نکات حقوقی مهم درباره وکالت بلاعزل

به گزارش گروه وبگردی خبرگزاری صدا و سیما، “وکالت بلاعزل” این روز‌ها در دفترخانه‌ها زیاد انجام می‌شود. مردم هنگام خرید و فروش مثلا ملک یا ماشین، وکالت‌نامه بلاعزل رد و بدل می‌کنند. به این معنی که وقتی فروشنده پول را کامل دریافت کرد، به خریدار این اجازه را می‌دهد که به جای او کار‌های اداری مثل انتقال سند را انجام دهد.

اما توجه داشته باشید که این وکالت‌نامه قراردادی است که می‌تواند ریسک‌ها و خطراتی برای طرفین به خصوص خریدار در پی داشته باشد. سوء استفاده‌ها و کلاهبرداری‌های زیادی می‌تواند در این نوع وکالت اتفاق بیفتد؛ بنابراین بهتر است قبل از بستن این نوع قرارداد در مورد شرایط و ضوابط حقوقی و قانونی این نوع وکالت بیشتر بدانیم. در این مطلب سعی داریم به تمام نکات لازم که در خصوص وکالت بلاعزل باید بدانید، بپردازیم.

وکالت بلاعزل چیست؟
وکالت به مفهوم دادن نمایندگی است، چیزی که در قانون از آن به عنوان نیابت یاد شده و بر پایه اعتماد داده می‌شود. فردی که امور به او واگذار می‌شود وکیل و کسی که به شخص دیگری وکالت می‌دهد، موکل نام دارد.

وکالت بلاعزل وکالتی است که در آن موکل به تنهایی نمی‌تواند وکیل را عزل کند. یعنی در وکالت‌نامه وکالت وکیل یا عدم عزل وکیل در ضمن عقد، شرط شده باشد. در این حالت موکل دیگر حق عزل وکیل و فسخ وکالت را ندارد.

شرایط وکالت بلاعزل در خرید و فروش ملک
گاهی به دلایلی مانند زمان‌بر بودن نقل و انتقال ملک، هزینه‌بر بودن نقل و انتقال، در دسترس نبودن سند یا عجله‌ای که فروشنده دارد، سند به نام خریدار زده نمی‌شود و مابین خریدار و فروشنده قرارداد وکالت بلاعزل بسته می‌شود و فروشنده، خریدار را برای انجام امور مربوط به سند مانند گرفتن استعلام‌های ثبتی و مفاصا حساب‌های شهرداری و در نهایت ثبت سند، وکیل می‌کند.

در این شرایط به نکات زیر دقت کنید:

وکالت بلاعزل، به این معنی نیست که خریدار هر زمان که بخواهد می‌تواند سند را به نام خودش بزند. منظور این است که فروشنده شخصا نمی‌تواند وکالتش را فسخ کند.

این قرارداد با مرگ طرفین، جنون طرفین، یا استعفای وکیل باطل می‌شود. پس بهتر است فقط برای انجام امور اداری این وکالت انجام شود و اگر ملکی به صورت وکالتی خرید و فروش می‌کنید، خیلی سریع وکالت آن را به سند قطعی تبدیل کنید.

در وکالت بلاعزل، موکل می‌تواند خودش تمام کار‌های مربوط به معامله را انجام دهد و این حق از او گرفته نمی‌شود. پس اگر می‌خواهید تمام کار‌ها توسط وکیل انجام شود، به طور صریح در وکالت‌نامه قید کنید که موکل حق دخالت و اجرای امور را ندارد.

در شرایط وکالت بلاعزل، اگر موکل فوت کند، و خریدار هنوز سند مالی که خریده است به نام نزده باشد، باید وراث متوفی برای انتقال و امضای سند رسمی اقدام کنند. چون قرارداد با فوت موکل فسخ شده است. پس حواستان باشد سریع کار‌های سند زدن را انجام دهید.

دقت داشته باشید که وکالت‌نامه‌ای که تنظیم می‌شود، محدودیت زمانی داشته باشد.

بهتر است از انجام وکالت در مورد معامله‌های وراثتی و شراکتی که موکلین بیش از یک نفر هستند، بپرهیزید.

