خواص گیاهان دارویی که فصل بهار می‌رویند

به گزارش سرویس وب گردی خبرگزاری صدا و سیما، دارو‌های گیاهی هزاران سال است که برای درمان بیماری‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند و فواید بسیاری بری سلامتی دارند و همچنین توانایی‌های بهبودی و ترمیمی انواع مختلف گیاهان دارویی بسیار چشمگیر و شناخته شده هستند، اما باید در مورد آن‌ها اطلاعات کافی داشت و به میزان خاصی از آن‌ها استفاده نمود، زیرا مصرف بیش از حد آن‌ها ممکن است به بدن  آسیب بزند.

گیاهان دارویی بسیار طیف گسترده‌ای دارند از همین رو تنها به صورت مختصر به معرفی این دارو‌ها می‌پردازیم و شما را با بخشی از این طیف گسترده دارویی آشنا می‌کنیم.

کنگر
کنگر معمولی گیاهی است خودرو با برگ‌های خاردار و ساقه‌های ضخیم شبیه به کرفس که از آن در پخت سوپ، خورش و حتی به صورت خام در سالاد استفاده می‌کنند.

برای درمان بیماری‌های دیابت و قند خون، درمان واریس، سم زدایی کبد، صفرابر، کم کردن کلسترول خون، کم کردن قند خون، ادرار آور، دفع سنگ کلیه و مثانه، درمان بیماری‌های ناشی از سرماخوردگی، کاهش فشار خون و تقویت معده و دستگاه گوارش بسیار توصیه می‌شود.

گل گاوزبان
برای درمان بیماری‌های افسردگی از این گیاه بسیار استفاده می‌شود، زیرا سبب کاهش استرس‌های روحی می‌شود. خاصیت این گیاه دارویی کوهی به قدری زیاد است که از دم نوش آن بسیار استفاده می‌شود. درمان آکنه و جوش، درمان بیماری‌های مرتبط با قاعدگی و پریود، فشار خون بالا، درمان دیابت و قند خون، سرما خوردگی و گلو درد و بیماری‌های مرتبط با انواع سرطان استفاده از این گیاه توصیه  شده است.

گل برفی
این گیاه دارویی کوهی برای درمان بیماری‌های قلبی، کاهش زخم ها، بیماری‌های ریوی مزمن، عفونت‌های اداری، حفظ هضم سالم، درمان سنگ کلیه، درمان زگیل تناسلی و کاهش بیماری‌های نقرص و روماتیسم بسیار توصیه می‌شود.

فیکاربا
اگر با این گیاه دارویی کوهی آشنایی ندارید باید بگویم گیاهی است با گلی شبیه لاله که در ارتفاعات کوهستان‌های دماوند رشد می‌کند و همانند سایر گیاهان دارویی کوهی مزیت‌های بسیاری را از آن شما می‌کند. برای جمع آوری این دارو گیاهی فصل بهار مناسب‌ترین زمان به شمار می‌آید.

پامچال
پامچال گیاه و گل بسیار زیبای فصل بهار است. مزیت‌های دارویی این گیاه بسیار زیاد است به عنوان مثال برای کاهش درد‌های ناشی از روماتیسم، تسکین درد‌های میگرنی، بیماری‌های عصبی، درمان اختلالات تنفسی، بیماری‌های کلیوی و مشکلات قاعدگی بسیار استفاده می‌شود.

مریم گلی
مریم گلی از خانواده نعناع است و بیشتر از برگ‌های آن استفاده می‌شود. این گیاه دارویی برای درمان بیماری‌های قند خون، بیماری‌ها روماتیسم، ضد آلزایمر، ضد باکتری، آنتی اکسیدان قوی، بالا بردن میل جنسی، کاهش فشار خون و بیشتر شدن شیردهی در زنان باردار استفاده می‌شود.

چای کوهی
چای کوهی از گذشته تا کنون مشتریان خاص خود را داشته است و کمتر کوهنوردی است که با این گیاه دارویی آشنایی نداشته باشد. رفع افسردگی، التیام زخم ها، افزایش اشتها، درمان افسردگی، حل مشکل کم خوابی، رفع کم خونی، تقویت و تنظیم رحم و بسیاری موارد دیگر توصیه می‌شود که استفاده شود.

بومادران
بومادران یکی از مشهورترین گیاهان دارویی کوهی به شمار می‌آید. برای درمان سریع‌تر زخم ها، انعقاد خون، حفظ دوره‌های پریودی، کاهش التهاب، کاهش فشار خون، کاهش اضطراب، تنظیم علائم آسم و بسیاری موارد دیگر از این داروی مؤثر استفاده می‌شود.

