دانشکده کشاورزی کرج، جایی برای لمس تاریخ

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز البرز؛ دانشکده کشاورزی کرج یا پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران به عنوان یکی از غنی‌ترین قطب‌های علمی کشاورزی و مجموعه آموزش عالی در این رشته به شمار می‌رود که جزو آثار تاریخی و طبیعی کرج در فهرست آثار ملی به شماره ۱۴۶۶۵ در تاریخ ۱۶ اسفندماه ۱۳۸۴ به ثبت رسیده است.

پیشینه تاسیس دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران به سال ۱۳۰۲ و تاسیس مدرسه عالی فلاحت و صنایع روستایی در کرج می‌رسد.

نوری، یکی از شهروندان البرزی می‌گوید: وقتی وارد دانشکده کشاورزی کرج می‌شوید، قد بلند درختان تنومند محوطه آن باغ‌شهر سابق کرج را تداعی می‌کند.

او می‌افزاید: نمایی از تاریخ، تمدن و دانش کشور با گذر در این دانشکده به چشم می‌خورد.

آموزش عالی در مدرسه فلاحت/ منشا روز ملی البرز

مهراب رجبی، رئیس بنیاد البرزشناسی می‌گوید: مدرسه فلاحت بعد از ۱۷ سال در زمینه علوم کشاورزی در سال ۱۳۱۹ به دانشکده تبدیل و در سال ۱۳۲۸ به عنوان یکی از دانشکده‌های دانشگاه تهران به رسمیت شناخته شد.

او می‌افزاید: این دانشکده دارای شش دپارتمان و یک مرکز تحقیقات بین المللی همزیستی با کویر است و درختان این دانشکده نیز به عنوان آثار ملی ثبت شده است.

او می‌افزاید: بنده ۲۰مهرماه سالروز تاسیس مدرسه عالی فلاحت را از آن‌جا که منشا دانش کشاورزی کشور محسوب می‌شود به‌عنوان روز ملی البرز به شورای فرهنگ عمومی استان پیشنهاد دادیم.

پیشتر دوبار مراسم روز ملی البرز در تاریخ ۲۰ مهر برگزار شده است، اما اکنون انتخاب رسمی این روز در دست بررسی شورای فرهنگ عمومی استان قرار دارد.

جوانه‌های گیاه‌شناسی کشور

حسن شاهمحمدی البرزپژوه می‌گوید: باغ گیاه شناسی یا باغ بوتانیک (botanic garden) به محلی اطلاق می‌شود که نباتات مختلف را در آن جمع آوری و به طور طبیعی از آن‌ها نگهداری می‌کنند.

او می‌افزاید: به عبارت دیگر باغ گیاه شناسی، باغی از کلکسیون یا موزه انواع گیاهان زنده است.

شاهمحمدی می‌گوید: اولین باغ گیاه شناسی نوین ایران و خاورمیانه در استان البرز با قدمتی ۹۰ ساله در سال ۱۳۱۰ در مدرسه عالی فلاحت، محل فعلی دانشکده کشاورزی کرج با وسعتی بالغ بر ۳ هکتار در ضلع غربی این دانشکده احداث شد.

او در تشریح بخش‌های مختلف باغ‌های گیاه شناسی، می‌افزاید: بخش هورتوریوم، که محل شناسایی و تشریح و طبقه بندی گیاهان است؛ بخش هرباریوم محل نگهداری گیاهان رده بندی شده است که تحت فشار خشک شده اند؛ بخش فیتوترون، که آزمایشگاه مجهزی از وسایل فیزیکی و مواد شیمیایی برای رویانیدن و کنترل گیاهان است و گرین هاوس، که همان گلخانه برای نگهداری و تکثیر گیاهان با آب و هوای مختلف است همگی ازبخش‌های مختلف یک باغ گیاه شناسی محسوب می‌شوند.

این البرزپژوه می‌گوید: اولین تحقیقات گیاه شناسی نوین در ایران توسط گیاه شناس معروف پروفسور اروین کائوبا اتریشی با کمک دانشجویان خود در این رشته که اقدام به جمع آوری و شناسایی گیاهان منطقه کرج کرده بودند، انجام شده است.

