سنجد؛ عقیق باغ‌های شاهرود

به گزارش خبرگزاری صداوسیما؛ استان سمنان، بوی سنجد چند سالی می شود که از باغ‌های شهرستان شاهرود به مشام می‌رسد. سنجدی که در زمین‌های سترگ و سبزگون شاهرود، هم چون عقیق می‌درخشد.
شاهرود در این سالیان با بهره وری مناسب از این میوه دارویی، به قطب تولید این محصول تبدیل شده و حالا از ۱۲۰ هکتار از باغ‌های این شهرستان به صورت تجمیعی سنجد برداشت می‌شود. اما این تمام ماجرا نیست. چرا که وقتی از حاشیه مزارع میگذری یا از جاده‌ها و معابر که عبور کنی، میتوانی سنجد‌های قرمزگون را، به صورت نوبرانه در سه گونه کلاغی، عنابی و محلی، ببینی... ارقامی که توجه بسیاری از عطاری‌ها، فروشنده‌ها و داروسازان گیاهی را به خود جلب کرده است...

سین مثل سنجد...
میوه سنجد از قدیم الایام در سبد غذایی ایرانیان جا داشته و در اعیاد سنتی به آن توجه خاصی شده است. سنجد درختی است بومی آسیای غربی، اروپا، هیمالیا و البته ایران که به صورت پراکنده و خودرو رشد می کند. مناطقی با آب و هوای سرد و معتدل، خواستگاه اصلی این درخت است که در صورت رشد مناسب می تواند تا ارتفاع ۵ تا ۷ متری قد علم کند.
اواسط خرداد ماه، هنگام گلدهی این درخت است که پس از گذر از یک دوره چهار تا پنج ماهه، در فصل پاییز یعنی اواسط مهر تا اواخر آبان به نمو خود ادامه می‌دهد.
کارشناسان جهاد کشاورزی معتقدند که میوه سنجد در هنگام برداشت متفاوت است و در وقت خرید  باید به ویژگی ظاهری و طعم آن دقت کرد. چرا که در مهر ماه که به صورت نوبرانه عرضه می‌شود و هنوز به مرحله پختگی تمام خود نرسیده، رنگ کم رنگ‌تر و مزه خام تری دارد، اما در آبان ماه، نمو این میوه دارویی به پایان میرسد و با رنگ قرمز تری، میتواند در سبد کالایی مردم جای بگیرد.
هنگام برداشت این میوه دارویی، زمانی است که باد‌های پاییزی از باغ‌های سنجد عبور کرده تا میوه علاوه بر شیرین شدن، گلگون‌تر شود.

سنجدکاران شاهرودی زیر چتر حمایت تولید...
به یمن برکت کاشت سنجد در باغ‌های شاهرود، سالانه برداشت این میوه به ۸۰۰ تن هم میرسد. علی اصغر حجی مدیر جهاد کشاورزی شاهرود می‌گوید: در سال‌های اخیر ۶۰ هکتار به باغ‌های سنجد شهرستان شاهرود افزوده شده است.
به گفته حجی، سالانه ۳۰ تن سنجد شهرستان شاهرود به ارزش ۵۰۰ هزار دلار به کشور‌های کانادا، آلمان و کشور‌های حاشیه خلیج فارس صادر می‌شود.
وی هم چنین گریزی به حمایت از مشاغل کشاورزی در راستای رونق تولید زد و گفت: سنجد، انگور و گل محمدی از محصولات مورد توجه ویژه جهاد کشاورزی هستند که تهیه نهال و یارانه نهالی و توسعه باغ‌ها از برنامه‌های جهاد کشاورزی است.
وی از کشاورزان این منطقه خواست تا برای دریافت تسهیلات ارزان قیمت و حمایت‌های بیمه‌ای و تولیدی، به مراکز جهاد کشاورزی مراجعه کنند.


