بدون باطل شدن روزه چگونه سفر کنیم؟

به گزارش سرویس وب گردی خبرگزاری صدا و سیما، از آنجایی که روزه ارزش بالایی نزد ما مسلمانان دارد و آن را وسیله‌ای برای تقرب به خداوند متعال می‌دانیم پس بهتر است تا با احکام آن در سفر نیز آشنا شویم تا ندانسته باعث ابطال روزه خود نشویم.

طبق نظر علما به طور کلی مسافرت در ماه رمضان اشکال ندارد، اما اگر برای فرار از روزه باشد مکروه است، شخص مسافر بنابه نظر مرجع تقلید خود می‌تواند سفر خود را مدیریت کرده و قضای آن را بعد از برگشت به وطن به جای آورد.

قبل از اینکه به سراغ احکام مسافرت برویم بهتر است ابتدا به این درک برسیم که از نظر شرعی چه کسی مسافر است؟

مسافر کیست؟
اگر سفر شخصی در ماه مبارک از شرایط زیر برخوردار باشد از نظر شرع، آن شخص مسافر بوده و احکام جاری بر اعمال او احکام مسافر است.

۱: مجموع مسافت رفت و برگشت نباید کمتر از ۸ فرسخ یعنی ۴۳ کیلومتر باشد، به عبارت دیگر فاصله مبدأ و مقصد حداقل باید ۲۱ و نیم کیلومتر باشد.

۲: قبل از اینکه سفر شروع شود قصد پیمودن حداقل ۸ فرسخ را داشته باشد.

۳: قبل از خارج شدن از حد ترخص از تصمیم پیمودن ۸ فرسخ پشیمان نشود.

۴: سفرش در اثناء پیمودن مسافت شرعی، با رسیدن به وطن یا مکانی که قصد اقامت ده روزه در آنجا دارد قطع نشود.

۵: سفر، مشکلات شرعی از جمله قصد برای انجام کار حرام را دارا نباشد.

۶: مسافر به صورت کلی در سفر نباشد مثل:عشایر، ..

۷: شغل مسافر سفر کردن نباشد مثل: رانندگان بین شهری یا شغل وی در شهر دیگری قرار نداشته باشد.

۸: حد ترخص را رد کند یعنی از وطن یا جایی که قصد اقامت ده روز یا بیشتر را دارد به اندازه‌ای دور شود که صدای اذان شهر را نشنود و دیوار‌های شهر را نبیند.

احکام سفر و روزه مسافر در ماه مبارک رمضان از دیدگاه برخی مراجع عظام تقلید 

احکام روزه مسافر از دیدگاه امام خمینی (ره)
مسئله ۱ ـ مسافری که باید نماز‌های چهاررکعتی را در سفر دو رکعت‌‎ ‎‌بخواند نباید روزه بگیرد، و مسافری که نمازش را تمام می‌خواند مثل کسی که‌‎ ‎‌شغلش مسافرت یا سفر او سفر معصیت است، باید در سفر روزه بگیرد.

مسئله ۲ ـ اگر روزه دار بعد از ظهر سفر کند باید روزۀ خود را تمام نماید و‌‎ ‎‌اگر پیش از ظهر سفر کند وقتی به حد ترخص برسد باید روزۀ خود را بخورد و‌‎ ‎‌اگر پیش از آن روزه را باطل کند کفاره بر او واجب است.

مسئله ۳ ـ اگر مسافر پیش از ظهر به وطنش برسد یا به جایی برسد که‌‎ ‎‌می خواهد ده روز در آنجا بماند، چنانچه کاری که روزه را باطل می‌کند انجام‌‎ ‎‌نداده، باید آن روز را روزه بگیرد و اگر انجام داده، روزۀ آن روز بر او واجب‌‎ ‎‌نیست.

مسئله ۴ ـ اگر مسافر بعد از ظهر به وطنش برسد یا به جایی برسد که‌‎ ‎‌می خواهد ده روز در آنجا بماند نباید آن روز را روزه بگیرد.

احکام روزه مسافر از دیدگاه مقام معظم رهبری
١٧١٤ مسافرى که باید نمازهاى چهار رکعتى را در سفر دو رکعت بخواند، نباید روزه بگیرد؛ و مسافرى که نمازش را تمام مى‌خواند، مثل کسى که شغلش مسافرت، یا سفر او سفر معصیت است، باید در سفر روزه بگیرد.

١٧١٥ مسافرت در ماه رمضان اشکال ندارد، ولى اگر براى فرار از روزه باشد، مکروه است.

