آموزش ترکیبی و کیفیت تحصیلی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای مرکز اردبیل؛ همه چیز خوب پیش می‌رفت، مدارس باز بود و دانش آموزان و معلمان در کلاس درس حاضر، اگر به هر دلیلی دانش آموزی می‌خواست از مدرسه و کلاس غیبت کند باید اولیا از مدیر مدرسه اجازه می‌گرفت.

دانش آموزانی که روز‌هایی در زمستان خدا خدا می‌کردند که برف بیاید و مدرسه‌ها تعطیل شود و در خانه بمانند و بی خیال درس و مشق، در حیاط منزل آدم برفی درست کنند و یا با خواهر و بردارهایشان گلوله برفی بازی کنند.

این شادی ها دیری نپائید که شبکه‌های اجتماعی پیدا شدند و اولیا و مربیان مدرسه را هم درگیر کردند، دیگر تعطیلی‌های زمستانی هم لذتش را از دست داد، معلمان در تعطیلات برفی هم برای دانش آموزان در فضای مجازی تکالیف می‌دادند و دانش آموزان غرغرکنان مجبور به انجام آن بودند.

تا اینکه اعلام شد ویروس کرونا منتشر شده و با سرعت در حال شیوع است.

تعطیلی مدارس و آغاز آموزشهای غیرحضوری 

اولین اقدام برای پیشگیری از شیوع ویروس کرونا تعطیلی مدارس بود.
بعد از چند روز از تعطیلی مدارس معلمان و مسئولان فرهنگی به فکر ایجاد گروه آموزشی در فضای مجازی و ایجاد مدرسه تلویزیونی شدند، معلمان در فضای مجازی گروه‌هایی برای عقب نماندن از درس و تحصیل ایجاد کردند، وزارت آموزش و پرورش شبکه شاد را ایجاد کرد و صدا و سیما نیز مدرسه تلویزیونی را راه اندازی کرد.

حالا دانش آموزان برای آموزش علاوه بر کتاب و معلم، به گوشی و یا تبلت هوشمند هم نیاز داشتند، و در کنار آن اینترنت پرسرعت؛ که این خود دغدغه‌ای شد برای دانش آموزان و خانواده‌ها و مشکلات و آسیب‌های فضای مجازی که دانش آموزان را تهدید می‌کرد.

پویش‌هایی راه اندازی شدند برای تهیه گوشی و تبلت هوشمند به دانش آموزان نیازمند.

حدود ۲۰ ماه آموزش غیرحضوری بین دانش آموزان و مدارس فاصله انداخت.
بالاخره زمزمه‌هایی برای بازگشایی حضوری مدارس بلند شد و اولیا و مربیان نگران از شرایط کرونایی و جان دانش آموزان و معلمان.
اول واکسیناسیون معلمان در دستور کار قرار گرفت سپس واکسیناسیون دانش آموزانی که بین ۱۲ تا ۱۸ سال داشتند.

آغاز سالتحصیلی 
مهر ۱۴۰۰ فرارسید و آغاز سال تحصیلی جدید.
مدیرکل آموزش و پرورش استان اردبیل می‌گوید: در مناطق روستایی و عشایری ۳۰ درصد دانش آموزان با ۷۰ هزار جمعیت و برخی هنرستان‌ها که کارگاه‌های عملی دارند، کلاس درس از اول مهر با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و دستورالعمل‌های بهداشتی بصورت حضوری برگزار می‌شود.

به گفته وی ۲۴ هزار نفر از دانش آموزان پایه اول ابتدایی از اول مهرماه برای آشنایی با محیط مدرسه و آموزگاران خود، هفته‌ای یکبار در مدارس حضور پیدا می‌کنند.

