بین الطلوعین، ساعتی از ساعات بهشت

به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای مرکز اردبیل؛ یکی از ساعات بسیار مهم در طول شبانه روز، بین الطلوعین است. بین الطلوعین فاصله زمانی از طلوع فجر و اذان صبح تا طلوع آفتاب است که حدود یک ساعت و نیم طول می‌کشد. در روایات از این زمان به ساعتی از ساعات بهشت یاد شده و آثار و برکاتی برای آن بیان شده که انسان به این نتیجه می‌رسد که اگر می‌خواهد خوشبختی و سعادت دنیا و آخرت را داشته باشد و از بدبختی‌ها رهایی یابد می‌بایست در این ساعات بهشتی بیدار بماند؛ چرا که فرشتگان در حال تقسیم روزی هستند و اگر کسی خواب بماند از همه چیز باز مانده است.

«طلوع فجر صادق»، ابتدای وقت نماز صبح و «طلوع آفتاب» انتهای وقت آن است و زمان واقع در بین این دو طلوع را «بین الطلوعین» می‌نامند.

بین الطلوعین در حقیقت همان زمانی است که هوا تقریبا گرگ و میش شده است.

در قرآن از ساعاتی پیش از طلوع خورشید برای دعا و ذکر خدا، یاد شده و دعا‌ها و اذکاری از معصومین برای این ساعات ذکر شده است. خداوند می‌فرماید: فَاصْبِرْ عَلَى مَا یَقُولُونَ وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَقَبْلَ غُرُوبِهَا وَمِنْ آنَاء اللَّیْلِ فَسَبِّحْ وَأَطْرَافَ النَّهَارِ لَعَلَّکَ تَرْضَى؛ پس بر آنچه مىی گویند شکیبا باش، و پیش از بر آمدن آفتاب و قبل از غروب آن، با ستایش پروردگارت او را تسبیح گوى، و برخى از ساعات شب و حوالى روز را به نیایش پرداز، باشد که خشنود گردى. (طه، آیه ۱۳۰)

خداوند در آیات قرآنی از فرشتگانی یاد می‌کند که مسئولیت‌های خاصی دارند. برخی از فرشتگان برای بارور کردن ابر‌ها و آدم‌ها و گیاهان هستند، برخی مسئول جا‌به‌جایی ابرها، برخی مسئول پخش روزی، حاملان دانه‌های باران، تقسیم کنندگان امور و کارها و مانند آنها هستند.

براساس برخی از روایات تقسیم روزی که فرشتگان انجام می‌دهند و کار‌ها و امورات مردم را مشخص می‌کنند، در بین الطلوعین انجام می‌گیرد.

زمان بین الطلوعین به ویژه برای نماز و خواندن قرآن توصیه و سفارش الهی است؛ زیرا زمانی است که همه چیز در آن لحظات مشهود است. خداوند می‌فرماید: أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ إِلى‏ غَسَقِ اللَّیْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کانَ مَشْهُوداً؛ نماز را از زوال آفتاب تا نهایت تاریکى شب برپادار، و نیز نماز صبح را، زیرا نماز صبح همواره مقرون با حضور فرشتگان‏ است. (اسراء، آیات ۷۸)

امام باقر (علیه السلام) این ساعات را ساعتی از ساعات بهشت دانسته و در بخشی از مناظره خود با اسقف اعظم مسیحی در خصوص زمان بین الطلوعین این گونه فرمود: آن ساعت از ساعات بهشت است، لذا در آن ساعت بیماران به هوش می‎ آیند و درد‌ها ساکن می‎ شوند و کسی که شب را نخوابیده در این ساعت به خواب می‎ رود و خداوند این ساعت را در دنیا موجب علاقه کسانی که به آخرت رغبت دارند گردانیده و از برای عمل کنندگان آخرت دلیلی واضح ساخته و برای منکرین آخرت حجتی گردانیده است.

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله): «هر کس از طلوع صبح تا طلوع آفتاب در مصلّاى خویش بنشیند و به تعقیب نماز مشغول باشد، خداوند او را از آتش دوزخ محفوظ دارد».

امام باقر (علیه السلام): «هر کس سوره "قدر" را پس از طلوع فجر هفت بار بخواند، هفتاد صف از فرشتگان بر او درود می‌فرستند و هفتاد مرتبه براى او طلب رحمت می‌کنند.

