بذر های امید

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما مرکز  گلستان،کشاورزی و خود کفایی در تولید مواد غذایی اهمیت زیادی در استقلال جوامع دارد و استفاده بهینه از زمین و آب لازمه تامین امنیت غذایی در هر جامعه‌ای است.
یکی از ارکان کشاورزی بهینه بذر‌هایی خوب و متناسب با اقلیم هر سرزمین است.
حاج علی کشاورز بندر گزی صبح سرد و آفتابی راهی مزرعه شده تا زمین خود را گندم بکارد. با او که همراه شدم بخشی از سختی‌های کار کشاورزی  از جمله ضرورت داشتن امید به افزایش تولید برایم آشکارشد.
او که دو هکتار زمین دارد می‌گوید پارسال محصولی خوبی نگرفتم.

او را که در حال کشت گندم است تنها می‌گذارم و به سراغ کشاورز دیگری می‌روم که به همراه یک مهندس کشاورزی به مزرعه آمده تا سطح سبز زمین خود را نشانش بدهد.

حاج احمد علت کاهش محصول پارسال خود را خشکسالی و بذر نامناسب می‌داند ومی گوید: محصول ما هم پارسال کاهش داشت به همین علت امسال از مهندس کشاورزی کمک گرفتم تا امسال ضرر نکنم.
مهندس حسینی، کار شناسی کشاورزی با اشاره به سطح سبز خوب مزرع حاج احمد می‌گوید:، چون این در این مزرع بذر‌های گواهی شده جهاد کشاورزی کشت کرده ایم که در برابر خشکی مقاومت خوبی دارد به خوبی سبز شده.
برای اطلاع از رقم‌های مناسب استان گلستان با کمک کارشناس به مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گلستان رفتم که به عنوان مهمترین ارگان پرچمدار حفظ و نگهداری منابع ژنتیکی در استان با جمع آوری ارقام غیر بومی گندم از کشور‌های مختلف و ارقام بومی گندم کشور رقم‌های جدیدی در سال‌های اخیر تولید کرده.
مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی و منابع طبیعی که در وسعتی حدود ۱۰۰ هکتار در نزدیکی گرگان فعالیت می‌کند رقم‌های زیادی گندم را درردیف‌های منظم و جدا کشت کرده تا برای تهیه بذر‌های خوب با استفاده از کارشناسان خبره مطالعه و تحقیق کند. یکی از این کارشناسان خانم دکتر فاطمه شیخ است که پارسال توانست چهار رقم جدید باقلا را معرف کند.
دکتر فاطمه شیخ کارشناس مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی و منابع طبیعی استان می‌گوید: نگهداری و حفظ گونه‌های بومی به علت ژن‌های سازگار با شرایط اقلیمی ما دارند می‌توانند یکی از عوامل تضمین کننده امنیت غذایی باشند، از طرف دیگر ژنو پلاسم متنوع و تنوع ژنتیکی به علت دارا بودن ژن‌های مفید مهمترین ابزار برای اصلاح نباتات هستند یعنی ما می‌توانیم از ژن‌های مفیدی که در این مواد ژنتیکی هستند برای معرفی ارقام جدیداستفاده کنیم.

استان گلستان با توجه به موقعیت جغرایایی و تنوع اقلیمی خود منشاء تنوع ژنتیکی بسیاری از گونه‌های گیاهی است.

جهشی تازه برای تامین خوراک دام و طیور؛ تولید بذر جدید باقلا به همت محققان گلستانی.
یکی از چالش‌های بزرگ کشور تامین نهاده‌ها برای خوراک دام و طیور است و سالانه ۶ میلیون تن برای مصرف دام و طیور ذرت و کنجاله سویا در کشور مصرف می‌شود که به علت ظرفیت پایین کشور در تولید، این محصولات بیشتر وارداتی است.
محققان گلستانی پس از ده سال تلاش بذر جدیدی از باقلا برای خوراک دام و طیور تولید کردند که می‌تواند تا ۳۰ درصد نیاز کشور به واردات این خوراک را کاهش دهد.
رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گلستان می‌گوید رقم جدید باقلا که از آن می‌توان به عنوان غذای دام و طیور استفاده کرد درصد پروتئین آن بالای ۳۲ درصد است و امکان برداشت مکانیزه آن هم وجود دارد در حال که ارقام قبلی به علت داشتن غلاف پایین امکان برداشت مکانیزه نداشتند.
ابوالفضل فرجی می‌افزاید: بذر جدید باقلا که خانم دکتر فاطمه شیخ تولید کرده می‌تواند جایگزین ۳۰ درصد ذرت و کنجاله سویا در مرغداری‌ها شود.
وی می‌گوید: تا کنون سی تن از بذر جدید باقلا به همت محققان در استان تولید شده است و برای رسیدن به مرحله تولید انبوه نیازمند حمایت مسئولان برای اختصاص یارانه بذر هستیم.