والک
این گیاه در فصل بهار رشد می‌کند و طعمی شبیه پیاز و سیر دارد و برای تصفیه کردن خون و کاهش فشار خون بسیار توصیه می‌شود. همچنین برای کاهش درد‌های ناشی از روماتیسم و ضد عفونی کننده بیماری‌های عفونی توسط پزشکان طب سنتی توصیه می‌شود.

موسیر
موسیر از قدیم مزیت‌های بسیاری داشت و افراد دیابتی برای کاهش میزان قند خون خود و بیمارانی که ناراحتی قلبی عروقی داشتند برای کاهش چربی و کاهش فشار خون خود از این دارو استفاده می‌کردند. همچنین از این گیاه دارویی کوهی برای درمان سردرد‌های عصبی و کاهش اعصاب مرکزی بسیار استفاده می‌شود.

ریواس
ریواس یکی از برگزیده‌ترین گیاهان دارویی کوهی است که علاوه بر مزیت‌های دارویی به عنوان یک میوه خوشمزه نیز بسیار طرفدار دارد. این گیاه برای دفع باکتری‌های مضر، هضم آسان‌تر غذا، رفع عطش، تنظیم کننده چربی‌های روده و تنظیم قند خون بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سماق
سماق داروی گیاهی خوشمزه‌ای که همه ایرانی‌ها در منو غذایی خود همراه با کباب از آن بهره می‌گیرند مزیت‌های دارویی بسیاری دارد. تقویت لثه و استحکام بخشی به دندان ها، درمان بیماری‌های دیابتی، جلوگیری از خونریزی دستگاه گوارشی، دفع مواد زائد از خون، تصفیه کننده خون و کاهش بیماری‌های سرطانی تنها بخشی از مزیت‌های این داروی گیاهی خوشمزه به شمار می‌آید.

غازیاغی
برای بیماری‌های پوستی، درمان برص، تقویت کبد، تصفیه کردن خون، جلوگیری از فساد لثه و پاک کردن کلیه و مثانه بسیار از این داروی گیاهی کوهی استفاده می‌شود. این گیاه شبیه برگ‌های مثلثی سرنیزه‌ای است که در مناطق مختلف با گونه‌های متفاوت یافت می‌شود.

شنگ
سبزی بسیار خوشمزه‌ای که عموماً در فصل بهار در کوهپایه‌ها رشد می‌کند. این گیاه خوشمزه شبیه سبزی‌های پلویی همراه با برنج طبخ و مورد استفاده قرا می‌گیرد. زکریای رازی از ریشه این گیاه برای درمان مسمومیت‌ها مضر بسیار استفاده می‌کرد. همچنین عصاره آن برای درمان رماتیسم، نقرص، امراض جلدی و درمان سوختگی‌های شدید استفاده می‌شود.

کرفس کوهی
 این گیاه دارویی کوهی مزیت‌های بسیار دارد و برای درمان فشار خون، درمان اختلالات قلبی عروقی، کاهش بیماری‌های التهاب روده، درمان سنگ کلیه و بهبود زخم معده بسیار استفاده می‌شود.

بنفشه سه رنگ
گیاهی یکساله یا چند ساله کوتاه عمر با برگ‌های قلبی‌شکل و مدور، گوشوارک‌های لوب‌دار و گل‌های سه رنگ کاملا مشخص است.
کاربرد‌های درمانی این گیاه، ضدالتهاب برای زکام و التهابات پوستی، ضد سرفه، خلط آور و ادرارآور. برای درمان اگزما‌های پوستی، زرد زخم، خارش و آکنه  است و همچنین به عنوان محلول غرغره برای درمان التهابات گلو و گاهی برای سرفه هم مصرف می‌شود.

بهارنارنج
نارنج درختی است به ارتفاع تا ۵ متر با شاخه‌هایی که دارای خار‌های پراکنده هستند. گل‌های نارنج سفید رنگ، معطر، ترد و شکننده بوده و در ایران به نام بهار نارنج مشهورست. میوه، نوعی سته با پوست ضخیم و نارنجی است که پوست آن تلخ مزه، ولی آب درون آن ترش است.

پوست نارنج عمدتا برای تحریک اشتها و درمان ناراحتی‌های سوء‌هاضمه مورد استفاده قرار می‌گیرد. اسانس گل‌های بهار نارنج که به نام “نرولی اویل” در جهان مشهور است دارای اثر ضد افسردگی و آرام بخش است.

بیدمشک
بیدمشک دارای برگ‌ها بیضی‌شکل، نوک‌تیز، دندانه‌دار و در نوع ماده کمی پهن‌تر از نوع نر هستند. گل‌ها که به صورت شاتون‌های نر وه می‌باشند زردرنگ و معطرند.

این گیاه تب بر، قابض، مقوی عمومی، ضد تشنج و رفع کننده درد‌های قاعدگی است.