احمد ناصری با اشاره به ابلاغ دستورالعمل‌های بهداشتی به مدارس، تضمین سلامت معلمان و دانش آموزان را مهمترین دغدغه آموزش و پرورش می‌داند و می‌افزاید: ضدعفونی کلاس‌ها، چیدن صندلی‌ها به فاصله ۱.۵ متری، تهویه مناسب، استفاده از ماسک و رعایت فاصله در سرویس‌های دانش‌آموزی و جلوگیری از تجمع در حیاط مدرسه از جمله این الزامات است.
وی از تهیه و توزیع پنج هزار تبلت و گوشی بین دانش‌آموزان فاقد امکانات و تجهیزات برای حضور در شبکه شاد خبر می‌دهد و می‌گوید: هزار و ۹۳۸ مدرسه در استان اردبیل به شبکه اینترنتی متصل هستند که ۲۴۱ مدرسه هنوز در اتصال به شبکه اینترنت با اختلال روبه‌رو هستند، که اغلب این مدارس در مناطق روستایی و کوهستانی واقع شده که اداره کل ارتباطات و فناوری اطلاعات تلاش می‌کند این امر محقق شود.

مدیرکل آموزش و پرورش استان با اشاره به فراهم شدن شرایط تحصیل برای آموزش غیرحضوری دانش‌آموزان اظهار می‌کند: در این زمینه شبکه شاد به عنوان بستر مجازی در نظر گرفته شده و تحصیل و تدریس همچون سال گذشته با همکاری والدین ادامه می‌یابد.
مدیرکل آموزش و پرورش استان با تاکید بر لزوم تداوم تحصیل دانش آموزان به شکل حضوری می‌افزاید: عدم حضور دانش آموزان در مدرسه موجب می‌شود که فرزندان ما از عناصر مهم تربیتی محروم شوند.

۱۲۴ هزار دانش آموز مشمول تزریق واکسن کرونا

مدیرکل آموزش و پرورش استان می‌گوید: از ۲۵۳ هزار دانش آموز استان ۱۲۴ هزار مشمول تزریق واکسن هستند.
ناصری بیان می‌کند: برای گروه سنی پایین‌تر هنوز واکسنی معرفی نشده و ما منتظر تصمیم ستاد کرونا هستیم.
وی می‌گوید تاکنون واکسیناسیون بیش از ۹۵ درصد معلمان و ۹۰ درصد دانش آموزان انجام شده است.

مدیرکل آموزش و پرورش استان همچنین از کسب رتبه دوم کشوری استان در واکسیناسیون دانش آموزان و فرهنگیان خبر می‌دهد.

بازگشایی تدریجی مدارس در استان

معاون آموزش متوسطه اداره کل آموزش و پرورش استان هم می‌گوید: آموزش غیرحضوری تبعاتی همچون افت تحصیلی را به همراه دارد.
قاسمی می‌افزاید: ۱۳۰۰ آموزشگاه که کمتر از ۵۰ نفر دانش آموز دارند، فعالیت حضوری خود را از سوم مهر ماه آغاز کردند.
وی اظهار می‌کند: مدارسی که کمتر از ۳۰۰ نفر دانش آموز دارند از اول آبان و مدارس بالای ۳۰۰ نفر و با تراکم بالا از هفته دوم آبان و با گروه بندی دانش آموزان، فعالیت خود را آغاز کردند.

براین اساس دانش آموزان متوسطه دوره دوم یعنی پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم در همه شاخه‌ها و رشته‌های تحصیلی از پانزدهم آبان و دانش آموزان دوره ابتدایی و متوسطه دوره اول از اول آذر آغاز شد.
قاسمی افزود: حضور در کلاس‌ها براساس برنامه ریزی مدیران مدارس، به صورت نوبت بندی گروهی بوده و در این میان دانش آموزانی که در کلاس حضور ندارند از فضای درسی شبکه شاد بهره خواهند گرفت.
قاسمی از ارزشیابی آغازین دانش آموزان خبر می‌دهد و می‌افزاید: معلمان به مدت ۴ هفته مباحث سال قبل را با دانش آموزان مرور کردند تا مشکلی در سال جدید نداشته باشند.

