مروری بر زندگی آیت‌ الله علی آزاد قزوینی (ره)

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز قزوین، وی خاطرات دوران کودکی و ماجرای چنار معروف و خونبار زرآباد را این‌گونه روایت می‌کند: «آنچه از دوران طفولیت به خاطر دارم این است که در روستای ما به خاطر امام‌زاده‌ای که داشت در ایام محرم و مناسبت‌های خاص، مردم دیگر روستا‌ها برای مراسم عزاداری به محل ما می‌آمدند و مرثیه‌سرایی و تعزیه‌خوانی انجام می‌دادند.

در روستای زرآباد، کنار امامزاده، درختی قدیمی و بزرگ وجود داشت که ضریح امامزاده در وسط ریشه‌ آن قرار گرفته بود؛ در ایام محرم، مایعی به رنگ خون از شاخه‌های آن سرازیر می‌شد. البته در سال‌های بعد به خاطر توسعه حرم امامزاده، درخت اصلی را بریدند، ولی درخت‌های دیگری نیز در اطراف امامزاده وجود دارند که باز هم در ایام محرم همان مایع از آن‌ها جاری می‌شود.»

شیخ علی پس از گذران کودکی، در سن ۱۲ سالگی به علوم دینی علاقه‌مند شده و مسیر طلبگی را در پیش می‌گیرد.

ایشان در بیان این بخش از زندگی خود می‌گوید: «یادم هست در یکی از این مراسم، وقتی که مردم در حال سینه‌زنی بودند، من با این که نوجوان بودم با این اشعار شروع به خواندن این نوحه کردم: «شمر گفتا به حسین حالیا دوران من است روز جولان من است شه دین گفت که این وعده جانان من است عید قربان من است». در زمانی که من این نوحه‌ها را می‌خواندم، شیخ محمدعلی دانشوری و جمعی از مردم، بالای بام امامزاده نشسته بودند بعد از خواندن من، پیغام دادند، ارباب می‌خواهد تو را ببیند. شیخ محمدعلی دانشور، که روحانی نیز بود به من گفت: حاضری به قم بروی و درس حوزه بخوانی؟ بعد از اینکه رضایت مرا دید، نامه‌ای به شیخ علی اصغر قزوینی در قم نوشت. موقعی که با پدرم در این مورد صحبت کردم ابراز رضایت کرد، اما گفت: انتظار کمک از من نداشته باش و ادامه داد: من پنج پسر دارم، این یکی را در راه خدا دادم، چه زنده بمانی یا نمانی، غصه تو را نمی‌خورم.» ایشان در سال ۱۳۱۹ و در حالی که نوجوان ۱۲ ساله‌ای بیش نبود، به صورت تنها و با مشقت‌های زیاد، وارد حوزه علمیه قم شده و به تحصیل در علوم دینی می‌پردازد.

اساتید وی

در حوزه علمیه قم از محضر اساتید و بزرگان زیادی بهره می‌برد. شیخ علی دروس مقدماتی را از محضر اساتیدی، چون آقای قاضوی و سید جلیل زرآبادی استفاده برده است.

ایشان ماجرای ملاقات هم‌ولایتی خود و بهره‌مندی از محضرش را اینگونه نقل می‌کند: «در زمانی که امثله می‌خواندم استادی داشتم، از من خواست اشعار سیوطی را ترکیب کنم، چون از عهده ترکیب برنیامدم به حرم حضرت معصومه (س) رفتم و به این بهانه و دوری از خانه، اشک پهنای صورتم را پوشاند، در این هنگام فرزند سید موسی زرآبادی به نام سید جلیل زرآبادی، نزد من آمد و احوال‌پرسی کرد؟ گفتم، گریه‌ام به خاطر این است که درس‌های حوزه را نمی‌فهمم. مرا به منزل برد و سپس گفت: فردا به نزدم بیا. فردای آن روز نزدش رفتم، گفت: صرف‌میر بخوان. وقتی خواندم گفت؛ خوب می‌خوانی، شما که صرف‌میر می‌خوانی، نباید تجزیه و ترکیب سیوطی را بلد باشی؟ و کمک کرد تا پله‌پله درس‌های مقدماتی را سپری کنم.»