شاتره
شاتره گیاهی است از خانواده شاه‌تره و نام عمومی‌آن در جهان Fumitory است. گیاه بومی اروپا و آسیاست. شاه‌تره گیاه خوشه‌ای با شاخه‌های سبز و گل‌های سفید مایل به صورتی رنگ است که میوه‌های کوچک و کروی دارد.  

کاربرد‌های درمانی آن تب بر، معرق، مدر، قابض، مقوی و ملین، ضدکرم و به صورت موضعی در برخی بیماری‌های پوستی استفاده می‌شود.

گل محمدی
گل محمدی از خانواده‌ گل سرخ است که از آن گلاب می‌گیرند.  

این گل خوشبو ملین، ضد نفخ، تب بر، مقوی و نیرو بخش، اسانس آن در صنعت عطرسازی و فرآورده‌های آرایشی و گلاب آن در صنعت داروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد.. والک ضد آسم، برطرف کننده‌ی برونشیت، قابض همچنین اثر تصفیه کننده‌ی خون دارد و برای علاج اختلالات هضمی به کار می‌رود.

ترشک
ترشک نیز یکی دیگر از سبزی‌های کوهی است که گونه‌های زیادی دارد و برگ‌های آن به‌دلیل دارا بودن اسید‌های آلی، طعم ترشی دارد. ترشک سرشار از ویتامین c، آهن، فسفر، پتاسیم، تصفیه‌کننده خون، معرق، مدر، تب‌بر، اشتهاآور و صفرابر است.

جهت تقویت معده و کبد بهتر است برگ آن خام استفاده شود. این سبزی به دلیل ویتامین c فراوان خونریزی لثه را التیام بخشیده و بوی بد دهان را رفع می‌کند. مصرف ترشک در فصول گرم سال از التهاب بدن کاسته، عطش را رفع کرده و به دلیل پتاسیم بالا ادرارآور خوبی است و سموم بدن را خارج و کلیه‌ها را شستشو می‌دهد.

ترشک به دلیل آن که خون را تصفیه می‌کند از بین‌برنده کورک، دمل‌های چرکی و جوش‌های زیر پوستی است. قابل توجه آن که ترشک به دلیل داشتن اسید اگزالیک برای کسانی که سنگ کلیه و مثانه دارند، محدودیت مصرف دارد.

زنبق
این گیاه یکی دیگر از گل‌های ویژه فصل بهار است؛ بنابراین می‌توان این گل را کاشت و به صورت گلدان در خانه نگهداری کرد. به این گیاه جاروبرقی هوا می‌گویند. به این دلیل که ترکیب‌های خطرناکی مانند تری‌کلرواتیلن، فرمالدئید و بنزن را جذب می‌کند.

این گیاه در آپارتمان به راحتی قابل نگهداری است، چون به نور زیادی نیاز ندارد، اما رطوبت آن باید همیشه تامین باشد. برای داشتن این گیاه کافی است پیاز آن را از گلفروشی‌ها بخرید و آن را داخل گلدان با خاک مرغوب بکارید؛ نور غیرمستقیم آفتاب فراموش نشود.

شبدر
خواص درمانی این گیاه در نوع خود قابل تقدیر است شبدر دارای ویتامین‌هایی مثل A و C، ریبوفلاوین و نیاسین آرامش‌بخش اعصاب و در معالجه افسردگی موثر می‌باشد و می‌توان در مکمل‌های غذایی هم ازشبدر‌ها مصرف نمود.

از دیگر خواص شبدر ویژگی تصفیه کنندگی و تنظیم عملکرد کبدی می‌باشد که در نتیجه موجب تازگی و شادابی پوست صورت می‌گردد.

این گیاه و جوانه آن ویژگی ضد سرطانی زیادی را داراست و برای معالجه کم خونی هم مصرف می‌گردد و در واقع بهترین درمان کم خونی و افرادی که پلاکت پایین دارند استفاد از شبدر می‌باشد.

گل‌یونجه
یونجه سرشار از ویتامین‌های A،C،E،K و همچنین دارای آمیلاز که انزیم مخصوص هضم مواد نشاسته‌ای است می‌باشد. آنزیم‌های بسیاری در یونجه یافت می‌شود بعنوان مثال می‌توان از امولسین، اینورتاز، و پکتیاز نام برد.

پروتئین‌های موجود در یونجه عبارتند از:‌
لیزین، آرژنین، هیستیدین، آدنین، فنیل آلانین، آسپاراژین و سیستین. یونجه دارای اسید فسفریک نیز هست. همچنین دارای منیزیوم، آهن و مقدر جزئی ارسنیک و سیلیس است. بنابراین از نظر مواد غذایی بسیار قوی است و غذای خوبی برای انسان و حیوانات است.

پونه
پونه از خانواده نعناع است و ترکیب اصلی موجود در این گیاه، اسانس روغنی فرار یا روغن منتول است. به علاوه در اعضاى این گیاه مقدارى تانن، مواد رزینى و قند نیز وجود دارد و حاوی مقدار زیادی ویتامین است.

