سرگذشت اصحاب اُخدود در قرآن

 به گزارش وب گردي خبرگزاري صداوسيما؛ سوره بروج درباره سرگذشت اصحاب اُخدود و سرنوشت مؤمنان به خدا در روز قیامت سخن می‌گوید و به تکذیب‌کنندگان قرآن هشدار به عذاب می‌دهد و در آخر، قرآن را در لوح محفوظ می‌داند. لوحی که تمام اتفاقات عالم، همراه با جزئیات کامل در آن ثبت است و به هیچ وجه قابل تغییر و دگرگونی نیست. در روایات آمده است پیامبر (ص) به قرائت این سوره در نماز‌های روزانه سفارش کرده است.

سوره بُروج هشتاد و پنجمین سوره و از سوره‌های مکی قرآن که در جزء سی‌ام جای گرفته است. این سوره را به این مناسبت بروج می‌نامند که با سوگند به آسمانی دارای برج‌ها شروع می‌شود.

علت نامگذاری
بروج جمع بُرج و به معنای قصرهاست. این سوره را به این مناسبت بروج می‌نامند که با سوگند به آسمان دارای برج‌ها شروع می‌شود: «وَالسَّمَاءِ ذَاتِ الْبُرُوجِ».

ترتیب و محل نزول
سوره بروج از سوره‌های مکی و در ترتیب نزول بیست و هفتمین سوره‌ای است که بر پیامبر (ص) نازل شده است. این سوره در چینش کنونی مُصحَف هشتاد و پنجمین سوره است و در جزء سی‌ام قرآن جای دارد.

تعداد آیات و دیگر ویژگی‌ها
سوره بروج ۲۲ آیه، ۱۰۹ کلمه و ۴۶۸ حرف دارد. این سوره از سوره‌های مُفَصَّلات (درای آیات کوتاه) و از جمله سوره‌هایی است که با سوگند آغاز می‌شوند.

محتوا
سوره بروج با سوگند به آسمان و روز قیامت و تأکید بر وقوع آن آغاز می‌شود و درباره سرگذشت اصحاب اخدود که مومنان را می‌آزردند و خود هلاک شدند سخن می‌گوید؛ سپس به سرنوشت مؤمنان، پاداش آنان در روز جزا و صفات و افعال خداوند، می‌پردازد و به داستان فرعون و ثمود و علم خدا و احاطه علمی او بر اعمال و حرکات و نیت انسان‌ها و عظمت قرآن اشاره می‌کند

اصحاب اُخدود
آیات چهارم تا هشتم سوره بروج درباره اصحاب اخدود سخن می‌گوید. «اخدود» به معناى گودال بزرگ یا خندق است. منظور از این واژه در این سوره، گودال‌هایی است که مملو از آتش بود تا مؤمنان را در آن‌ها بیندازند و بسوزانند. درباره اینکه این ماجرا مربوط به چه زمان و چه قومى است، بین مفسران و مورخان اختلاف وجود دارد. معروف‌ترین نظر آن است که این داستان مربوط به «ذو نواس» یهودی آخرین پادشاه «حمیر» در سرزمین یمن است. این پادشاه یهودی، مسیحیان نجران را به آیین یهودیت فرا خواند؛ اما آنان نپذیرفتند و ذونواس دستور داد گودال‌هایی پر از آتش آماده کنند و مؤمنان مسیحی را زنده زنده در آن بیندازند. عده‌ای را نیز با شمشیر کشتند. قرآن درباره این مؤمنان می‌گوید هیچ ایرادى بر آنان (مؤمنان) نداشتند جز اینکه به خداوند عزیز و حمید ایمان آورده بودند.

لوح محفوظ
آیه پایانی سوره بروج، قرآن را در لوح محفوظ می‌داند. این لوح صفحه‌ای است که تمام اتفاقات عالم، همراه با جزئیات کامل در آن ثبت است و به هیچ وجه قابل تغییر و دگرگونی نیست. علامه طباطبایی در تفسیر این آیات می‌نویسد خداوند بیان می‌کند علت اینکه کفار موعظه نمی‌پذیرند، در واقع اصرارشان بر تکذیب قرآن نیست، بلکه این است که کفار، قرآن را از ناحیه خدا نمی‌دانند و حال آنکه چنین نیست، بلکه قرآن کتابی خواندنی و دارای معانی والا و در لوح محفوظ است؛ لوحی که از دستبرد باطل و شیاطین محفوظ است.

