«وَشَق» گربه سانی در دام انقراض

به گزارش گروه وبگردی خبرگزاری صدا وسیما، ایران با دارا بودن اقلیم‌های متفاوت دارای جنگل ها، دشت‌ها و کوهستان‌های زیادی است که مامن هزاران گونه گیاهی و جانوری است، در بخش وسیعی از این مناطق هشت گونه گربه سان زندگی می‌کند که زیستگاه‌های ایران را از این لحاظ ارزشمند و با اهمیت کرده و از این حیث ایران را به یکی از نقاط مهم دنیا تبدیل کرده است.

 

 

گربه سانان یکی از متنوع‌ترین خانواده‌های راسته گوشتخواران است که قدمتشان به ۲۵ میلیون سال پیش بر می‌گردد، گربه‌های امروزی شامل دو زیرخانواده گربه‌های کوچک (Felinae) و گربه‌های بزرگ (Pantherinae) می‌شوند، اما در گذشته زیرخانواده سومی نیز وجود داشت که شامل گربه‌های دندان خنجری می‌شد که این زیر خانواده سوم اکنون منقرض شده است.

 

امروزه ۴۰ یا ۴۱ گونه مختلف گربه روی زمین زندگی می‌کند، گربه سانان در همه زمین به جز استرالیا، اقیانوسیه، ژاپن، قطب شمال، قطب جنوب و گرینلند پراکنده اند که شیر، پلنگ، ببر، یوزپلنگ، پوما، سیاه گوش، لینکس یا وَشَق و سروال برخی از این گونه‌ها هستند، اما از این میان ۱۰ گربه سان مانند ببر هیرکانی، شیر ایرانی، یوزپلنگ، پلنگ، گربه شنی، گربه پالاس، سیاه‌گوش (کاراکال)، وَشَق (لینکس)، گربه وحشی و گربه جنگلی در ایران زندگی می‌کنند، البته ببر هیرکانی و شیر ایرانی منقرض شده اند بنابراین اکنون هشت گونه در سرزمین ایران زیست می‌کند.

 

پستانداران گوشتخوار به ویژه گربه‌سانان به دلیل قرار گرفتن در راس هرم غذایی، نمادی از سلامت زیستگاه هستند یعنی حضور آن‌ها نشان دهنده امنیت و سلامت در آن منطقه است، از این رو از رده‌های مهم جانوری به حساب می‌آیند.

 

همچنین این دسته از پستانداران نقش بسیار مهمی در برقراری تعادل جمعیت سایر گونه‌های جانوری دارند که حضور هشت گونه از خانواده گربه‌سانان در کشور، ایران را به یکی از نقاط مهم از این حیث در دنیا تبدیل کرده، اما چند سالی است شاهد کاهش جمعیت و حتی نابودی برخی از این گونه‌های ارزشمند در کشور هستیم که وَشَق یا «لینکس» یکی از آن گونه‌هایی است که در معرض کاهش جمعیت و تهدید قرار دارد. 

 

وَشَق نوعی گربه‌سان بومی اروپا، سیبری و بخش‌هایی دیگر از آسیا مانند آسیای میانه، ایران و هیمالیا است، پنجه‌هایی با پوستی کلفت دارد که مانند کفش زمستانی در هنگام راه رفتن روی برف یاری‌اش می‌کنند.

 

این حیوان معمولا در هر زایمان ۱ تا ۴ فرزند به دنیا می‌آورد، فصل تولد توله‌ها از اوایل زمستان و تا اواسط بهار است، تا ۶ ماهگی شیر می‌خورند و تا حدود یکسالگی به مادر وابسته‌اند، در دو یا سه سالگی بالغ می‌شوند و عمر آن‌ها در اسارت تا ۲۱ سال گزارش شده‌است.

 

وَشَق‌ها بیشتر در هوای گرگ و میش هنگام طلوع و غروب خورشید فعالند، جانوران قلمروطلبی هستند، تراکم جمعیتی آن‌ها وابسته به تعداد شکار‌های موجود در منطقه است، خرگوش، انواع سم‌داران کوچک، انواع جوندگان مانند سنجاب و موش زمستان‌خواب از جمله حیواناتی هستند که شکار آن‌ها توسط وَشَق مشاهده شده‌است. 

 

روش اصلی آن‌ها برای شکار تعقیب آرام و دزدکی و سپس پریدن به روی طعمه در فرصت مناسب است. اگر شرایط مناسب باشد از تکنیک کمین هم استفاده می‌کند.

 

آن‌ها از حس بینایی و شنوایی خود برای شکار استفاده می‌کنند و خیلی از اوقات به روی صخره‌های بلند یا درخت‌ها می‌روند تا محیط پیرامونی خود را زیر نظر بگیرند.

 

شکار بیش از اندازه، تخریب زیستگاه و کمبود غذا از مهمترین خطرات پیش روی این حیوان است.

 

هرچند با توجه به گستردگی قلمرو و جمعیت مناسب در شرق روسیه در فهرست سرخ اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط زیست قرار ندارند، اما در بسیاری از مناطق با خطر انقراض محلی روبرو هستند.