او می‌افزاید: پروفسور ژولین گوتیه فرانسوی و پروفسور اروین کائوبا اتریشی و دکتر احمد حسین عدل را می‌توان از بنیان گذاران باغ‌های گیاه شناسی در ایران دانست.

شاهمحمدی می‌گوید: از استادان گیاه شناس برجسته ایرانی که در سال‌های اولیه احداث و تاسیس این باغ گیاه شناسی قدیمی مسئولیت و یا کرسی تدریس داشته اند می‌توان به عین الله بهبودی، حبیب الله ثابتی، اسفندیار اسفندیاری و اسماعیل میردامادی اشاره کرد.

او می‌افزاید: در محوطه باغ گیاه شناسی نوین دانشکده کشاورزی کرج بیش ۴۰۰ گونه درخت و درختچه از سراسر جهان کاشته شده است.

دریچه‌ای به تاریخ

کاخ سلیمانیه در محوطه وسیع و زیبای دانشکده کشاورزی کرج، از کاخ‌های مجلل و زیبای دوره فتحعلی‌شاه به شمار می‌رود.

کاخ سلیمانیه به علت دارا بودن تزئینات داخلی و به خصوص دو تابلوی نقاشی رنگ و روغن بر دیوار‌های شرقی و غربی آن در دانشکده کشاورزی کرج خودنمایی می‌کند.

این کاخ به دستور سلیمان میرزا فرزند فتحعلی شاه و توسط صدر اصفهانی معمار سرشناس این دوره ساخته شده است.

آن چه هم اکنون از کاخ سلیمانیه باقی مانده عمارتی است مستطیل شکل به روی ستون‌ها و جنس‌های آجری که از سطح زمین حدود ۵/۲ متر ارتفاع دارد.

اطراف بنای فعلی کاخ سلیمانیه، ساختمان‌ها و برج‌های زیادی وجود داشته که کاملا تخریب شده است.

پرونده‌هایی به قدمت آموزش

بر اساس تفاهم‌نامه منعقد شده بین این اداره‌کل و دانشکده کشاورزی کرج تا زمستان سال گذشته مجموعا ۱۶۵۱ برگ سند مربوط به فارغ‌التحصیلان دوره پهلو‌ی اول و دوم ساماندهی شده و حفاظت‌اولیه بر رو‌ی آن‌ها انجام شده است.

این اسناد به ترتیب شامل پرونده‌های فارغ‌التحصیلان سال‌های ۱۳۱۶، ۱۳۱۷ و ۱۳۲۴ مدرسه عالی فلاحت است.

فاز اول ساماندهی پرونده‌ها پاییز۹۹ آغاز شد و شامل ۲۹ پرونده و ۳۲۰ برگ سند و فاز دوم نیز شامل ۶۸ پرونده و ۱۳۳۱ برگ سند بود که از نیمه دوم آذر ماه تا نیمه بهمن ماه همین سال مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت و عموماً متعلق به فارغ‌التحصیلان سال ۱۳۱۷ و متولدین ۱۲۹۵ تا ۱۲۹۸ هجر‌ی شمسی بود.

این پرونده‌ها موضوعاتی از قبیل تعهدنامه ورود به مدرسه، برگه خلاصه ولادت، برگه‌های تأییدیه پزشکی، در‌خواست ها‌ی شخصی، معافیت نظام‌وظیفه، کار‌نامه، عکس و... را شامل می‌شود.

موزه یک قرنی

موزه جانور شناسی استاد جلال افشار در محوطه دانشکده کشاورزی کرج واقع شده است؛ در این موزه‌ می‌توان انواع جانوران و حیوانات از جمله ماهی‌های مرکب خلیج فارس، مرجان ها، ستاره‌های دریایی، انواع کنه، پروانه و روتیل را مشاهده کرد.

علاوه بر ۵۰ هزار نمونه حشره و پنج هزار نمونه کنه این موزه را به یکی از غنی‌ترین موزه‌های حشره شناسی کشور بدل کرده است.