١٧١٦ اگر غیر روزه رمضان روزه معین دیگرى بر انسان واجب باشد، بنا براحتیاط واجب نباید در آن روز مسافرت کند، و اگر در سفر باشد، باید قصد کند که ده روز در جایى بماند و آن روز را روزه بگیرد، ولى اگر نذر کرده باشد روز معینى را روزه بگیرد، مى‌تواند در آن روز مسافرت نماید.

١٧١٧ اگر نذر کند روزه بگیرد و روز آن را معین نکند، نمى‌تواند آن را در سفر به جا آورد. ولى چنانچه نذر کند که روز معینى را در سفر روزه بگیرد، بایدآن را در سفر بجا آورد و نیز اگر نذر کند روز معینى را چه مسافر باشد یا نباشد، روزه بگیرد، باید آن روز را اگرچه مسافر باشد روزه بگیرد.

١٧١٨ مسافر مى‌تواند براى خواستن حاجت، سه روز در مدینه طیبه روزه مستحبى بگیرد.

١٧١٩ کسى که نمى‌داند روزه مسافر باطل است، اگر در سفر روزه بگیرد و در بین روز مسئله را بفهمد، روزه‌اش باطل مى‌شود، و اگر تا مغرب نفهمد، روزه‌اش صحیح است.

١٧٢٠ اگر فراموش کند که مسافر است، یا فراموش کند که روزه مسافر باطل مى‌باشد و در سفر روزه بگیرد، روزه او باطل است.

١٧٢١ اگر روزه‌دار بعد از ظهر مسافرت نماید، باید روزه خود را تمام کند، و اگر پیش از ظهر مسافرت کند، وقتى به حد ترخص برسد، یعنى به جایى برسد که دیوار شهر را نبیند و صداى اذان آن را نشنود، باید روزه خود را باطل کند، و اگر پیش از آن روزه را باطل کند، بنابر احتیاط کفاره نیز بر او واجب است.

١٧٢٢ اگر مسافر پیش از ظهر به وطنش برسد، یا به جایى برسد که مى‌خواهد ده روز در آن جا بماند، چنانچه کارى که روزه را باطل مى‌کند انجام نداده، باید آن روز را روزه بگیرد، و اگر انجام داده روزه آن روز بر او واجب نیست.

١٧٢٣ اگر مسافر بعد از ظهر به وطنش برسد، یا به جایى برسد که مى‌خواهد ده روز در آن جا بماند، نباید آن روز را روزه بگیرد.

١٧٢٤ مسافر و کسى که از روزه گرفتن عذر دارد، مکروه است در روز ماه رمضان جماع نماید و در خوردن و آشامیدن کاملا خود را سیر کند.

احکام روزه مسافر از نظر آیت الله سید علی حسینی سیستانی
مسئله ۱۶۸۳ ـ مسافری که باید نماز‌های چهار رکعتی را در سفر دو رکعت بخواند، نباید روزه بگیرد؛ و مسافری که نمازش را تمام میخواند مثل کسی که شغلش مسافرت، یا سفر او سفر معصیت است، باید در سفر روزه بگیرد.

مسئله ۱۶۸۴ ـ مسافرت در ماه رمضان اشکال ندارد، ولی برای فرار از روزه مسافرت مکروه است؛ و همچنین است مطلق سفر در ماه رمضان مگر اینکه برای حج یا عمره یا به جهت ضرورتی باشد.

مسئله ۱۶۸۵ ـ اگر غیر روزه رمضان روزه معین دیگری بر انسان واجب باشد، چنانچه به اجاره یا مانند آن واجب شده باشد، یا روز سوّم از روز‌های اعتکاف باشد، نمی‌تواند در آن روز مسافرت کند، و اگر در سفر باشد چنانچه ممکن است باید قصد کند که ده روز در جایی بماند و آن روز را روزه بگیرد؛ ولی اگر روزه آن روز به نذر واجب شده باشد ظاهر آن است که سفر در آن روز جایز است و قصد اقامت واجب نیست، هرچند بهتر آن است که تا ناچار نشود مسافرت نکند و اگر در سفر است قصد اقامت نماید. ولی اگر به قسم یا عهد واجب شده باشد ـ بنا بر احتیاط واجب ـ مسافرت نرود و اگر در سفر بود قصد اقامت کند.

مسئله ۱۶۸۶ ـ اگر نذر کند روزه مستحبی بگیرد و روز آن را معین نکند، نمی‌تواند آن را در سفر بجا آورد، ولی چنانچه نذر کند که روز معینی را در سفر روزه بگیرد، باید آن را در سفر بجا آورد؛ و نیز اگر نذر کند روز معینی را چه مسافر باشد یا نباشد، روزه بگیرد، باید آن روز را اگرچه مسافر باشد روزه بگیرد.