زمانی که شما از طریق وکالت بلاعزل ملکی را خریداری می‌کنید، تا زمانی که سند نزنید، شما صاحب خانه نیستید. در این شرایط فروشنده حق فروش ملک به دیگران را دارد. پس حواستان باشد همزمان با تنظیم وکالت‌نامه، مبایعه‌نامه هم تنظیم کنید و در وکالت‌نامه حق فروش ملک به شخص دیگر را از فروشنده بگیرید. با تنظیم مبایعه‌نامه یعنی شما مالک ملک هستید و هر مشکلی پیش بیاید، می‌توانید در دادگاه ثابت کنید.

با توجه به اینکه اعطای وکالت، قانوناً موجب سلب مالکیت نمی‌شود، تا زمانی که سند نقل و انتقال قطعی نشده است، موکل یعنی فروشنده به عنوان مالک شناخته می‌شود، در این وضعیت طلبکاران می‌توانند مالی را که نسبت به آن وکالت بلاعزل دارید به راحتی توقیف و نهایتاً منتقل نمایند. اجرای مهریه در این موارد بسیار مرسوم است!

چه مدارکی برای تنظیم وکالت‌نامه لازم است؟
برای نوشتن وکالت نامه کارت ملی و شناسنامه وکیل و موکل و کپی آن‌ها ضروری است.
اگر قرار است برای خرید و فروش خودرو یا ملکی وکالت داده شود، باید سند و مدارکی که نشان‌دهنده مالکیت موکل است، به دفترخانه‌ها ارائه کنید. یعنی هر حقی که قرار است از سوی موکل به وکیلی داده شود، باید مدارکی مبنی بر داشتن آن حق توسط موکل ارائه شود.

مواردی که در وکالت‌نامه بلاعزل باید رعایت کنید:
وکالت‌نامه را به دقت بخوانید. تمام مواردی که می‌خواهید عنوان کنید، با جزئیات بنویسید.
در معاملات کلان از طریق وکالت‌نامه، حتما قبل از انجام معامله اعتبار وکالت‌نامه از دفترخانه تنظیم‌کننده سند، کتباً استعلام شود.
بهتر است فقط برای امور اداری از وکالت بلاعزل استفاده کنید و اگر ملکی خریداری می‌کنید، هرچه زودتر به سند قطعی تبدیل کنید.
برای تنظیم وکالت‌نامه حتما به دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنید. وکالت نامه شما باید به صورت کتبی نوشته شود و در دفترخانه‌های رسمی به ثبت برسد. در غیر این صورت وکالت شما فسخ شده، و قانونی نیست.
از وکالت‌نامه دو نسخه تهیه کنید. یک نسخه دست فروشنده و یک نسخه دست خریدار باشد.
با افرادی که نمی‌شناسید به هیچ عنوان معاملات وکالتی انجام ندهید.

سوالات متداول در مورد وکالت بلاعزل

آیا وکالت بلاعزل به معنای فروش ملک است؟
خیر. وکالت به مفهوم دادن نمایندگی است، چیزی که در قانون از آن به عنوان نیابت یاد شده و بر پایه اعتماد داده می‌شود. فردی که امور به او واگذار می‌شود وکیل و کسی که به شخص دیگری وکالت می‌دهد، موکل نام دارد.

آیا در وکالت بلاعزل، موکل می‌تواند به تنهایی وکیل را عزل کند؟
خیر. وکالت بلاعزل وکالتی است که در آن موکل به تنهایی نمی‌تواند وکیل را عزل کند. یعنی در وکالت‌نامه وکالت وکیل یا عدم عزل وکیل در ضمن عقد، شرط شده باشد. در این حالت موکل دیگر حق عزل وکیل و فسخ وکالت را ندارد.

چرا وکالت بلاعزل بین فروشنده و خریدار بسته می‌شود؟
به دلایلی مانند زمان‌بر بودن نقل و انتقال ملک، هزینه‌بر بودن نقل و انتقال، در دسترس نبودن سند یا عجله‌ای که فروشنده دارد، سند به نام خریدار زده نمی‌شود و مابین خریدار و فروشنده قرارداد وکالت بلاعزل بسته می‌شود و فروشنده، خریدار را برای انجام امور مربوط به سند مانند گرفتن استعلام‌های ثبتی و مفاصا حساب‌های شهرداری و در نهایت ثبت سند، وکیل می‌کند.

در صورت مرگ طرفین، تکلیف وکالت بلاعزل چه می‌شود؟
این قرارداد با مرگ طرفین، جنون طرفین، یا استعفای وکیل باطل می‌شود. پس بهتر است فقط برای انجام امور اداری این وکالت انجام شود و اگر ملکی به صورت وکالتی خرید و فروش می‌کنید، خیلی سریع وکالت آن را به سند قطعی تبدیل کنید.