موزه جانورشناسی کرج تنها به بخش نمایش جانوران و حشرات محدود نیست بلکه دارای بخش‌های مختلفی همچون آزمایشگاه‌های آموزشی پژوهشی اتاق تاکسیدرمی عکاسخانه و کتابخانه تخصصی نیز هست.

این موزه جانور شناسى در سال ۱۳۰۹ به همت وزارت کشاورزی و با تلاش استاد جلال افشار در محل مدرسه فلاحت تاسیس شد.

از سال ۱۳۲۴ تاکنون موزه جانور شناسى زیر نظر دانشگاه تهران به فعالیت خود ادامه می‌دهد که دارای دو طبقه و ۱۷ گالری است.

یاد زنده پدر جنگلبانی علمی کشور

آن‌هایی که در دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران تحصیل کرده اند، در محوطه سرسبز دانشکده مزار مردی را می‌شناسند که پایه گذار جنگلداری علمی در ایران است.

اعتمادی عضو هیئت علمی دانشگاه پردیس کشاورزی و عضو انجمن جنگلبانی کشور می‌گوید: مهندس کریم ساعی که روزگاری در دانشکده کشاورزی تحصیل می‌کرد، حالا در پناه سایه درختان کهنسال دانشکده آرمیده است.

او می‌افزاید: یادگار‌های زنده مردی که اولین مدیر جنگلبانی کشور بود و برای اولین بار آماری از مساحت جنگل‌های کل کشور را تهیه کرد، هنوز وجود دارد.

این عضو هیئت علمی دانشگاه پردیس کشاورزی و عضو انجمن جنگلبانی کشور با اشاره به برگزاری آیین مهندس ساعی در پردیس دانشکده کشاورزی می‌گوید: بزرگداشت دکتر کریم ساعی فرصتی برای بررسی سیاست‌های راهبردی و راهکار‌های ارائه شده برای حفاظت از جنگلبانی است.

او می‌افزاید: پارک ساعی و درختان تنومند خیابان ولیعصر تهران به ابتکار و طراحی او ایجاد شده است.

فلاحت امروز

امروز کمتر کسی مدرسه عالی فلاحت را در ذهن دارد و اکنون  آن را به‌عنوان دانشکده کشاورزی کرج می‌شناسند بنابراین برای جویا شدن احوال کنونی فلاحت دیروز با گلدانساز، رئیس دانشکده کشاورزی کرج گفتگو کردیم.

او می‌گوید: ۴ دانشکده در دانشکده کشاورزی کرج وجود دارد که ۴۳۰۰ دانشجو در آن مشغول به تحصیل هستند.

گلدانساز می‌افزاید: از این تعداد دانشجو حدود ۶۰ درصد در مقاطع فوق لیسانس و دکتری تحصیل می‌کنند و بیش از نیمی از جمعیت دانشجویان این دانشکده را بانوان تشکیل می‌دهند.

او می‌گوید: دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی ۲۴۰ نفر هیئت علمی و ۱۶ گروه آموزشی شامل تمامی رشته‌های کشاورزی و منابع طبیعی دارد.

رئیس دانشکده کشاورزی کرج می‌افزاید: رشته‌های کشاورزی موجود در این دانشکده شامل، رشته مهندسی اقتصاد کشاورزی، مهندسی ترویج آموزش کشاورزی، علوم و مهندسی باغبانی، مهندسی زراعت، مهندسی گیاه پزشکی، مهندسی دامی، مهندسی آبیاری و آبادانی، مهندسی صنایع غذایی و مهندسی علوم خاک است.

او می‌گوید: این دانشکده دو مرکز تحقیقاتی به عنوان مرکز تحقیقات آب و محیط زیست و مرکز تحقیقات بین المللی بیابان دارد.

گلدانساز می‌افزاید: مرکز تحقیقات آب و محیط زیست مشترک بین آکادمی علوم چین و دانشکده کشاورزی است.

گزارشی از دانیال خلج