رفع حالت تهوع و استفراغ، مشکلات و ناراحتی ‏های گوارشی به طوری که از ترش کردن معده جلوگیری می‌کند و برای هضم غذا و برطرف کردن سکسکه، سرماخوردگی، آنفلوآنزا، آسم و گرفتگی بینی مفید است.
با توجه به خواص ضدمیکروبی که در عصاره و اسانس پونه وجود دارد، می‌توان از این فرآورده‌ها به عنوان جایگزین طبیعی برای آنتی بیوتیک‌ها استفاده کرد.

کاسنی
کاسنی منبع خوبی از مواد غذایی مختلف مثل روی،  منیزیم، منگنز، کلسیم، آهن،  اسید فولیک و پتاسیم است.  ویتامین A، ویتامین B،  ویتامین C،  ویتامین E و ویتامین K نیز در کاسنی وجود دارند.
خواص کاسنی به‌قدری زیاد است که از آن به عنوان گیاه جادویی یاد می‌کنند. کمک به کاهش وزن،  جلوگیری از بیماری‌های گوارشی،  غلبه بر اضطراب و کاهش خطر احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی از فواید کاسنی هستند.

گل ختمی
گل ختمی دارای ارزش‌های دارویی متنوع است و می‌تواند در درمان بیماری‌های مختلف موثر واقع شود. این گیاه به درمان سرفه، سرماخوردگی، تب و مشکلات معده کمک می‌کند، ممکن است بتواند از ایجاد سنگ کلیه جلوگیری کرده و گرفتگی‌های دستگاه تنفسی را نیز برطرف کند. به طور کلی از خواص گل ختمی در درمان زخم معده، تب یونجه، التهاب مثانه، قولنج، ورم معده، آمفیزم، اسهال و برونشیت استفاده می‌شود.

نظر کارشناسان تغذیه در خصوص گیاهان خودرو 
به گفته کارشناسان  تغذیه، گیاهان خودرو که تا حدودی دور از دسترس روتین افراد و جامعه رویش می‌کند، با داشتن خواص درمانی بسیار به نوبه خود از شگفتی‌های خدادادی به شمار می‌رود و گل گیاهان بهاری کمتر درمعرض آلودگی‌های شیمیایی و میکروبی قرار دارند.

به گفته آنان گیاهان بهاری محصولاتی کاملا ارگانیک هستند، زیرا از انواع کود شیمیایی و سمپاشی به دور بوده و محصولاتی کاملا طبیعی هستند.
اگر چه گیاهان بهاری ممکن است با مدفوع حیوانات آلوده شده و ناقل بیماری باشد، ولی شست و شوی آن‌ها نیاز به ضدعفونی کننده ندارد. اگر از گیاهان کوهی به صورت پخته استفاده می‌کنیم. حرارت کم، آلودگی سطحی گیاهان را از بین می‌برد.

 فریز کردن گیاهان بهاری مشکلی ندارد به شرط اینکه به صورت صحیح فریز شود و البته هر غذایی اگر به صورت تازه مصرف شود. ارزش غذایی بالاتری دارد و یادمان باشد که پختن گیاهان آنزیم‌های موجود در آنهارا از بین می‌برد.

یادتان باشد افراط و تفریط درهیچ کاری خوب نیست. افراط و تفریط در خوردن گیاهان بهاری نیز به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. زیرا به عنوان نمونه مصرف زیاد ریواس و کنگر برای کسانی که سنگ کلیه و ناراحتی کلیه دارند، توصیه نمی‌شود، چون به نوبه خود موجب تشدید این مشکلات خواهد شد. تعدادی از آن‌ها نیز خواص دارویی دارند که باید تحت نظر کارشناس استفاده شوند.

کلپوره،  گلدر، چای ترش گواتک، شوتک، سارنگ، درنگ (درمنه)، راب، اسفناج وحشی، برنجاسف،  بوجایل، کل کشته، گز روغن،  پنیرباد،  آنغوزه، بنه، سنا، کُنار، وشاء، بادام کوهی،  آلوئه ورا، مریم گلی، برازمبل،  گون، ایشوِرک، استبرق، درخت مسواک، خرزهره، علف مار، مارموتک، درمنه، موسیر، زیره سیاه، گُلدِر، هندوانه ابوجهل، خارمریم، خارشتر، گل گندم، خاکشیر،  خارخَسَک، گزنه، شاه‌تره، بید، مورد، پنیرک، داتوره،  بنگدانه، پونه سا،  مشکک، سه پستان، پنج انگشت و بارهنگ از جمله گیاهان دارویی خودروی مناطق مختلف کشور عزیزمان هستند که خاصیت درمانی دارند.