دیدگاههای معلمان و دانش آموزان 
یکی از دبیران می‌گوید: آموزش آنلاین در این شرایط سخت که سلامتی اقشار مختلف را تحت تاثیر خود قرار داده، بسیار خوب است، اما باید توجه داشت که شرایط مهیا باشد، به طور مثال همه دانش اموزان به گوشی با اندروید بالا و اینترنت رایگان دسترسی داشته باشند.
معلم دیگری می‌گوید: دانش آموزان در آموزش مجازی نسبت به حضوری به آموزش معلم تا مدت زمان زیادی دسترسی دارند و تا یادگیری کامل می‌توانند فایل‌های ارسالی معلم را بار‌ها دوره و در هر زمانی آموزش ببینند.

دبیری می‌گوید: رقابت و گفتگو‌های گروهی کلاس‌های حضوری که باعث تشویق دانش آموز به درس خواندن و ایجاد همدلی بین آن‌ها می‌شود در کلاس آنلاین وجود ندارد. وقتی جواب دانش آموزان را چک می‌کنم اکثر دانش آموزان سوالات را یا از روی کتاب جواب می‌دهند یا جواب دوستانشان را کپی می‌کنند که این کار دلایل مختلف دارد و این نکته در افت تحصیلی دانش آموزان نقش به‌سزایی دارد.
معلمی نیز می‌گوید: اوایل که آموزش مجازی را از طریق پلتفرم شاد به‌صورت لایو (پخش زنده) تدریس می‌کردم اگر دانش آموزان در لایو پیام می‌دادند، شبکه قطع می‌شد و سر کلاس‌ها گا‌ها به دلیل سرعت اینترنت یا قطعی نت امکان ادامه کلاس وجود نداشت و در این صورت باید کلاس جبرانی برگزار می‌کردیم.
معلمی نیز می‌گوید: در اکثر خانواده‌ها به دلیل مشکلات مالی چند دانش آموز از یک گوشی هوشمند استفاده می‌کنند و همین باعث بازماندن و افت تحصیلی دانش آموزان می‌شود.
یکی دیگر از دبیران هم می‌گوید: متاسفانه اغلب اولیا به جای فرزندانشان در کلاس مجازی حضور و غیاب می‌کنند، مسلما وقتی دانش آموز زحمت حتی یک حضور و غیاب را هم به خودش نمی‌دهد چطور ممکن است تصاویر و ویدئو‌های تدریس چند درس را گوش بدهد و یاد بگیرد؟ و همین موضوع باعث انباشته شدن مطالب درسی و بی علاقگی نسبت به درس می‌شود، اما دانش آموزانی هم هستند که از طریق فضای مجازی درس را با انگیزه و پشتکار دنبال می‌کنند.
تعدادی از دانش آموزان می‌گویند: مشکل آنتن دهی گوشی‌های همراه و سرعت پایین نت موقع تدریس معلم، که قطعا بر اعصاب و روان هم معلم و هم دانش آموز بی تاثیر نبوده و باعث می‌شود که کیفیت یادگیری کاهش پیدا کند.

دانش آموزی می گوید: وقتی معلم فایل صوتی یا تصویری می فرستد، وقتی سوالی پیش می آید نمی توانیم پاسخ سوال را بگیریم و در فهم درس مشکل ایجاد می کند.

آموزش ترکیبی حضوری و غیرحضوری
در آموزش حضوری دانش آموزان در کلاس‌ها حضور فیزیکی پیدا می‌کنند که هم امر "آموزش" و هم "پرورش" محقق می‌شود، اما از وقتی آموزش‌ها آنلاین شده ارتباط چهره به چهره افراد و حس نوع دوستی و انتقال پیام از بین رفته است.

