زباله، طلای کثیف نهان زیر معدن فراموشی مدیریت شهری

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز البرز، تولید زباله جزئی جدایی ناپذیر از زندگی آدمی که دامن جامعه بشری را گرفته و مضراتی برای انسان و محیط زیست به بار آورده است.

زباله‌ها باعث آلودگی آب، هوا و خاک می‌شوند و می‌توانند روی اکوسیستم تاثیر بگذارند و باعث نابودی زمین شوند، مواد سمی سازنده زباله‌ها وارد هوا و خاک شده و فضای زیادی از زمین توسط انباشت زباله‌ها اشغال می‌شود.

همچنین زباله‌ها می‌توانند گاز‌های متان و دی‌اکسید کربن منتشر کنند و شیرآبه‌هایی که از دفن زباله‌ها جاری می‌شود، می‌تواند خاک و آب را مسموم کند.

یکی دیگر از تأثیراتی که زباله‌ها بر چرخه زیستی موجودات زنده می‌گذارند، درگیر شدن مستقیم حیوانات با آن‌ها است. ضمن این که زباله‌ها خود باعث تکثیر جانواران موزی و جمع شدن حیواناتی نظیر گربه و سگ‌های ولگرد در اطراف خود هستند.

زباله‌ها بر روی سلامت انسان نیز تاثیرگذار هستند و می‌توانند جان آدمی را به خطر بی اندازند و استشمام بوی زباله‌ها و کربن دی اکسید تولید شده در محل دفن زباله‌ها در دراز مدت می‌تواند به دستگاه تنفسی انسان آسیب برساند.

همچنین به گفته کارشناسان زباله‌های پلاستیکی می‌توانند احتمال ابتلا به سرطان در انسان را افزایش دهند.

طلای کثیف
هرچند که زباله‌ها مضرات زیادی دارند و باعث آسیب به بخش‌های مختلفی از جهان هستی شده اند، اما می‌توان از زباله‌ها به درستی استفاده کرد.

امروزه باید باتوجه به پیشرفت علوم، میزان تولید زباله را مدیریت و از زباله‌ها استفاده‌ای بهینه کرد، به طوری که کشور‌های توسعه یافته برای زباله‌های خود برنامه دارند و بخش زیادی از آن را دوباره وارد چرخه تولید می‌کنند، اما در کشور‌های توسعه نیافته زباله‌ها همانطور در محیط و طبیعت رها می‌شوند و سلامت محیط زیست، آدمی، گیاهان و جانوران را به خطر می‌اندازند.

فقط بخش بسیار ناچیزی از زباله‌ها در کشورما تفکیک و بازیافت می‌شوند.

البرز، کاروانسرای زباله
البرز یکی از استان‌هایی است که طی سال‌های گذشته به واسطه مهاجرپذیری و رشد سریع جمعیت با تولید انبوه زباله روبه رو بوده است.

مسئله تجمع زباله در کرج و تولید انبوه زباله در البرز حتی به ریختن زباله‌ها در حاشیه جاده ها، خیابان ها، جداول، انهار و طبیعت کشیده شده که بیانگر کم توجهی به عمق فجایع زیست محیطی و به خطر انداختن حیات بشری، گیاهی و جانوری است.

چراغی، یکی از شهروندان البرزی می‌گوید: زباله‌ها چهره شهر را زشت می‌کنند و بوی نامطبوعی دارند و برای سلامت آدمی مضر هستند، متاسفانه جوری شده است که انگار هرکجای شهر که می‌رویم، آثاری از زباله در آنجا مشاهده می‌کنیم.

او می‌افزاید: موضوع زباله‌ها نه تنها مربوط به زندگی شهری بلکه به محیط‌های طبیعی هم کشیده شده است و یک روز که به گردش می‌رویم متاسفانه شاهد زباله‌هایی هستیم که در طبیعت رها شده اند و بیشتر این زباله‌ها هم پلاستیکی هستند.

ما باید به فرزندانمان از همان دوران کودکی در خانواده و مدرسه بیاموزیم که آدمی در قبال جامعه و محیط زیست خود مسئول است و باید حافظ میراث گذشتگان و امانت آیندگان باشد.

فرهنگ نادرست در جامعه به محیط زیست شهری و طبیعی خسارت وارد می‌کند.

زباله‌های پلاستیکی، بلای جان طبیعت
پلاستیک یکی از محصولات بسیار مضر برای محیط زیست است، استفاده بی رویه از کیسه‌ها و ظروف پلاستیکی یک‌بار مصرف به اصلی‌ترین عامل تخریب محیط زیست تبدیل شده است و به دلیل طولانی بودن زمان تجزیه آن، سال‌های سال طول می‌کشد تا زباله‌های پلاستیکی رها شده در طبیعت تجزیه شوند.

