارک، آیین های فرهنگی و اجتماعی بی نظیری در سطح سیستان و بلوچستان اجرا می شود.

 در شمال استان ، سیستانی‌ها از پیر و جوان با آیین خاصی دل خود را صیقل می‌دهند و در این میهمانی شرکت می‌کنند.

ماه رمضان در سیستان ماه روزَه (ma roza) گفته می‌شود .

رمضان خوانی، آیینی هزارساله در سیستان

رمضان خوانی، آیینی قدیمی ، ماندگار و دلنشین در شمال سیستان و بلوچستان است که هر ساله در ماه رمضان برگزار می شود و جلوه‌ای زیبا به ماه مهمانی خدا در این خطه از ایران داده است.

رمضان خوانی فرزند برومند عیاری سیستان است، فرهنگی که در دل همه مردم ایران وجود دارد و هر گاه صدای مظلومی بلند می شود دست مهربانی مردم برای کمک به او دراز می شود.

به گزارش خبرگزاری صداوسیما، مدیرمیراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هیرمند می گوید: آیین سحرخوانی و رمضان‌خوانی بیش از یک هزار سال پیش یعنی از اوایل اسلام، نزد ساکنان سیستان مرسوم بوده و یکی از آیین های مبتنی بر همکاری و همدلی مردم سیستان است.

ترانه‌های عامیانه سیستانی بخش مهمی از گنجینه فرهنگی این دیار

 ترانه‌های عامیانه سیستانی بخش مهمی از گنجینه فرهنگی این دیار است که همانند آینه‌ای پاک، از زندگی بی‌غل و غش مادی و معنوی مردم سیستان حکایت می‌کند.

پودینه کارشناس فرهنگ‌ عامه گفت:این آیین تحت عنوان رمضونیکه یا رمضان خوانی از شب ۱۳ ماه مبارک رمضان آغاز می شود
وی گفت:در این آیین سنتی اشعاری شاد با گویش محلی و با مضمون کمک به هم‌نوع توسط یک گروه خوانده می شود
وی بیان کرد:صاحب خانه معمولا مقداری از مال خود را بصورت انفاق به اعضای گروه می دهد سپس اعضای گروه آن را بین نیازمندان تقسیم میکنند
وی ادامه داد: قدمت رمضان خوانی به ۱۴۰۰ سال پیش باز میگردد و در فهرست میراث فرهنگی ملی نیز ثبت شده است

در رمضان خوانی  گروه هایی از جوانان گرد هم جمع می شوند اشعار مذهبی و سروده‌های شاعران کشور از جمله خواجه عبدالله انصاری و باباطاهر عریان و ترانه‌های عامه سیستانی را با صدای بلند روی پشت بام خانه می‌خوانند

 اشعاری نظیر ، ماه رمضان امد مهمان خانه‌هایتان کنید / خروس یک ساله را برایش قربانی کنید / خروس یک ساله که در برابر عظمت این ماه هدیه ای ناقابل است/گاو وگوساله را برایش قربانی کنید و اشعاری نظیر، رِمَضــــــو الله الله رِمَضــــــو رمضــــــو الله خوش نوم خــــــدا ، نمونه ایی از اشعاری است که به زبان محلی در این مراسم رمضونیکه خوانده می‌شود

در این منطقه با توجه به رشد تکنولوژی و وجود وسایل سمعی و بصری باز هم صدای ریش‌سفیدان سیستانی در سحر‌های ماه مبارک شنیده می‌شود؛ در این آیین بزرگان منطقه یک ساعت قبل از اذان صبح بر بالای بلندترین منطقه روستا می‌روند و با ضربه زدن به دهلی خاص مردم را از خواب بیدار می‌کنند.

 این افراد ؛  پس از آنکه مردم بیدار شدند با خواندن اشعار زیبا به درب منازل محله یا روستا خود و یا محلات دورتر می روند و از صاحب خانه طلب هدیه می کنند .

 صاحب خانه براساس وسع خود هدایایی مانند آرد، قند، شکر، گندم، نان و خرما و بعضی مواقع هم پول به گروه هدیه می دهد.

به گفته مدیرمیراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هیرمند :   این گروه در موقع اذان صبح آن را با صدایی بلند به مردم اعلام می‌کنند.

جوانان با ایمان سیستانی، با اجرای آیین رمضان‌خوانی هر شب غذا‌ها و پول جمع ‌آوری شده از مردم را میان نیازمندان و فقرا محله و روستا تقسیم می‌کنند.

رمضونیکه نوعی شادی در روستا یا محله محسوب می‌شد بطوریکه گاها با شوخی‌های متفاوتی از سوی صاحب‌ خانه در برخورد با افراد و پاشیدن کاسه‌ای آب از روی دیوار و… بر سر و رویشان همراه می‌شود.

رمضونی خوانی تا قبل از شب نوزدهم ماه مبارک و مصادف با ضربت خوردن مولای متقیان امام علی (ع) پایان می‌یابد.

آیین رمضان خوانی در سال 91 با شماره 921 در فهرست مواریث معنوی کشور به ثبت رسیده است و امیدواریم این فرهنگ کهن را با کمک جوانان زنده نگه داریم.

از آداب و رسوم کهن مردم سیستان تا اداب مردمان بلوچ  در سیستان و بلوچستان

زنان و مردان بلوچ از نیمه دوم ماه شعبان مساجد را غبارروبی و خود را برای استقبال از ماه مبارک رمضان آماده می‌کنند.

حضور نمازگزاران روزه دار در مساجد در وقت افطار و اوردن افطاری از دیگر سنت‌های حسنه‌ای است که اکثر مردم  بلوچ به آن پایبندند.

به گفته  کارشناس مذهبی اهل سنت ، اقامه نماز ۲۰ رکعتی تراویح در طول شب‌های ماه مبارک رمضان، یکی از سنت‌هایی است که از دیرباز تاکنون در میان مردم اهل سنت این منطقه رواج داشته و روح و نشاط روحانی و رمضانی خاصی به مردم مومن و خداجوی این  استان می‌دهد.

در دهه آخر ماه مبارک رمضان هم، جشن‌های ویژه ختم کتاب آسمانی قرآن کریم در مساجد برگزار می‌شود.

همزمان با شب‌های قدر در دهه آخر ماه رمضان شخصی  که معمولاً روحانی است به نمایندگی از مردم هر محله، در چادری که در گوشه‌ای از مسجد نصب شده مراسم اعتکاف را برگزار می‌کند و به صورت شبانه‌روزی به تلاوت قرآن و اقامه نماز و دعا و نیایش می‌پردازد واهالی محل سحری این معتکف را تامین می کنند واین روحانی در نهایت شب قبل از عید از مسجد بیرون می‌آید.

در طول این ماه نوعی آداب‌ورسوم و اعتقادات خاص با برنامه‌های متنوع در سیستان وبلوچستان رواج دارد که ریشه در فرهنگ این استان دارد

در روزهای پایانی این ماه هم مردم این خطه از ایران اسلامی مراسم ویژه‌ای را برای استقبال از عید بزرگ مسلمانان دارند.

 در نقاط مختلف سیستان و بلوچستان گاهی دیده می شود كه مردم سه روز به جشن و شادمانی این روز بزرگ دینی مشغول می شوند كه این نشان‌دهنده جایگاهی عظیم معرفت دینی در بین مردمان این استان است.

نویسنده : مرضیه کیخا