مشاور مدرسه‌ای می‌گوید آموزش غیرحضوری سبب افت تحصیلی دانش آموزان شده و حالا که آموزش حضوری بعد از حدود دو سال با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی آغاز شده امیدواریم کیفیت آموزش و یادگیری بهتر شود.
این مشاور می‌گوید علاوه بر بحث آموزش و یادگیری، حضوری شدن مدارس سبب ایجاد شور و نشاط در بین دانش آموزان شده است.
دبیری می‌گوید آموزش حضوری و چهره به چهره سبب انتقال بهتر مباحث آموزشی و یادگیری دانش آموزان می‌شود و دانش آموزان می‌توانند سوالات و ایرادهایشان را مطرح کنند.

معلمی می‌گوید به دلیل محدود بودن ساعت کلاس که همزمان به صورت حضوری و آنلاین برگزار می‌شود، برای برقراری نت و آنلاین شدن دانش آموزان گروه غیرحضوری وقت کلاس گرفته می‌شود و از همان وقت محدود هم نمی‌شود استفاده چندانی برد.
دانش آموزی می‌گوید خیلی خوشحالیم که کلاس‌ها حضوری شده و می‌توانیم معلم و همکلاسی هایمان را ببینیم.
دانش آموزی می‌گوید با حضوری شدن کلاس‌ها وضعیت آموزش بهتر شده و راحت می‌توانیم سوالاتمان را مطرح کنیم.
اولیای دانش آموزی با ابراز رضایت از حضوری شدن کلاس‌ها می‌گوید طبق گروه بندی روز‌هایی که کلاس حضوری دارند آموزش بهتر است، ولی روز‌هایی که کلاس مجازی دارند نمی‌توانند به دلیل مشکل نت و برقراری ارتباط آنلاین نمی‌توانند از کلاس استفاده کنند و باید منتظر بمانند تا معلم تصاویری در گروه آموزشی برای دانش آموزان بفرستد تا از آن استفاده کنند.

مزایای آموزش حضوری
کارشناس روانشناسی می گوید: نظم داشتن یکی از مواردی است که کلاس‌های حضوری برای دانش آموزان دارد، البته برخی می‌گویند می‌توان کلاس آنلاین را هم منظم برگزار کرد، درست است، اما نظمی که در کلاس حضوری وجود دارد و همراه با تعهد و چهره به چهره است، نمی‌تواند از پشت یک گوشی و تب لت این نظم ایجاد شود.
نظری می افزاید: وقتی دانش آموزی بصورت فیزیکی سر کلاس حاضر است مطمئنا مشارکت فعال تری دارد تا زمانی که بصورت مجازی آن کلاس را می‌گذراند و برخی مواقع این کلاس مجازی لایو یا زنده نیست که همان لحظه با معلم در چت به بحث و گفتگو بپردازد و بیشتر بصورت دوره‌های غیر حضوری است که دانش آموز در هر لحظه که آزاد است می‌توند آن را ببیند و یاد بگیرد.

وی بیان می کند: ارتباط با دوستان و هم سن و سالان و افراد جدید برای همه ما فرصتی فوق العاده است و این امکان در کلاس‌های حضوری کاملا در دسترس است. دانش آموز می‌تواند سوالات ذهنی خود را بپرسد و جواب آن را از معلم و حتی هم کلاسی هایش دریافت کند و همچنین برخی از دانش آموزان تا مجبور نباشند نمی‌توانند کاری را انجام دهند، واقعا افرادی وجود دارند که باید آن‌ها را مجبور کنید تا نتیجه‌ای را حاصل کنند و در این صورت رضایت بسیار بالاتری را از کلاس دریافت می‌کنند.

مزایا و معایب کلاس‌های غیرحضوری
کارشناس جامعه شناسی هم می گوید: در آموزش حضوری دانش آموزان در کلاس‌ها حضور فیزیکی پیدا می‌کنند که هم امر "آموزش" و هم "پرورش" محقق می‌شود، اما از وقتی آموزش‌ها آنلاین شده ارتباط چهره به چهره افراد و حس نوع دوستی و انتقال پیام از بین رفته است.