دفع زباله‌های پلاستیکی و انباشت آن‌ها در طبیعت و محیط زیست به مرور منابع آبی و خاکی، رودخانه‌ها، حیات جانداران و گیاهان را تهدید می‌کند.

هنگامی‌که کیسه‌های پلاستیکی به عنوان زباله دور ریخته می‌شوند در محیط زیست باقی می‌مانند و این کیسه‌ها به همراه باد جابه جا و وارد رودخانه و کانال‌های آب می‌شوند در نتیجه باعث گرفتگی آبراه‌ها شده و در بسیاری از موارد به علت ساکن ماندن آب، زاد و ولد انواع حشرات افزایش می‌یابد.

حکیمی، مدیرکل محیط زیست استان البرز می‌گوید: با افزایش جمعیت و به تبع آن افزایش مصرف انواع مواد غذایی، تولید انواع پسماند‌ها چه در بخش خانگی و چه در بخش‌های صنعتی بیش از گذشته شده است به همین دلیل مشکلات زیست محیطی که به دنبال انباشت و تجمع پسماند‌ها به وجود می‌آید قابل چشم پوشی نیست.

مدیرکل محیط زیست استان البرز می‌افزاید: در موضوع مدیریت پسماند سه موضوع باید در الویت قرار بگیرد:

۱- فرهنگ سازی برای کاهش میزان تولید و همچنین تفکیک مواد بازیافتی نظیر کاغذ و مقوا، انواع پلاستیک و شیشه و ... در مبدا که در این صورت، هم در وقت و انرژی و هم به لحاظ اقتصادی می‌توان صرفه جویی کرد و از طرفی نیز از حجم زباله‌ها به طرز چشم گیری کاسته و در نتیجه از مشکلات زیست محیطی جلوگیری می‌شود.

۲- افزایش میزان بازیافت پسماند‌ها و استفاده از پسماند‌های تفکیک شده برای تولید کمپوست، انرژی و ...

۳- کاهش میزان دفن زباله و پیشگیری از آلودگی آب‌های زیر زمینی و تولید شیرابه

حکیمی می‌افزاید: مرکز دفن حلقه دره به عنوان تنها مرکز دفن زباله در البرز است که روزانه حدود ۱۵۰۰ تن زباله از شهر‌های استان به این مرکز منتقل می‌شود.

او می‌گوید: در سال‌های گذشته در حلقه دره، زیرساخت‌هایی برای ایجاد لندفیل مهندسی بهداشتی، تصفیه شیرابه، کارخانه تولید کمپوست، استحصال گاز و کارخانه پیرولیز ایجاد شد، اما متاسفانه به دلایل مدیریت نادرست و عدم اراده قوی، تاکنون هیچ کدام از این طرح و پروژه‌ها به صورت کامل اجرایی نشده و متاسفانه معضل زیست محیطی حلقه دره کماکان ادامه داشته است.

مدیرکل محیط زیست البرز می‌افزاید: یکی از مشکلات و دلایل مهم عدم تحقق اهداف تعیین شده برای بهبود روند مدیریت پسماند در حلقه دره، عدم ثبات مدیریت بوده که فرصت لازم به مدیران وقت برای تحقق وعده‌ها داده نشده و این روند در طول این سال‌ها تکرار شده و هیچ مدیری پاسخگویی تعهداتش نبوده است.

او می‌گوید: هر چند پرونده عدم مدیریت مطلوب پسماند‌های شهری در حلقه دره به دلیل عدم شرایط مطلوب به مراجع محترم قضایی ارجاع شده و در حال رسیدگی می‌باشد، اما با توجه به نشست‌های مشترکی که با برخی از اعضای شورای شهر و سازمان مدیریت پسماند برگزار شده، امید است با اراده جدی مسئولان مربوطه، شاهد تحقق تکالیف قانونی و جبران کم کاری‌های گذشته باشیم.

حلقه دره، حلقه مفقوده مدیریت شهری
شهرک کیانمهر کرج، شهرکی تقریبا محروم بوده و در فاصله کوتاهی از منطقه برخوردار مهرشهر و زندان قزلحصار قرار دارد.

یکی از مشکلات شهرک کیانمهر استشمام همیشگی بوی نامطبوع حاصل از زباله‌های دپو شده در منطقه حلقه دره است که به یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های ساکنان کیانمهر تبدیل شده و سلامت جسمی و آسایش زندگی آنان را برهم زده است.

