پنج اختراع مهم دنیای پزشکی

به گزارش گروه وب گردی خبرگزاری صدا و سیما؛ فناوری در طول زمان و در زمینه‌های مختلف از جمله کشاورزی، مکانیک، برق و... به طور پیوسته تکامل یافته و پیشرفت کرده است. در زمینه فناوری پزشکی نیز شاهد توسعه و پیشرفت‌های قابل توجهی بوده‌ایم که نتیجه آنها بهبود و نجات جان انسان‌های بی‌شماری بوده و بر همین اساس جهان را تغییر داده‌اند. در ادامه با ۵ نمونه از فناوری‌های پزشکی که جهان را تغییر دادند، بیشتر آشنا می‌شویم.

دستگاه دیالیز

کلیه‌ها وظیفه حذف مواد زائد از خون را بر عهده دارند. زمانی که این اندام‌ها به درستی کار نمی‌کنند، مواد زائد می‌توانند در بدن انباشته شوند. در صورت عدم درمان، این شرایط به نارسایی کلیوی و در نهایت مرگ منجر می‌شود. این همان چیزی بود که به طور معمول پیش از اختراع دستگاه دیالیز رخ می‌داد.

دستگاه دیالیز می‌تواند وظیفه حذف مواد زائد از جریان خون را به جای کلیه‌های آسیب دیده انجام دهد. نخستین دستگاهی که انجام وظیفه‌ای شبیه به آنچه کلیه‌ها انجام می‌دهند را ممکن کرد، توسط ویلم کولف، پزشک هلندی ساخته شد که آن را "کلیه مصنوعی" نامید. پس از مهاجرت به آمریکا، وی به اصلاح طرح خود ادامه داد.

دستگاه کولف برای افراد مبتلا به نارسایی کلیوی نجات بخش بود، اما مناسب افرادی نبود که در مرحله نهایی بیماری کلیوی قرار داشتند. در سال ۱۹۶۲، دکتر بلدینگ اسکریبنر این روش درمان را اصلاح کرد تا بیماران بتوانند از طریق یک پورت در بازوی خود این روند را انجام دهند. در ادامه، کلینیک‌های دیالیز در کنار دستگاه‌های دیالیز قابل حمل معرفی شدند.

اسکریبنر همچنین یک شانت تفلون را اختراع کرد که امکان دسترسی به سیستم گردش خون بدون آسیب رساندن به سیاهرگ‌ها یا سرخرگ‌ها را فراهم می‌کرد. این شانت شرایط را برای بیماران تغییر داد، زیرا زندگی روزمره با بیماری کلیوی ممکن شد.

دستگاه قلب و ریه

دستگاه قلب و ریه که به نام دستگاه بای‌پس قلبی‌ریوی نیز شناخته می‌شود، توسط دکتر جان گیبون، جراح آمریکایی اختراع شد و انقلابی در جراحی قلب ایجاد کرد. وی کار روی این پروژه را در اوایل دهه ۱۹۳۰ آغاز کرد و در سال ۱۹۵۳ برای نخستین بار با موفقیت از این دستگاه استفاده کرد.

طی یک عمل جراحی قلب باز، این دستگاه وظایفی را که به طور معمول قلب و ریه‌های انسان انجام می‌دهند، بر عهده می‌گیرد. به عنوان نمونه، دستگاه قلب و ریه، اکسیژن را به خون اضافه می‌کند، خون را پمپاژ یا به جریان می‌اندازد و دی اکسید کربن اضافه را از خون حذف می‌کند.

این دستگاه انقلابی، امکان انجام عمل جراحی جایگزینی دریچه‌های قلب، پیوند قلب و پیوند بای‌پس عروق کرونر را فراهم کرد.

محفظه پرفشار

تاریخچه محفظه پرفشار به صد‌ها سال پیش باز می‌گردد و شامل تغییرات و بهبود‌های بسیاری در طول مسیر تکامل خود بوده است. این محفظه برای اکسیژن درمانی پرفشار استفاده می‌شود که شامل فشار هوای بسیار بالاتر از حد طبیعی است. از این طریق، اکسیژن بیشتری در خون گردش می‌کند که به مبارزه با باکتری‌ها و تسریع روند بهبودی کمک می‌کند.