فیضی در خصوص مزیت های کلاس های غیرحضوری می گوید: برگزاری کلاس‌های درس به صورت مجازی با استفاده از رسانه‌های اجتماعی مزایای قابل تحسینی مثل آشنایی مردم به ویژه دانش آموزان با نت، افزایش سواد رسانه‌ای این قشر، کم شدن هزینه‌های رفت و آمد و حذف سرویس‌ها از جدول مخارج، گسترش پهنای باند شبکه‌های اینترنتی و... را به دنبال داشته است، اما این نوع آموزش فارغ از همه مزایایش، معایب و مشکلاتی را هم در پی داشته است.

وی بیان می کند: عدم امکان پرسش و پاسخ در کلاسهایی غیرحضوری که ضبط شده این امکان برای دانش آموز فراهم نیست، عدم تعامل با معلم و همکلاسی ها، تمرکز پایین حین آموزش، سرعت پایین و هزینه بالای اینترنت، پایین بودن سرعت یادگیری در آموزش آنلاین از جمله معایب این نوع کلاسها است.

آسیب های جسمی و روحی استفاده از گوشی بر کودکان 

با وجود اینکه توسعه و نوسازی تکنولوژی، زندگی مردم را ساده و اجتماعی تر کرده است، ولی بسیاری از مشکلات و تهدیدات و احساسات بحرانی را در میان کودکان و نوجوانان به ارمغان آورده است. تلفن همراه به عنوان ابزار نوین اطلاع رسانی علاوه برداشتن کاربردهای گسترده در حوزه‌های گوناگون برخی پیامد‌های نامناسب اجتماعی مانند اعتیاد روانی، تزلزل ارزشها، کاهش تعاملات اجتماعی، افت تحصیلی و به خطر افتادن امنیت شخصی را به دنبال دارد.

کارشناس بهداشت و سلامت روان می گوید: وابستگی به تلفن همراه و استفاده از شبکه‌های اجتماعی نه تنها باعث کاهش روابط اجتماعی و فاصله گرفتن از کانون خانواده، کاهش بهره وری و افت تحصیلی می‌شود، خطرات بهداشتی را نیز به افراد تحمیل می‌کند؛ که در طولانی مدت می‌تواند اثرات مخرب روحی و فرهنگی ایجاد کند؛ بنابراین لازم است برنامه ریزی مناسب برای آموزش انجام شود، تا فرهنگ صحیح استفاده از تلفن همراه در جامعه بوجود آید.

 احمدی اختلال در خواب، ضعف بینایی، منزوی شدن کودکان، کاهش سطح شنوایی، محدود شدن یادگیری و به وجود آمدن اختلالات ذهنی را از جمله مضرات استفاده از گوشی و تلبت در کودکان و نوجوانان می داند.

اختلال در خواب
نور روشن صفحه نمایش تلفن‌ها و همچنین تشعشعات الکترومغناطیسی متصاعد شده از آنها، فرد را دچار بی خوابی کرده و در طولانی مدت موجب بیماری‌های مختلف می‌شود. هزینه‌های پایین آمدن کیفیت خواب به خصوص در کودکان، بسیار بیشتر از خستگی و خواب‌آلودگی است. عدم داشتن خواب منظم با خطر بالای افسردگی، چاقی، حمله قلبی، سکته مغزی و دیابت مرتبط است.
ضعف بینایی
کار زیاد با وسایل الکترونیکی به چشم کودکان آسیب‌های جدی وارد می‌کند و می‌تواند برای سیستم عصبی و چشمی کودکان بسیار مضر باشد. با توجه به اینکه استفاده از گوشی همراه و تبلت برای کودکان در مدت زمان کوتاه خلاصه نمی‌شود، قطعا به بینایی آن‌ها آسیب می‌زند.

