نکات ساده گفتگوی واقعی با نوجوانها
شلجا سن، روانشناس کودک و نوجوان و خانوادهدرمانگر در یک یادداشت، راهکارهای بهبود روابط با نوجوانها را طرح کرده است.
به گزارش گروه وبگردی خبرگزاری صدا و سیما، شلجا سن، روانشناس کودک و نوجوان و خانوادهدرمانگر، نوشته است:
والدین، اغلب از سختی صحبت با نوجوانان میگویند؛ اینکه چگونه فرزندانشان از چیزی حرف نمیزنند یا به آنها گوش نمیدهند.
بیایید یک سناریوی معمولی را در نظر بگیریم: شما میخواهید با پسر نوجوان خود در مورد رفتار غیر مسئولانه او صحبت کنید (شاید بهخاطر انجام مداوم و زیاد بازی، انجام ندادن تکالیف یا بیتوجهی به کارها باشد). شما با پرسیدن «میتوانیم صحبت کنیم؟» به او نزدیک میشوید. چشمانش را گرد میکند و آه سنگینی میکشد و میگوید: «باز دوباره شروع شد...»
به او میگویید «باید مسئولیتپذیرتر باشی!»، او آنجا در رخوت و سکون نشسته است، با نگاهی خیره میشود که به بهترین شکل میتوان آن را «حالا هر چی!» توصیف کرد. بعد یواشکی به ساعت نگاه میکند. با شنیدن پاسخ او، خونسردی خود را از دست میدهید و فریاد میزنید: «میدانی که ما بهترینها را برای تو میخواهیم و تو حتی توجه نمیکنی! نه؟» او پاسخ میدهد: «نه واقعا!»
بهزودی گفتگوی شما به صداهای بلند و به هم کوبیدن در، تبدیل میشود. هر دو طرف احساس عصبانیت، درماندگی و سردرگمی میکنند. صحبت کردن قرار است کاری از پیش ببرد، درست است؟ با این تفاوت که اغلب اینطور نیست.
برقراری ارتباط با نوجوانان مهارتی است که همه ما میتوانیم آن را بهخوبی یاد بگیریم. پس از این که بیش از ۲۵ سال والد بودم و بهعنوان روانشناس با کودکان کار کردم، آموختم که پنج راهبرد ضروری وجود دارند که میتوانند تفاوت بزرگی در ایجاد یک ارتباط قویتر ایجاد کنند.
۱. از گفتن این سه کلمه خودداری کنید: «بیا صحبت کنیم»
بهنظر میرسد این سه کلمه طبیعیترین راه در آغاز مکالمه است، اما وقتی به نوجوانان میگوییم «بیا صحبت کنیم»، زنگهای هشدار در مغزشان بهصدا درمیآید و امکان ایجاد یک گفتگوی معنادار را تقریبا غیر ممکن میکند. در عوض، قبل از گفتن هر چیزی به روش غیر منتظره یا تهدیدآمیز، در کنارشان حضور داشته باشید و دور و بر آنها بچرخید.
من گاه کتابی برمیدارم و روی صندلی اتاق دخترم مینشینم. همیشه او کسی است که مکالمه را آغاز میکند. بهدنبال مسیر آغاز گفتگوی خودتان باشید. ممکن است زمانی باشد که آنها را به خانه دوستشان میبرید یا کارهای خانه را انجام میدهید.
۲. بیشتر از این که به او دیکته کنید، از او سؤال کنید
در حالیکه برای کمک به آنها مضطرب هستید، دائم به نوجوان خود میگویید که چگونه باید صحبت کند و عملکرد و رفتار او چگونه باشد؟ اما بهجای این که بگویید چه کاری درست یا غلط است، بهتر است از او بپرسید! بهجای این که بگویید: «تو باید درس بخوانی. میبینم که اصلا حواست نیست!»، این که بپرسید «آماده شدن برای امتحاناتت چطور پیش میرود؟» میتواند مؤثرتر باشد.
وقتی به نوجوان میگویید چه کاری انجام دهد، معمولا توجه نمیکند و به عقب میاندازد. با این حال، هنگامی که شما کنجکاوانه و با آرامش از آنها سؤال میپرسید، این پیام را میفرستید که به توانایی آنها در انتخاب درست، احترام میگذارید.
۳. از صمیم قلب خود، پاسخ آنها را بدهید
این مورد ممکن است دشوار باشد؛ بهعنوان مثال، بیایید تصور کنیم فرزند نوجوانتان به شما میگوید هنوز برای امتحان مدرسه خود آماده نیست و نگران مردود شدن است. احتمالا واکنش آنی شما عصبانی شدن و سرزنش کردن او است، در حالی که میگویید: «من بهت گفته بودم بیشتر درس بخون!» با این حال، چیزی که او نیاز دارد، این است که شما با او همدردی کنید.
در عوض، به او بگویید: «میدونم این مسأله برای تو آسان نیست، مگه نه؟» وقتی از صمیم قلب، همدلی میکنیم، نوجوانان احساس سرزنش، شرم یا قضاوت شدن نمیکنند و بعد میتوانند بیشتر با ما حرف بزنند.
۴. هنگامی که در جایگاه مخالف قرار دارید، همکاری کنید
در همه روابط خانوادگی، حتما درگیریهایی وجود دارند. با انجام این مراحل با هم، هنر همکاری را به نوجوانهای خود یاد بدهید:
ـ من به حرف شما گوش میدهم و دیدگاهتان را متوجه میشوم. (حتی اگر با آن موافق نباشم)
ـ من هم دیدگاه خودم را بهعنوان یک والد به اشتراک میگذارم. (حتی اگر شما با آن موافق نباشید)
ـ بعد، این نقطهنظرات را در کنار هم قرار میدهیم.
فرض کنید شما بهعنوان والد، نگران استفاده بیش از حد پسر خود از رایانه، گوشی یا دستگاههای الکترونیکی هستید. حتی فراتر از آن و بهشدت عصبانی هستید. اما به جای این که با یک سخنرانی غرا به او حمله کنید، با این پرسش، آغاز کنید: «میتوانیم در مورد موردی که پیش آمده، حرف بزنیم؟» سپس به صحبتهای او گوش دهید و سعی کنید هر گونه فکر یا قضاوت قبلی را کنار بگذارید.
نشان دهید به او احترام میگذارید و بدون درنگ یا دخالت، به او فرصتی بدهید که ایده خود را توضیح دهد. چرا رفتار او، شما را ناراحت میکند؟ شما چه اثری از اعمال او میبینید؟ این کار را تا حد امکان با آرامش انجام دهید، بدون این که اجازه دهید احساسات بر شما تسلط یابد. در نهایت، شما دو تن باید با هم برای پیدا کردن یک راه حل، گفتگو کنید.
۵. وقتی او را مسخره میکنید، عذرخواهی کنید
همه والدین در ارتباط با فرزندان خود، اشتباهاتی را مرتکب میشوند، بهخصوص در مورد نوجوانان. والدین، در دست گذاشتن روی نقطه ضعف نوجوانان، حرفهای هستند.
وقتی چیزی میگوییم که از گفتن آن پشیمان میشویم، بهترین کار این است که فوری با یک جمله ساده، عذرخواهی کنیم: «متأسفم که به هم ریختم. برای بهتر شدن حال تو چه کار کنم؟» زمانی که شما در کنار آنها قرار بگیرید، نوجوانان میتوانند بخشنده باشند.