اکسیژن درمانی پرفشار نخستین بار در اوایل دهه ۱۹۰۰ در آمریکا استفاده شد. در آن زمان، دکتر اُرویل کانینگهام یک بیمار را که به واسطه آنفلوآنزا در حال مرگ بود، با استفاده از اکسیژن خالص درمان کرد. پیشرفت‌ها در این زمینه ادامه یافت و در دهه ۱۹۴۰، نیروی دریایی آمریکا از اکسیژن درمانی پرفشار برای درمان غواصان آب‌های عمیق مبتلا به بیماری رفع فشار استفاده کرد. در دهه ۱۹۶۰، از این روش برای درمان مسمومیت با مونوکسیدکربن استفاده شد.

محفظه‌های پرفشار در درمان بسیاری از شرایط استفاده می‌شود که از آن جمله می‌توان به آسیب دیدگی‌های شامل شکستگی، پیوند‌های پوست، زخم‌های دیابتی، عفونت‌های استخوانی و بیماری گوشت‌خوار اشاره کرد. در سال ۲۰۰۰، پزشکی پرفشار توسط هیئت تخصص‌های پزشکی آمریکا به عنوان یک زیرتخصص پزشکی اورژانس و پیشگیرانه به رسمیت شناخته شد.

ضربان ساز قلب

ویلسون گریت‌بچ، مهندس و مخترع آمریکایی، نخستین دستگاه ضربان‌ساز قلب را در سال ۱۹۵۸ معرفی کرد. اختراع این دستگاه به صورت تصادفی صورت گرفت. در شرایطی که گریت‌بچ روی یک دستگاه نوسان‌ساز یا اُسیلاتور کار می‌کرد، از یک قطعه اشتباه در دستگاه استفاده کرد. این اشتباه موجب شد تا دستگاه یک پالس الکتریکی ثابت را ایجاد کند که گریت‌بچ متوجه شد می‌تواند برای تنظیم ضربان قلب استفاده شود.

گریت‌بچ یک مخترع با استعداد بود و طی زندگی حرفه‌ای خود بیش از ۳۲۵ طرح را ثبت کرد. مهارت‌های مهندسی نوآورانه وی به اختراع باتری لیتیومی فسادناپذیر برای استفاده در دستگاه ضربان‌ساز قابل کاشت منجر شد. پیش از معرفی ضربان‌ساز قلب قابل کاشت، دستگاه باید از یک منبع نیروی خارجی به اندازه یک تلویزیون استفاده می‌کرد و این برای بیماران آزار دهنده و دردناک بود.

به واسطه نجات جان میلیون‌ها نفر با استفاده از این اختراع، انجمن ملی مهندسین حرفه‌ای آمریکا، دستگاه ضربان‌ساز گریت‌بچ را در سال ۱۹۸۵، به عنوان یکی از ۱۰ کمک بزرگ مهندسی به جامعه بشری در ۵۰ سال گذشته انتخاب کرد.

گوشی پزشکی (استتوسکوپ)

رنه لاینک، پزشک فرانسوی، در سال ۱۸۱۶ و زمانی که از یک بیمار زن مبتلا به درد قفسه سینه مراقبت می‌کرد، نخستین گوشی پزشکی جهان را اختراع کرد. لاینک باید به صدای قلب و ریه‌های بیمار گوش می‌داد، از این رو، وی از یک کاغذ لول شده برای انجام این کار استفاده کرد.

این روش به معرفی گوشی پزشکی چوبی تک گوشی توسط وی منجر شد. با گذشت زمان، طراحی این گوشی پزشکی اصلاح شد تا یک گوشی پزشکی دو سویه شکل بگیرد که استفاده از این نوع تا به امروز ادامه داشته است. به رغم همه پیشرفت‌های صورت گرفته در زمینه فناوری پزشکی، گوشی پزشکی همچنان بخشی ضروری و جدایی ناپذیر از فعالیت یک پزشک محسوب می‌شود.