ایشان لمعتین را از حاج شیخ علی‌پناه اشتهاردی و عروه الوثقی را از محضر شیخ علی محمد اسپرورینی استفاده نموده و وارد دروس سطح گردید. شیخ علی سپس وارد دروس سطح شده و کتاب مکاسب را از محضر آیت‌ا... مرعشی نجفی و کتاب فلسفی اسفار را از آیت‌ا... صدرا بادکوبه‌ای می‌آموزد.

در نجف اشرف

آیت‌ الله آزاد پس از گذراندن دروس مقدمات و سطح، در فکر سفر به نجف اشرف و ادامه‌ی تحصیل در آن حوزه‌ی مقدسه می‌افتد.

وی در مسیر رسیدن به شهر امیرالمومنین (ع) سختی‌های زیادی را متحمل شده و عاقبت با سرسختی زیاد خودش را به دامن امن مولایش می‌رساند.

ایشان در نجف اشرف از محضر اساتیدی چون: آیات عظام شیخ فاضل قائنی، شیخ محمود شاهرودی، حکیم، سیدعبدالهادی شیرازی، میرزا حسن بجنوردی، شیخ حسین حلی و ... بهره می‌برد.

وی در نجف با دختر آیت‌ الله شیخ فاضل قائنی ازدواج کرده و در کنار تحصیل علم و دانش، به تدریس دروس محتلف حوزوی همت می‌گمارد. تدریس ۱۴ دوره لمعتین، تدریس رسائل و مکاسب و کفایه الاصول بخشی از فعالیت‌های ایشان در حوزه نجف است.

ایشان ۳۱ سال در نجف سکونت داشته و سپس به قم مراجعت می‌نمایند.

ماجرای دیدار با امام خمینی (ره)

آیت‌ الله آزاد قزوینی در زمان سکونت در نجف موفق به دیدار امام خمینی (ره) می‌شود.

وی ماجرای ملاقات خود با امام را این‌گونه شرح می‌دهد: «مرحوم آیت‌ا... بجنوردی در نهایت فقر به‌سر می‌بردند، در منزل وقفی زندگی می‌کرد. روزی به من که رابطه صمیمی با هم داشتیم گفتند: امروز بعد از ظهر منزل من بیا، چون امام خمینی (ره) می‌خواهند به خاطر اینکه من از مکه آمده‌ام، به دیدن من بیایند و این امر باعث شد تا امام راحل را از نزدیک ببینم و با افکار ایشان آشنا شوم. بعدازظهر به منزل آیت‌ الله بجنوردی رفتم و امام هم سر ساعت تشریف آوردند. امام راحل نگاهی به دیوار‌ها و در و پنجره شکسته کردند و فرمودند: این منزل ملاّی هشتادساله ماست؛ و با لحن کنایه‌آمیز فرمود «مفت‌خورها»! منظور امام این بود که رژیم پهلوی می‌گوید: «شما مفت‌خور هستید» و حال آنکه عالم هشتاد ساله ما در این خانه زندگی می‌کند. آیا کسی که مفت‌خور باشد با آن همه جایگاه علمی، باید چنین زندگی داشته باشد.»

آثار و تألیفات

بیشتر عمر شریف آیت‌ الله آزاد قزوینی به تدریس سپری شده است، ولی از تتبع و نگارش نیز غافل نبوده و به سیره‌ی دانشمندان، آثاری را از خود به یادگار گذاشته‌اند. کتاب‌های «القصری فی شرح عروه الوثقی»، «حکم فی جمیل الاعصار»، «آراء الفقیهه فی المواضع التالیه» و «فقه الجمرات» از جمله یادگاران قلمی ایشان هستند.

رحلت

آیت‌ الله آزاد قزوینی پس از ۸۷ سال زندگی با برکت، در ۳۰ تیر ۱۳۹۴ در سفری که به مشهد مقدس و برای آستان بوسی حضرت امام رضا (ع) داشت، دارفانی را وداع گفت. پیکر این عالم، پس از اقامه نماز توسط آیت‌ا... سیدجعفر سیدان، از علمای برجسته حوزه علمیه خراسان در بهشت ثامن‌الائمه (ع) واقع در صحن جمهوری حرم مطهر رضوی به خاک سپرده شد.