منزوی شدن کودکان
استفاده بیش از حد تبلت و تلفن همراه، فرصت آموزش، خواندن، نوشتن و حتی اجتماعی شدن و برقراری ارتباط با دیگران را از کودکان سلب می‌کند. تحرک را از کودک گرفته و باعث چاق شدن و اضافه وزن کودک می‌شود.

آسیب‌های جسمی فراوان در اثر استفاده از هندزفری
گوش دادن با صدای بلند به موزیک با استفاده از هدفون یا هندزفری به صورت طولانی‌مدت، سبب عارضه‌های مختلفی از جمله کاهش سطح شنوایی گوش به صورت موقت و یا دائم می‌شود. هدفون به دلیل انتقال صدا به صورت مستقیم و بی‌واسطه روی سیستم شنوایی و حلق تاثیر منفی می‌گذارد.

محدود شدن یادگیری
مغز کودک با سرعت بالایی در حال توسعه و رشد است. کودکان در سن پایین به نسبت فضای مجازی، از تعامل با محیط بسیار بیشتر و بهتر یاد می‌گیرند. لازم است کودکان در تعامل با دیگران درگیر شوند و حتی نکات جزئی مثل برقرار کردن تماس چشمی را در این تعاملات بیاموزند. یادگیری این مسائل در این سن ضروری است و بعد‌ها نمی‌توان آن را جبران کرد.
به وجود آوردن اختلالات ذهنی
استفاده بیش از اندازه و غیر ضروری از تلفن همراه برای کاربر استرس و پریشانی ذهنی پدید می‌آورد. این اختلالات به حدی است که نوعی بیماری روانی و عصبی براساس آن تعریف شده است و فرد مبتلا در طول روز چندین بار احساس می‌کند گوشی تلفن همراهش زنگ می‌خورد. از سوی دیگر برخی اختلالات روانی به دلیل تماشای صحنه‌های نامناسب در برخی بازی‌ها، فیلم‌های فضای مجازی و مطالب خاص از دیگر مواردی است که نباید از آن غافل شد.

حــرف آخــر 
براساس نظریات یادگیری ان ال پی می‌گویند: برخی از افراد با شنیدن یاد می‌گیرند که به آن‌ها شنیداری اطلاق می‌شود که می‌توانند با فایل صوتی و کتاب صوتی بهتر کنار بیایند.
برخی دیگر با دیدن بهتر یاد می‌گیرند که به آن‌ها دیداری می‌گویند و این افراد با ویدیو‌ها و آموزش‌های تصویری راحت ترند و البته کتاب خوان‌ها را هم در این دسته قرار می‌دهند.
دسته سوم که احساسی هستند با لمس و درگیر شدن با موضوع بهتر یاد می‌گیرند این دسته همان افرادی هستند که کلاس‌های حضوری را ترجیح می‌دهند.

در کشور ما هر دو نمونه کلاس‌ها برگزار می‌شود و هر کدام طرفداران خاص خود را دارد، شاید برخی از دوستان اهل اینترنت و کلاس‌های مجازی بیشتر طرفدار این نظریه باشند که دوره کلاس‌های حضوری به پایان رسیده و ما باید تمام کلاس‌ها را غیرحضوری و بصورت آنلاین شرکت کنیم، اما چیزی که در دنیا دیده می شود اینگونه نیست، چون هم کلاس حضوری و هم غیرحضوری هر دو مخاطب خاص خود را دارد و هرکدام بصورتی برای برخی جذاب هستند.
پس این موضوع که فکر کنیم کلاس‌های حضوری از بین می روند اشتباه است بلکه این کلاس‌ها به واسطه اینترنت و وبسایت‌های آموزشی کم رنگ‌تر می شوند، ولی همچنان شرکت کنندگانی هستند که کلاس‌های حضوری را ترجیح می دهند.