دکتر مختار پور، کارشناس مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی گلستان می‌گوید:ما هر سال بیش از ۲ هزار لاین یا رقم جدید گندم را به روش دو رگ گیری یا اصلاح نژاد تولید می‌کنیم و یا با ارتباطاتی که با منابع بین المللی داریم از منابع دنیا دریافت می‌کنیم و ارزیابی‌های لازم را انجام می‌دهیم و این مواد را در مکانی نگهداری می‌نیم و، چون برای نگهداری دو هزار رقم هرسال نمی‌توانیم آن‌ها را کشت و تکثیر کنیم و باید در سردخانه‌های منفی ۱۸ درجه برای دراز مدت نگهداری کنیم و هر چند سال یک بار برای احیاءو ارزیابی آن‌ها را از سردخانه بیرون آورده و بهره برداری می‌کنیم.

وی می افزاید : برای  نگهداری این بذر ها به دنبال  ایجاد بانک ژن در گلستان هستیم.

فرجی رئیس مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی و منابع طبیعی استان درباره میزان بذر‌های مناسب و بذر‌های نیازمند اصلاح ژنتیک استان می‌گوید: ما درمورد بذر محصولات استراتژیک مانند گندم، جو، کلزا و سایر دانه‌های روغنی، ویا، ذرت و باقلا که سطح زیر کشت قابل توجهی دارند و برای کشور و برای استان مهم هستند برنامه‌های به نژادی داریم، از حدود ۹۲ محصول زراعی و باغی که در استان کشت می‌شود برای ۳۰ محصول مهم برنامه‌های به نژادی داریم که هر ساله سعی می‌کنیم ارقام و بذر‌های بهتری را به کشاورزان معرفی کنیم.
دکتر فرجی درباره کیفیت این بذر‌ها می‌گوید:بذر‌هایی که کیفیت خوبی دارند عملکرد بهتر دارندو نسبت به آفات و بیماری‌های رایج استان مقاوم هستند و با تغییرات اقلیمی سازگاری بیشتری داشته باشند تا عملکرد قابل قبولی داشته باشند.
وی می‌افزاید: حدود ۶۵ سال پیش که مرکز تحقیقات تشکیل شد ما تنها یک رقم گندم بنام گندم سرخ ترکمنی با میانگین عملکرد ۷۰۰ کیلوگرم در هکتار داشتیم، اما اکنون ما بیش از ۱۰ رقم فقط گندم داریم که برای هر منطقه از استان ما می‌توانیم رقم مناسب به کشاورزان پیشنهاد کنیم و سبد ما الان کامل است.
علی قلی ایمانی دبیر خانه کشاورز گلستان درباره علت پایین بودن عملکرد اراضی زراعی گلستان می‌گوید: در کنارعوامل مختلف موثر بر افزایش تولید از جمله زمین حاصلخیز و دستگاه‌های مکانیزه، بذر یکی از مهمترین عوامل بسیار موثر بر افزایش تولید محصولات کشاورزی است که با اصلاح نژاد بذر از طریق گرده افشانی مستقیم و دو رگ گیری یا حتی تغییر ژنتیکی و دستکاری ژنتیکی در کشور تولید می‌شود، اما کشاورزان ما باید به تمام موارد تولید توجه کنند و علاوه بر تهیه بذر مناسب به آماده سازی زمین، تغذیه زمین، مبارزه با علف‌های هرز، آبیاری مناسب، مبارزه با آفات و بیماری‌ها باید با دقت بالاو مدیریت صحیح بتوانیم عملکرد مناسب بدست بیاوریم.
وی با اشاره به کاهش عملکرد محصولات استان در سال ۱۴۰۰ می‌گوید: اگر چه خشکسالی عامل مهمی است که امسال اتفاق افتاد، اما استفاده نکردن از کود‌های پایه عامل دوم است که پارسال در ابتدای فصل زراعی و زمان کشت به علت افزایش قیمت نهاده‌های کشاورزی از سوی دولت و برداشتن ارز ترجیحی نهاده‌ها و جایگزینی با ارز نیمایی و افزایش قیمت سموم، تهیه آن از توان کشاورزان خارج بود و این عوامل باعث کاهش تولید شد.