امیرمومنان على (علیه السلام): «هر کس هرکدام از سوره هاى توحید و قدر و آیة الکرسى را یازده بار پیش از طلوع آفتاب بخواند، از خسارت هاى مالى محفوظ می‌ماند».

امیرمومنان علی (علیه السلام): «ذکر خدا، بعد از نماز صبح تا طلوع آفتاب، حتّى از مسافرت تجارتى نیز، در جلب روزى موثّرتر است».

امام باقر (علیه السلام): «خواب صبح، شوم و نامیمون است؛ روزى را دور می‌سازد، رنگ صورت را زرد و متغیّر می‌کند. خداوند متعال، روزى را بین الطّلوعین تقسیم می‌کند، از خواب در این زمان بپرهیزید و بدانید که منّ و سلوى (دو غذاى لذیذى که براى بنی اسرائیل نازل می‌شد) در این ساعت بر بنی اسرائیل فرود می‌آمد».

امام باقر (علیه السلام): «هر کس بعد از نماز صبح هفتاد مرتبه استغفار کند، خداوند او را بیامرزد».

آثار منفی خوابیدن در ساعات بین الطلوعین:

فقر: از جمله آثار منفی خوابیدن در بین الطلوعین می‌توان به فقر و بدبختی و نداری اشاره کرد.

امیرمومنان علی علیه السلام نیز می‌فرماید؛ خواب پیش از طلوع خورشید و نیز خواب قبل از نماز عشاء، باعث فقر و پریشانی امور می‌شود. (مستدرک الوسائل، ج ۵، ص ۱۱۰)

بلا: خوابیدن در هنگام بین الطلوعین موجب جلب بلا و مصیبت است؛ زیرا اگر بیداری موجب رهایی و دفع و رفع بلاست، خواب عامل جذب آن خواهد بود.

کوردلی: براساس روایتی که از امیرمومنان علیه السلام وارد شده کسی که در این ساعات می‌خوابد گرفتار کوردلی می‌شود و معرفت الهی از دل او می‌رود.

امیرمومنان علی (علیه السلام) نیز می‌فرماید؛ خواب پیش از طلوع خورشید و نیز خواب قبل از نماز عشاء، باعث فقر و پریشانی امور می‌شود. (مستدرک الوسائل، ج ۵، ص ۱۱۰)

نیاز به دیگری برای رزق: اگر انسان در این ساعت بخوابد رزق او به جای آنکه در دستش قرار گیرد در دست دیگری قرار می‌گیرد و می‌بایست برای یک لقمه نان و کسب یک دانش و علم به دیگری رو اندازد تا روزی خودش را بازپس گیرد. 

زیان‌های مالی: اگر کسی در این ساعات بخوابد نمی‌تواند از خود دفع شر کند و خسارتی که به اصل سرمایه او می‌رسد را برطرف کند. (خصال، جلد ۲، صفحه ۶۲۲ و بحارالانوار، جلد ۸۳، صفحه ۲۴۹، حدیث ۱۱)

نادانی: از پیامبر (صلی الله علیه و آله) روایت است: خواب اول روز، نادانی و خواب نیمروزی نعمت و خواب عصرگاهی کم خردی است و خواب اول شب (بین دو نماز مغرب و عشاء) باعث محروم شدن از روزی می‌شود. (مکارم الاخلاق، ص ۲۸۸)

زردی چهره: در روایات متعددى خواب بین الطلوعین مذمت شده است. این خواب موجب فقر و پریشانى دانسته شده است.

امام صادق (علیه السلام) فرمود: خواب صبحگاهان شوم است. رزق را دور و رنگ چهره را زرد و زشت مى کند و این خواب شومى است. (بحارالانوار، ج ۸۶، ص ۱۲۹)

غفلت: به این خواب، اطلاق خواب غفلت شده است؛ شاید از این جهت که شخص از برکات زیادی که در بیداری این ساعات است، غافل بوده و خود را محروم می‌کند.

بیشتر بخوانید:

• ذکری که از گنج‌های بهشت و کلید در‌های آسمان و زمین است
  ذکر الهی، چون نسیم فرحبخش، حیات معنوی را به انسان هدیه می‌کند. قلب خسته و افسرده انسان با "یاد خدا" طراوت می‌یابد و در کشاکش مشکلات و انبوه گرفتاری ها، به یاد معشوق است که اطمینان و آرامش را برای جان‌ها به ارمغان می‌آورد.

• عملی که ملائکه شب و ملائکه روز آن را مشاهده می‌کنند
  نماز صبح مشهود ملائکه شب و ملائکه صبح است.