رد پای مشتقات سنجد در تنقلات بومی سمنانی...
سالیان سال است که سنجد، به صورت تازه خوری مصرف می‌شود و یا میتوان به صورت آسیاب شده با هسته و سپس مخلوط کردن با شیر، از این گیاه دارویی استفاده کرده و یا سفره‌های هفت سین را مزین به این میوه می‌کنند.
اما شهمیرزادی‌ها هم در استفاده از این دسته از سنجد فراوری شده، دستی در کار دارند. " تلخون " تنقلات زمستانه بومی شهمیرزادی هاست که از پودر سنجد، گندم، کنجد، گردو و شاهدانه درست شده که در آخرین روز پاییز و شب یلدا، گرما بخش محفل خانواده‌های شهمیرزادی است.
بازار تقاضا سنجد فراوری شده،  موجب روشن شدن چراغ رونق تولید این محصول  شد.
کارگاه‌های بسته بندی و ۲ کارگاه فرآوری در روستای گلستان  شهرستان شاهرود ایجاد، خام فروشی متوقف و خط تولید فراوری سنجد راه اندازی شد. 
سویق سنجد مهم‌ترین محصول فراوری شده‌ و صادراتی است که تجربه تجارت جهانی را در کارنامه خود دارد.
آجودانی مدیرعامل کارخانه فراوری سنجد در شاهرود می‌گوید: کارخانه ظرفیت تولید سالانه ۲۰۰ سویق سنجد را دارد و در ۲ ماه فعالیت خود، تاکنون هشت نوع سویق را تولید و فرآوری ۱۰ محصول دیگر برای تولید سویق را در دستور کار دارد.
در این کارخانه علاوه بر انواع سویق سنجد، سویق‌های عدس، برنج و چهار گیاه هم تولید و راهی بازار مصرف شهر‌های شمالی، سمنان، تهران، مشهد، تبریز و ارومیه می‌شود.
این کارآفرین در صدد صادرات سویق‌های تولیدی در روستای گلستان نیز هست.
اما همه ماجرا این نیست. سنجد علاوه بر داشتن خواص دارویی، می‌تواند در عطرسازی، صنایع چوب و رایحه درمانی کمک رسان باشد.

اتصال خریدار و فروشنده با قطع دست دلالان..
درختان سر به فلک کشیدند و طعم گس سنجد از روی درخت هم پیداست.. و میوه‌های دانه درشت همسان عقیق، چشم هر بازدید کننده‌ای را به خود خیره میکند.
علی حسین پور، باغدار نمونه و سنجد کار موفق شاهرودی در روستای گلستان، مدت هاست که در بساط کشاورزی اش، تنها سنجد دیده می‌شود. استفاده از طراحی نوین و ابتکاری آبیاری در یک باغ ۶ هکتاری به روش اصولی و با استفاده از لوله گذاری در عرض سه سال، نهال‌های سنجد را به باروری رسانده است.
وی علاوه بر صرفه جویی ۷۰ درصدی مصرف آب، نه تنها توانسته زمان باردهی محصولاتش را کم کند و از ۱۵ سال به سه سال برساند بلکه از خسارت باد نیز جلوگیری کرده است.
گرچه شکر نعمت از چشم دل سیر این باغدار نمونه پیداست، اما می‌گوید قیمت خرید این محصول از سر زمین تا مغازه تفاوت فاحشی دارد و این دال بر دلالت دلال هاست.


سنجد ِ سرباز در مصاف با نبرد‌های درون طبیعتی...
از بحث خواص دارویی  این میوه که بگذریم، سخن از خواص درخت سنجد خوش است.. درختی که با مقاومت بالا در برابر کم آبی، سرمازدگی و آفت و بیماری، تمام فاکتور‌های لازم برای بهره برداری را در لیست خود دارد.
کارشناسان جهاد کشاورزی معتقدند این درخت با مصارف خوب آبی به ویژه در زمان خشکسالی، می‌تواند جایگزین خوبی برای درخت زردآلو باشد.
علاوه بر این، از درخت سنجد به عنوان باد شکن در مصاف با طوفان‌های شن یاد می‌شود که به عنوان سرباز در خط مقدم نبرد با جنگ‌های درون طبیعتی میتواند نقش آفرینی کند.
به گفته کارشناسان، درخت سنجد قابلیت ایجاد کمربند سبز به عنوان بادشکن را دارد که نقش اساسی در حفظ زیست بوم کشور دارد.
به همین منظور، سالانه به ویژه در روز درخت و درختکاری، نهال‌های زیادی از جمله سنجد به دست طبیعت دوستان در حاشه شهر ها، مزارع و معابر کاشته می‌شود تا این نگاه بلند مدت مدیریتی، برای آیندگان مثمر ثمر باشد.

در مسیر توسعه...
از اواسط مهر ماه تا پایان آبان ماه می‌توان رد پای برداشت سنجد را در عرصه فروش دید. اما کار فراوری این محصول دارویی، تا اسفند ماه ادامه دارد تا زمانیکه بر سر سفره هفت سین ایرانیان رخ نمایی کند.
این گیاه خوش طعم با خواص دارویی شگرف، می‌تواند جرقه‌ای باشد برای پرتاب موشک جهش تولیدات کشاورزی از دل خواستگاه‌های روستایی.
نگاه مدیریتی درست، حمایت و مانع زدایی‌ها از تولید کننده کوچک که توانسته مسیر جهانی شدن را هم طی کند، نه تنها می‌تواند در تامین نیاز‌های استان سمنان نقش به سزایی داشته باشد بلکه با اختلاف، سکان عرصه فروش بین الملل را از آن خود کند.