فرجی رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان می‌گوید: ما برای تهیه بذر مناسب از دو روش کلی برای دستیابی به ارقام مناسب استفاده می‌کنیم که یکی برنامه‌های به نژادی بذر برای مبارزه با عواملی، چون آفات و یا خشکسالی است که با انتخاب والدین و ترکیب آن‌ها در یک دوره ده تا دوازده ساله به یک رقم مناسب می‌رسیم و در روش دوم که در دنیا در حال انجام است این است که ما با ارتباطات قوی که با مراکز تحقیقات بین المللی داریم، (۱۵ مرکز بین المللی وجود دارد که زیر نظر سازمان فائو فعالیت تحقیقاتی کار بردی دنیا را رصد و هدایت می‌کنند) یک سری لاین‌هایی که اصلاح و خالص سازی شده از آن‌ها دریافت می‌کنیم و در داخل کشور کار‌های سازگاری و پایداری را انجام می‌دهیم که در طول ۴ یا ۵ سال به رقم مناسب برای هر منطقه از استان می‌رسیم.
وی درباره مسیر تولید بذر مناسب می‌گوید: بعد از اینکه رقم مناسب مشخص شد با مسئولان جهاد کشاورزی ابتدا سطح مورد نیاز برای کشت آن مشخص می‌شود که در چه سطحی باید گسترش یابد سپس برای رسیدن به آن سطح مسیر ۵ ساله برای تکثیر بذر طراحی می‌کنیم و ۵ سال طول می‌کشد آن یک کیلو گرم بذری که بعد از ۱۰ یا ۱۲ سال دست یافتیم به تولید انبوه برسد تا در اختیار کشاورزان قرار گیرد؛ که دو سال اول آن در مرکز تحقیقات و ۳ سال بعدی در شرکت‌های تولید بذر زیر نظر کارشناسان واحد گواهی بذر مرکز تحقیقات انجام می‌شود.
ابوالفضل فرجی می‌گوید: ما امسال سه رقم جدید شامل آرمان"، "آراز" و "تکتاز"، به کشاورزان معرفی کردیم که حاصل تلاش ۱۰ساله پژوهشگران مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان است.

فرجی درباره ویژگی‌های این رقم‌های جدید می‌افزاید: عملکرد ارقام جدید ۵۰۰کیلوگرم بیشتر از ارقام رایج است و در خشکسالی و در مقابل بیماریها، مقاوم‌تر هستند، درصد پروتئین ارقام جدید نیز بیشتر و نزدیک به ۱۳درصد است.
وی درباره تفاوت بذر و رقم می‌گوید: آنچه که ما تولید می‌کنیم رقم بذراست و آنچه که از این رقم‌ها تکثیر می‌شود و در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد بذر نامیده می‌شود.
معرفی رقم جدید گندم
امسال رقم جدید گندم با نام آزادگان برای استفاده کشاورزان معرفی شد.

محمد علی دهقان پژوهشگر بخش تحقیقات زراعی و باغی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان می‌گوید: رقم جدید مربوط برای لاین گنـدم نـان آبی ۳-۱۷-ICS است.

دهقان عملکرد دانـه بالا، پایداری عملکردو متوسـط رس بودن را از ویژگی‌های این رقم جدید می‌داند که برای کشت در مناطق دارای گرمای زودرس مناسب است و کشاورزانی که منبع آبی مطمئن دارند می‌توانند از این رقم استفاده کنند.

گودرز نجفیان رئیس موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کشور از محمدعلی دهقان پژوهشگر بخش تحقیقات زراعی و باغی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان، بابت مشارکت در این طرح قدردانی کرد.