آیا در وکالت بلاعزل حق دخالت و انجام امور از موکل گرفته می‌شود؟
خیر. در وکالت بلاعزل، موکل می‌تواند خودش تمام کار‌های مربوط به معامله را انجام دهد و این حق از او گرفته نمی‌شود. پس اگر می‌خواهید تمام کار‌ها توسط وکیل انجام شود، به طور صریح در وکالت‌نامه قید کنید که موکل حق دخالت و اجرای امور را ندارد.

اگر موکل فوت کند، تکلیف وکالتنامه و وکیل چیست؟
اگر موکل فوت کند، و خریدار هنوز سند مالی که خریده است به نام نزده باشد، باید وراث متوفی برای انتقال و امضای سند رسمی اقدام کنند. چون قرارداد با فوت موکل فسخ شده است.

آیا می‌توان برای معامله‌های وراثتی و شراکتی، وکالت بلاعزل انجام داد؟
بله. اما بهتر است از انجام وکالت در مورد معامله‌های وراثتی و شراکتی که موکلین بیش از یک نفر هستند، بپرهیزید.

با وکالت بلاعزل آیا فروشنده حق فروش ملک به دیگری را دارد یا خیر؟
بله دارد. زمانی که شما از طریق وکالت بلاعزل ملکی را خریداری می‌کنید، تا زمانی که سند نزنید، شما صاحب خانه نیستید. در این شرایط فروشنده حق فروش ملک به دیگران را دارد.

برای جلوگیری از فروش مجدد ملک توسط موکل به دیگری، باید چه کار کرد؟

همزمان با تنظیم وکالت‌نامه، مبایعه‌نامه هم تنظیم کنید و در وکالت‌نامه حق فروش ملک به شخص دیگر را از فروشنده بگیرید. با تنظیم مبایعه‌نامه یعنی شما مالک ملک هستید و هر مشکلی پیش بیاید، می‌توانید در دادگاه ثابت کنید.

آیا برای نوشتن وکالت‌نامه باید به دفاتر اسناد رسمی مراجعه کرد؟
بله. برای تنظیم وکالت‌نامه حتما به دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنید. وکالت نامه شما باید به صورت کتبی نوشته شود و در دفترخانه‌های رسمی به ثبت برسد. در غیر این صورت وکالت شما فسخ شده، و قانونی نیست.

بالاخره آیا وکالت بلاعزل تنظیم کنیم یا نه؟!
معامله وکالتی خطرات خاص خودش را دارد و حتی اگر مبایعه‌نامه نیز تنظیم کنید باز هم ممکن است حین انتقال سند به مشکلاتی بربخورید. اما گاهی اوقات مجبور هستید معامله وکالتی انجام دهید. یادتان باشد که با دریافت سند وکالتی یا همان وکالت بلاعزل، شما همچنان صاحبِ خانه نیستید و هیچ چیزی به‌طور رسمی به نام شما نشده است؛ بنابراین حتما به همراه وکالت‌نامه، مبایعه‌نامه بنویسید و مطمئن شوید که سند ملک توقیف یا در رهن بانک نباشد یا بدهی مالیاتی خاصی نداشته باشد.

با توجه به نکاتی که در بالا گفته شد، معامله وکالتی خطرات خاص خودش را دارد و حتی اگر مبایعه‌نامه نیز تنظیم کنید باز هم ممکن است حین انتقال سند به مشکلاتی بربخورید. اما گاهی اوقات مجبور هستید معامله وکالتی انجام دهید. یادتان باشد که با دریافت سند وکالتی یا همان وکالت بلاعزل، شما همچنان صاحبِ خانه نیستید و هیچ چیزی به‌طور رسمی به نام شما نشده است؛ بنابراین حتما به همراه وکالت‌نامه، مبایعه‌نامه بنویسید و مطمئن شوید که سند ملک توقیف یا در رهن بانک نباشد یا بدهی مالیاتی خاصی نداشته باشد. بهتر است در خصوص تنظیم قرارداد وکالت مربوطه، با حقوق‌دان متخصص و باتجربه مشورت کنید و در نهایت در اسرع وقت برای تبدیل سند وکالتی به قطعی اقدام کنید.