تبلور هنر و سنت در صنایع دستی هرمزگان

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز خلیج فارس، حصیربافی، محصولات سفالی، صنایع دستی دریایی و ساخت لنج و قایق نیز از محصولات صنایع دستی و هنر‌های بومی هرمزگان است.
گلابتون دوزی، خوس و انواع رودوزی‌های سنتی، نماد لباس و پوشش بومی زنان و دختران هرمزگانی است.
آثاری تبلور یافته از سرانگشت‌های رنگی و طرح‌های زیبا، تراوشِ احساس و غنای فرهنگ، و حاصل آن زیبایی مطلق است.
به گفته سرپرست معاونت صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هرمزگان، اکنون در استان هشتاد هزار نفر در زمینه صنایع دستی مشغول به کار هستند.
ساناز رمضان رمجی می‌گوید از این شمار حدود سی هزارنفر دارای مجوز صنایع دستی هستند و ۴۵ رشته که ۲۰ رشته آن بومی است مشغول فعالیت هستند.
خانم رمضان رمجی می‌گوید تا کنون برای ۴۴ محصول صنایع دستی در استان مهر اصالت مرغوبیت کالا دریافت کرده ایم و ۳ اثر نیز به ثبت یونسکو رسیده است.
صنایع دستی در استان هرمزگان بیش از ۳ هزار و ۵۰۰ سال قدمت دارد و صنایع دستی در استان فراگیر است به طوری که در دورافتاده‌ترین شهرستان استان، بشاگرد نیز اکنون ۵۰۰ هنرمند صنایع دستی مشغول فعالیت هستند.

بیشتر بخوانید؛ گشایش نمایشگاه صنایع دستی در بندرعباس
در کنار هنر‌های سنتی افرادی هم هستند که با خلاقیت در صنایع دستی، محصولات جدید با نماد‌های بومی تولید می‌کنند.
خانم سیابی یکی از هنرمندانی است که با استفاده از طرح‌های سنتی بر روی مانتو، لباس‌های بسیار زیبا تولید می‌کند.
مسئول خانه صنایع دستی جزیره هرمز هم می‌گوید: تا دو ماه آینده یک مرکز خوداشتغالی و آموزش صنایع دستی در جزیره هرمز راه اندازی می‌شود.
فرخنده بادروج می‌افزاید: هدف توسعه آموزش صنایع دستی، توانمند سازی بانوان و به دنبال آن ایجاد اشتغاد و توسعه صادرات است.

راه اندازی خانه‌های صنایع دستی برای احیای و رونق صنایع دستی
سرپرست معاونت صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان می‌گوید: چادر شب بافی، سوزن دوزی، گلابتون دوزی،   دریایی، حصیر بافی، سفال، پوشاک سنتی و وسایل صدفی ازمهمترین صنایع دستی هرمزگان است.
خانم رمضان رمجی می‌افزاید: برخی صنایع دستی مانند چادرشب بافی و عبا بافی، اکنون بافت آن ماشینی شده و به شیوه‌های سنتی تولید درحال فراموشی است.
وی می‌گوید: برخی از صنایع دستی این استان مانند چلنگری (چاقوسازی سنتی)، حضایه بافی، گچ بری سنتی و سنگ تراشی منسوخ بودند و اکنون احیا شده است.
سرپرست معاونت صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری هرمزگان می‌گوید: صنایع دستی ظرفیتی بی بدیل در هرمزگان است که توانسته کنج خانه‌ها را به مکان تولید اقتصادی و حتی ارزآور تبدیل کند.

وی درباره فعالیت خانه‌های صنایع دستی در استان می‌گوید ۳۰ خانه صنایع دستی در استان راه اندازی شده است که اکنون ۷۰ درصد آن‌ها فعال هستند.
اکنون گردشگری نیز به عنوان صنعت درآمدزا در دنیا مطرح است.
به گفته سهراب بناوند مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان شهر بندرلنگه به عنوان شهر ملی گلابتون دوزی و روستای بهمنی شهرستان میناب هم به عنوان روستای ملی حصیر بافی معرفی شده اند.

مشکلات فعالان حوزه صنایع دستی
سرپرست معاونت صنایع دستی و هنر‌های سنتی هرمزگان می‌گوید: صادرات صنایع دستی سالانه بیش از ۴ میلیون دلار است که بیشتر به کشور‌های حاشیه خلیج فارس صادر می‌شود گرچه به کشور‌های اروپایی نیز صادر می‌شود.
خانم رمضان رمجی می‌گوید بیشتر این صادرات؛ صنایع چوبی و حصیری، گلیم، سفال، البسه محلی، رودوزی‌های سنتی و... است.
وی می‌افزاید: نداشتن بیمه و کارت بازرگانی، وجود مالیات‌های سنگین و کاهش پرداخت تسهیلات از مشکلات فعالان بخش صنایع دستی هرمزگان برای صادرات است.
خانم رمضان رمجی درباره حمایت مالی از مشاغل صنایع دستی می‌گوید: تسهیلات این اداره کل شامل تسهیلات تبصره ۱۸، مشاعل خانگی و تسهیلات روستایی و فراگیر است.
به گفته وی امسال، تسهیلات مشاغل خانگی برای ۱۴۱ طرح مستقل و پشتیبان با اشتغالزایی ۵۷۶ نفر و به مبلغ ۶ میلیارد و هفتاد میلیون تومان پرداخت شده است.
خانم سیوندی یکی از هنرمندان و فعالان صنایع دستی می‌گوید: از دو سال پیش تاکنون راهور شغلی کمیته امداد است که با آموزش و اشتغال مددجویان، صنایع دستی و تولیدات آن‌ها را خریداری و صادر می‌کند.
وی می‌گوید این محصولات به کشور‌های هند، نروژ و عمان صادر می‌شود.
خانم سیوندی محصولات خود را با واسطه و بصورت چمدانی صادر می‌کند.
ناصر رهسپار فعال عرصه صادرات صنایع دستی هم می‌گوید: در دومین فستیوال صنایع دستی جهان که در فلورانس ایتالیا برگزار شد، بسیاری از صنایع حصیربافی، لباس‌های محلی و رودوزی‌های سنتی هرمزگان مورد استقبال قرار گرفت.
وی می‌افزاید: صنایع دستی هرمزگان شباهت‌های زیاد به صنایع برخی کشور‌ها از جمله آفریقا، هند و تایلند دارد، اما خاص بودن محصولات هرمزگان، برگ برنده این هنر در نمایشگاه‌ها است.
اگر این محصولات با سرمایه گذاری مناسب تولید شود، سهم تولیدات افزایش می‌یابد.