ایمانی دبیر خانه کشاورز درباره ویژگی‌های بذر خوب می‌گوید: بذر مناسب علاوه بر اینکه باید افزایش تولید محصول داشته باشد باید دربرابر گرما، شوری خاک، قوه نامیه مناسب و خلوص داشته باشد.
وی با اشاره به کم بودن ظرفیت تامین بذر‌های گواهی شده می‌گوید: طبق قانون باید دولت ۳۰ درصد بذر مورد نیاز کشاورزان را تامین کند، اما همین مقدار هم که تامین می‌شود کشاورزان به علل مختلفی از جمله قیمت بالاتر از بذر خود مصرفی استقبال نمی‌کنند که این کار اشتباهی است.
حسینی کارشناس جهاد کشاورز درباره مشکلات بذر‌های خود مصرفی می‌گوید:بذری را که کشاورزان از محصول خود ذخیره می‌کنند مشخص نیست قوه نامیه آن چقدر است، بیماری دارد یا خیر بنا بر این در مقایسه اقتصادی به نفع کشاورز است که از بذر‌های گواهی شده استفاده کند، زیرا این بذر‌ها قوه نامیه تایید شده دارد، لیبل یا برچسب گواهی شده مرکز تحقیقات جهاد کشاورز دارد و جهاد کشاورزی با اطمینان در اختیار کشاورز قرار می‌دهد.
وی درباره اختلاف قیمت بذر خود مصرفی با بذر گواهی شده می‌گوید: این اختلاف قیمت ممکن است دویست هزار تومان باشد، اما اگر اختلاف عملکرد یک تن در هکتار را داشته باشیم ۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان در هرتن به نفع کشاورز خواهد بود.
عباسی معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی گلستان می‌گوید:به علت استفاده کشاورزان از بذر خود مصرفی واستقبال نکردن کشاورزان از بذر گواهی شده گندم ما مازاد تولید بذر در استان داریم و از ۶۵۰ هزار تن بذر گواهی شده تولیدی در کشور حدود ۴۰۰ هزار تن آن بذر گندم است و بقیه متعلق به سایر محصولات است و ما برای افزایش محصول کشاورزی قرار داری پیشنهاد دادیم که مورد استقبال قرار گرفت و امید واریم علاوه بر کود و سموم از سال آینده بذر هم به صورت رایگان در اختیار کشاورزان قرار گیرد.
فرجی رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گلستان می‌گوید: در زمینه محصولات استرا تژیک مانند گندم و جو و ذرت نزدیک به صد درصد بذری که کشاورزان مصرف می‌کنند حاصل کار مرکز تحقیقات استان است و اینکه گاهی کشاورزان کمتر استقبال می‌کنند در باره محصول گندم و جو می‌توانند با رعایت نکاتی بذر خود را تولید کنند، اما درباره محصولات هیبرید همچون سویا و کلزا بذر تولیدی خود مصرفی اصلا کیفیت مناسب نخواهد داشت.
حاج حسین  الداقی کشاورز تکثیر کار بذر شرق استان که ۶۵ سال است در شغل کشاورزی فعالیت می‌کند می‌گوید:ما بذر مادری مورد نظر را از جهاد کشاورزی می‌گیریم و در زمین‌های خود برای تامین بذر کشاورزان تکثیر می‌کنیم و در مورد بذر گندم کلاته در جا‌هایی که آبیاری کردیم تا ۵ تن و ۲۰۰ کیلو گرم در هکتار برداشت کردیم و در جا‌هایی که آبیاری نداشتیم ۴ تن تا ۴ تن و ۹۰۰ کیلو گرم گرفتیم.
وی بذر گندم کلاته را که پارسال کشت کرده مقاوم به خشکی می‌داند و می‌گوید: بیماری فوزاریم و زنگ گندم و قارچ و زردی بیماری‌های مهم گندم است که با آن‌ها مبارزه می‌کنیم.

وی با اشاره به کم بودن تجربه برخی کارشناسان و فارغ التحصیلان عوم کشاورزی می‌گوید: ما برای تهیه بذر‌های خوب به کارشناسانی نیاز داریم که گیاه شناس باشد، حشره شناس و گیاه پزشک باشد تا دربرابر بیماری‌ها به ما کمک کند.