حیدری، یکی از شهروندان کرجی که برای رسیدن به محل کارش هر روز از محدوده مرکز دفن زباله حلقه دره می‌گذرد، می‌گوید: سال‌های گذشته که توسعه شهری این قدر سرعت نداشت، وجود مرکز دفن زباله حلقه دره مشکلی برای مردم ایجاد نمی‌کرد، اما طی این سال‌ها، به علت گسترش بی‌رویه شهر‌ها شاهد سکونت مردم درکمتر از ۱۰ کیلومتری این مرکز هستیم.

حیدری می‌افزاید: هرچند حلقه دره با محدوده‌های مسکونی فاصله دارد، اما با توجه به این که باد بوی زباله‌ها را جابه جا می‌کند ساکنان شهرک کیانمهر برای تنفس با مشکلاتی مواجه هستند.

او می‌گوید: مردم چه گناهی کرده‌اند که به ناچار باید بوی بد و آلودگی ناشی از انباشت زباله‌های حلقه دره را تحمل کنند؟

این شهروند کرجی می‌افزاید: هرچند طی سال‌های گذشته به گفته خود مسئولان اقداماتی برای مدیریت پسماند این مرکز صورت گرفته، اما این اقدامات برای مردم کمتر ملموس بوده است.

توضیحات آقای مسئول
در دنیای مدرن زباله و پسماند به عنوان یک ظرفیت اقتصادی شناخته شده، به حساب می‌آید و از آن استفاده‌های خوبی می‌شود. اینکه زباله‌ها در چند محور می‌تواند اقتصادی و مقرون به صرفه باشد، موضوعی است که باید در استان البرز توسط دستگاه‌های اقتصادی و شهرداری‌ها به خوبی مورد توجه قرار گیرد.

حسین کریمی پناه، سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرج می‌گوید: شیرابه‌ای در حلقه دره جاری نیست، پس از دفن زباله‌ها شیرابه‌ای که جاری می‌شود، داخل رینگ‌های اطراف محل دفن جمع آوری و به چاه‌های بازچرخانی منتقل می‌شوند.

سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرج می‌افزاید: بازچرخانی یکی از روش‌های علمی دنیا است که برای امحای شیرابه‌ها در حلقه دره انجام می‌شود.

کریم پناه می‌گوید: از سال ۶۸ عملیات دفن در حلقه دره آغاز شده و ۱۴ لاگُن شیرابه جمع آوری شده است، شیرابه‌هایی که طی این ۳۰ سال جمع آوری شده اند درحال ازبین رفتن هستند و در این مدت، چهار لاگن به طور کامل امحا شده است، اما به دلیل فرارسیدن فصل سرما، تا شروع فصل گرما طرح امحای شیرابه‌ها به سال آینده موکول می‌شود.

او می‌افزاید: بوی نامطبوعی در حلقه دره احساس نمی‌شود و پیشنهاد می‌کنم تا از آنجا بازدید کنیم، یکی موضوعی هم وجود دارد راجع به تصفیه خانه ماهدشت که عمدهِِ بوی منتشره از آنجا است.

سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرج می‌گوید: قرار شده که شهر‌های اقماری هزینه دفن زباله را به شهرداری پرداخت کنند و این هزینه صرف لندفیل‌های مهندسی بهداشت، روش‌های نوین بازچرخانی شیرابه‌ها و کارخانه کمپوست می‌شود، بدهی شهر‌های اقماری، حدود ۱۲ میلیارد تومان است و اگر این پول پرداخت شود، پروژه‌های عمرانی با سرعت بیشتری پیش می‌روند.

انرژی زباله

اگر می‌خواهیم به بهترین شکل از زباله‌ها استفاده کنیم، لازم است که در وهله اول، زباله‌ها را جداسازی و تفکیک کنیم و سپس به بازیافت آن‌ها بپردازم، مسئله‌ای که باید از خانه‌های ما شروع شود تا محیط اطرافمان آسیب نبیند.

پس از جداسازی زباله ها، نوبت به مرحله بازیافت و استفاده‌های گوناگونی می‌رسد که می‌توان از زباله‌های بازیافتی کرد. تولید کمپوست و برق از زباله‌های بازیافتی مهمترین موردی است که امروزه در جهان در نگاه کارشناسان و برنامه ریزان قرار دارد.

در واقع امروزه تفکیک، بازیافت و استفاده از زباله با عنوان طلای کثیف یکی از مهمترین شاخص‌های توسعه پایدار برای کشور‌ها محسوب می‌شود و تولید برق از زباله در کشور‌های توسعه یافته به دقت، با سرعت و قانونمند مورد تحقیق، بررسی و اجرا قرار گرفته است به طوری که برخی کشورها، در این زمینه بسیارموفق عمل کرده‌اند و در صدد تولید انرژی بیشتری از زباله‌ها هستند.