مسئله ۱۶۸۷ ـ مسافر می‌تواند برای خواستن حاجت سه روز در مدینه طیبه روزه مستحبی بگیرد، و احوط این است که آن سه روز روز‌های چهارشنبه و پنجشنبه و جمعه باشد.

مسئله ۱۶۸۸ ـ کسی که نمیداند روزه مسافر باطل است، اگر در سفر روزه بگیرد و در بین روز مسأله را بفهمد، روزه‌اش باطل می‌شود و اگر تا مغرب نفهمد، روزه‌اش صحیح است.

مسئله ۱۶۸۹ ـ اگر فراموش کند که مسافر است، یا فراموش کند که روزه مسافر باطل میباشد و در سفر روزه بگیرد، روزه او ـ بنا بر احتیاط ـ باطل است.

مسئله ۱۶۹۰ ـ اگر روزه‌دار بعد از ظهر مسافرت نماید، باید ـ بنا بر احتیاط ـ روزه خود را تمام کند، و در این صورت قضای آن لازم نیست، و اگر پیش از ظهر مسافرت کند، ـ بنا بر احتیاط واجب ـ نمی‌تواند آن روز را روزه بگیرد، خصوصاً اگر از شب نیت سفر داشته باشد. ولی در هر صورت نباید پیش از رسیدن به حدّ ترخّص چیزی را که روزه را باطل می کند انجام دهد، وگرنه کفاره بر او واجب می‌شود.

مسئله ۱۶۹۱ ـ اگر مسافر در ماه رمضان چه آنکه قبل از فجر در سفر بوده و چه آنکه روزه بوده و سفر نماید، چنانچه پیش از ظهر به وطنش برسد، یا به‌جایی برسد که میخواهد ده روز در آنجا بماند، چنانچه کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده ـ بنا بر احتیاط ـ باید آن روز روزه را بگیرد و در این صورت قضا ندارد و اگر انجام داده، روزه آن روز بر او واجب نیست و باید آن را قضا کند.

مسئله ۱۶۹۲ ـ اگر مسافر بعد از ظهر به وطنش برسد، یا به‌جایی برسد که می خواهد ده روز در آنجا بماند ـ بنا بر احتیاط ـ روزه‌اش باطل است، و باید آن را قضا کند.

مسئله ۱۶۹۳ ـ مسافر و کسی که از روزه گرفتن عذر دارد، مکروه است در روز ماه رمضان جماع نماید، و در خوردن و آشامیدن کاملاً خود را سیر کند.

روزه مسافر از نظر آیت‌الله مکارم شیرازی
مسئله ۴۳۹ ـ مسافرى که باید نمازهاى چهار رکعتى را در سفر، دو رکعت بخواند، نمى تواند در آن سفر روزه بگیرد؛ ولى باید قضاى آن را به جا آورد، و مسافرى که نمازش را تمام مى خواند؛ مثل کسى که شغل او سفر است، باید در سفر روزه بگیرد.

مسئله ۴۴۰ ـ اگر روزه دار بعد از ظهر مسافرت کند، باید روزه خود را تمام کند و صحیح است.

مسئله ۴۴۱ ـ اگر روزه دار پیش از ظهر مسافرت کند، وقتى به «حدّ ترخّص» برسد؛ یعنى به جایى برسد که صداى اذان شهر را نشنود و اهل آنجا او را نبینند، باید روزه خود را رها کند و اگر پیش از آن روزه را باطل کند، علاوه بر قضا، بنابراحتیاط واجب، کفّاره هم دارد.

مسئله ۴۴۲ ـ مسافرت در ماه رمضان اشکال ندارد، ولى اگر براى فرار از روزه باشد مکروه است.

مسئله ۴۴۳ ـ اگر مسافر، پیش از ظهر به وطنش برسد، یا به جایى برسد که مى خواهد ده روز در آنجا بماند، چنانچه تا آن وقت، کارى که روزه را باطل مى کند انجام نداده است، باید آن روز را روزه بگیرد و اگر انجام داده، باید بعداً قضاى آن را به جا آورد.

مسئله ۴۴۴ ـ اگر مسافر بعد از ظهر به وطنش یا به جایى که مى خواهد ده روز در آن جا بماند برسد، نباید آن روز را روزه بگیرد، و بعداً قضاى آن را به جا مى آورد.