صنایع دستی همچنان پر تقاضا برای اشتغال
سرپرست معاونت صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان هرمزگان می‌گوید: عملکرد امسال در خصوص صدور مجوز‌های سه گانه ۸۰۰۵ مجوز بوده که از این تعداد ۷۵۰۵ صدور و ۵۰۰ تمدید بوده است.
وی می‌گوید: پوشاک سنتی، سفال، حصیر و دست سازه‌های چوبی از مهمترین صنایع دستی استان است که به کشور‌های ایتالیا، چین، ترکیه، امارات متحده عربی، کویت و حاشیه خلیج فارس صادر شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان می‌گوید: گلابتون دوزی، زردوزی و نوار‌های خوس بافی و عودسازی تنها صنایع دستی هستند که از استان هرمزگان به کشور‌های هدف صادر می‌شود.
بناوند می‌گوید: یکی از وظایف اداره کل میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری استان برنامه ریزی برای حمایت از توسعه کمی و کیفی محصولات صنایع دستی و هنر‌های سنتی و بویژه در حوزه صادرات است.
وی می‌افزاید: برخی از صنعتگران خود اقدام به فروش و صادرات تولید‌های خود می‌کنند و تمایلی برای بهره گیری از شرکت‌های بازرگانی برای تجارت محصول‌های خود ندارند و از سوی دیگر در میز صادرات صنایع دستی استان، بین صنعتگران و صادرکنندگان ارتباط برقرار شده است.
بناوند می‌افزاید: با پرداخت تسهیلات کم بهره، شرکت در نمایشگاه ها، ساخت بازارچه‌های دائمی و برگزاری بازارچه‌های موقت و آموزش از صنعتگران صنایع دستی استان حمایت شده است.

ایجاد تعاونی‌ها و برند سازی صنایع دستی
یک فعال صنایع دستی در هرمزگان می‌گوید: برای رونق بیشتر صنایع دستی، صنعتگران باید ازحمایت‌های مالی، زیر ساختی، حقوقی و تسهیلات بهره‌مند شوند و نخستین سازماندهی صنایع دستی در هر منطقه با ایجاد تعاونی‌ها است.
آقای مهرانی می‌افزاید: تولید صنایع دستی باید به سمت مزیت‌های هر منطقه برود، به طور مثال در جزایر استان محصولات صنایع دستی دریایی باید محور باشد و در مناطق پس کرانه‌ای و دور از دریا مانند شهرستان‌های بشاگرد و حاجی آباد تمرکز محصولات تولیدی از نخل و گل و رس باشد؛ و در شهرستان‌های بستک و پارسیان، توجه به صنایع لباس و دوختنی‌ها شود.
او می‌گوید: برندسازی، تبلیغات در فضای مجازی، فروش اینترنتی، صادرات با لنج‌ها در شرق و غرب استان با وجود اسکله‌های کوچک به کشور‌های حاشیه خلیج فارس می‌توانند ظرفیت‌های ویژه‌ای برای فروش محصولات صنایع دستی هرمزگان باشد.

نتیجه گیری
صنایع دستی ارزان‌ترین راه برای گسترش اشتغالزایی، ارزآوری و معرفی فرهنگ ایرانی اسلامی به دیگر نقاط دنیاست، زمینه‌ای که به صورت سنتی در فرهنگ و سبک زندگی اهالی هرمزگان ریشه دارد و با کمترین سرمایه و بدون نیاز به وام‌های کلان، با کمی آموزشِ دانشگاهی، ایجاد بازار پایدار و بروز کردن محصولات برای قابل مصرف شدن بویژه لباس‌ها، می‌توان نقش پررنگ تری ایفا کند.
امید است در زمینه صنایع دستی با توجه به شرایط جدید اقتصادی بویزه اقتصاد دیجیتال و تبلیغات مجازی، بهره گیری از شیوه‌های نویسن عرضه و فروش محصولات در بستر مجازی همچنین با برگزاری نمایشگاه‌های سراسری، جشنواره‌های بین المللی، راه اندازی بازار‌های مجازی زمینه برنامه ریزی برای فعالیت‌های پژوهشی این بخش نیز فراهم شود.
نویسنده: مریم خیاطی