ایمانی در باره مشکلات تولید و تکثیر بذر دولتی می‌گوید: با توجه با اینکه بذر‌های فعلی در مراکز دولتی تولید می‌شود و این دستگاه‌ها محدودیت مالی و نیروی انسانی دارند و بر اساس توان مالی بذر تولید می‌کنند ما به وزیر کشاورزی پیشنهاد کردیم که مراکز خصوصی تولید بذر دانش بینان ایجاد شود تا بخشی از تولید بذر را انجام دهند که اگر چنین مراکزی ایجاد شود هم کیفیت بذر‌ها افزایش می‌یابد و هم قیمت‌ها کمتر می‌شود و ما می‌توانیم به تولید پایدار نزدیک شویم.
دکتر فرجی رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی گلستان در براه موانع موجود بر سر راه تولید بذر مراکز خصوصی می‌گوید: فرایند تولید رقم بسیار زمان بر و طولانی وبسیار هزینه بر است و ما تا زمانی که ساختار‌های قانونی حمایت از بخش خصوصی را ایجاد نکنیم معمولا بخش خصوصی ورود نمی‌کند و علت اینکه در کشور‌های پیشرفته و اروپایی بخش خصوصی در این مورد ورود می‌کنند تامین حقوق مالکیت معنوی و حقوق مالکیت مادی در آنجا است، ولی در کشور‌های درحال توسعه مثل ایران این موضوع کمتر رعایت می‌شود.
وی می‌افزاید: در باره بذر‌هایی مثل گندم که هر کسی به راحتی از یک مشت آن می‌تواند تکثیر کند بخش خصوصی ورود پیدا نمی‌کند، اما در مورد بذر‌های هیبرید مثل کلزا که دانش فنی خاصی نیاز دارد بخش خصوصی بهتر می‌تواند ورود کند.
دکتر فرجی در باره حلقه مفقوده دانشگاه و مراکز تحقیقات و کشاورزان می‌گوید:با اصلاح قوانین لازم می‌توان از بخش خصوصی برای تولید و تکثیر رقم‌های جدید استفاده کرد که این جزو آرزو‌های ما است که بتوانیم از ظرفیت مراکز دانشگاهی استفاده بهتری برای خود کفایی در تولید بذر استفاده کنیم.
ارتقای ۵۳ پله‌ای رتبه دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
رتبه دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در آخرین ارزیابی دانشگاه‌های سبز جهان ۵۳ پله ارتقا یافت.

پایگاه اطلاع رسانی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان اعلام کرد؛ در رتبه‌بندی صورت گرفته در سال ۲۰۲۱ میلادی، ۹۵۶ دانشگاه شرکت کننده از ۸۰ کشور دنیا بررسی شدند.

در این ارزیابی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان اکنون در رتبه ۵۱۵ جهان قرار دارد.

در این رتبه‌بندی بین‌المللی، سنجش شش شاخص محیط زیست و زیرساخت، انرژی و تغییرات قلیمی، مدیریت پسماند، آب، حمل و نقل و آموزش در هر دانشگاه انجام می‌شود.

رتبه‌بندی دانشگاه‌های سبز جهان (GreenMetric World University Rankings) با هدف ارائه چشم اندازی جامع همراه با شناخت شرایط موجود و سیاست‌های مرتبط با محیط‌زیست و توسعه پایدار در دانشگاه‌های جهان برگزار می‌شود.

در این رتبه‌بندی جهانی، مرکز تحقیقات واخنینگن (هلند) در رتبه اول و دانشگاه‌های ناتینگهام (بریتانیا)، دانشگاه گرونینگن (هلند) در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند.
حاج علی کشاورز بندر گزی که با رقم‌های جدید گندم محققان استان گلستانی آشنا شده در حالی که با چشمان پر از شادی بذر‌های گندم را به زمین می‌پاشد می‌گوید: تلاش می‌کنیم هم از بذر‌های جدید و مناسب استفاد کنیم و هم از کارشناسان کشاورزی راهنمایی بگیریم تا محصول بیشتری تولید کنیم.
نتیجه: اگر چه استان گلستان دومین و یا سومین تولید کننده گندم کشور است با توجه به تولید بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن  گندم  از حدود ۳۷۰ هزار هکتار اراضی گندم در گلستان، به نظر می‌رسد عملکرد ۳ تن و ۲۰۰ کیلو گرم در هکتار برای رسیدن به امنیت غذایی و خود کفایی چندان مطلوب نیست و برای ارتقاء بهره وری باید عومل مختلف تولید گندم از جمله بذر را بهینه کرد.

با توجه به وجود ظرفیت‌های علمی و تحقیقاتی مانند محققان دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی و منابع طبیعی گلستان، خانه کشاورز و کشاورزان پیشرو می‌توان از طریق بازدید‌های علمی و گزارش‌های خبری برای معرفی دستاورد‌های تحقیقاتی به جامعه کشاورزان تلاش کرد تا بهره وری اراضی کشاورزی به متوسط عملکرد کشور‌های پیشرفته یعنی ۸ تن در هکتار نزدیک شود.
افزایش ۵۰۰ کیلو گرم در هکتار که فرجی، رئیس مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی و منابع طبیعی گلستان می‌گوید یعنی افزیش ۱۸۵ هزار تن گندم بیشتر که معادل افزایش ۵۸ هزار هکتار به سطح کشت فعلی گندم استان ارزش دارد.

سردبیر :سید حسین حسینی