فضیلت و خواص
در فضیلت این سوره از پیامبر (ص) نقل شده هر کس سوره بروج را قرائت کند ده برابر روز‌های جمعه و روز‌های عرفه‌ای که درک کرده است به او پاداش داده می‌شود. همچنین آن حضرت به قرائت این سوره در نماز‌های مختلف روزانه سفارش کرده است. از امام صادق (ع) هم نقل شده است هر کس سوره بروج را در نماز‌های واجب خود بخواند در محشر و موقف‌هایی که در پیش خواهد داشت، همراه با پیامبران و رسولان و صالحان خواهد بود؛ زیرا سوره بروج سوره پیامبران است.
در تفسیر برهان برای این سوره خواصی از جمله برطرف کننده ترس و سختی از انسان و راحتی خواب و آسوده جدا کردن کودک از شیر مادر ذکر شده است.

متن و ترجمه سوره

بِسْمِ اللَّـهِ الرَّ‌حْمَـٰنِ الرَّ‌حِیمِ
وَالسَّمَاءِ ذَاتِ الْبُرُوجِ ﴿١﴾ وَالْیَوْمِ الْمَوْعُودِ ﴿٢﴾ وَشَاهِدٍ وَمَشْهُودٍ ﴿٣﴾ قُتِلَ أَصْحَابُ الْأُخْدُودِ ﴿٤﴾ النَّارِ ذَاتِ الْوَقُودِ ﴿٥﴾ إِذْ هُمْ عَلَیْهَا قُعُودٌ ﴿٦﴾ وَهُمْ عَلَىٰ مَا یَفْعَلُونَ بِالْمُؤْمِنِینَ شُهُودٌ ﴿٧﴾ وَمَا نَقَمُوا مِنْهُمْ إِلَّا أَن یُؤْمِنُوا بِاللَّـهِ الْعَزِیزِ الْحَمِیدِ ﴿٨﴾ الَّذِی لَهُ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۚ وَاللَّـهُ عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ شَهِیدٌ ﴿٩﴾ إِنَّ الَّذِینَ فَتَنُوا الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ ثُمَّ لَمْ یَتُوبُوا فَلَهُمْ عَذَابُ جَهَنَّمَ وَلَهُمْ عَذَابُ الْحَرِیقِ ﴿١٠﴾ إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ۚ ذَٰلِکَ الْفَوْزُ الْکَبِیرُ ﴿١١﴾ إِنَّ بَطْشَ رَبِّکَ لَشَدِیدٌ ﴿١٢﴾ إِنَّهُ هُوَ یُبْدِئُ وَیُعِیدُ ﴿١٣﴾ وَهُوَ الْغَفُورُ الْوَدُودُ ﴿١٤﴾ ذُو الْعَرْشِ الْمَجِیدُ ﴿١٥﴾ فَعَّالٌ لِّمَا یُرِیدُ ﴿١٦﴾ هَلْ أَتَاکَ حَدِیثُ الْجُنُودِ ﴿١٧﴾ فِرْعَوْنَ وَثَمُودَ ﴿١٨﴾ بَلِ الَّذِینَ کَفَرُوا فِی تَکْذِیبٍ ﴿١٩﴾ وَاللَّـهُ مِن وَرَائِهِم مُّحِیطٌ ﴿٢٠﴾ بَلْ هُوَ قُرْآنٌ مَّجِیدٌ ﴿٢١﴾ فِی لَوْحٍ مَّحْفُوظٍ ﴿٢٢﴾

به نام خداوند رحمتگر مهربان
سوگند به آسمان آکنده از برج، (۱) و به روز موعود، (۲) و به گواه و مورد گواهى، (۳) مرگ بر آدم‌سوزان خندق. (۴) همان آتش مایه‌دار [و انبوه]. (۵) آنگاه که آنان بالاى آن [خندق به تماشا]نشسته بودند. (۶) و خود بر آنچه بر [سر]مؤمنان مى‌آوردند، گواه بودند. (۷) و بر آنان عیبى نگرفته بودند جز اینکه به خداى ارجمند ستوده ایمان آورده بودند. (۸) همان [خدایى]که فرمانروایى آسمان‌ها و زمین از آن اوست و خدا [ست که]بر هر چیزى گواه است. (۹) کسانى که مردان و زنان مؤمن را آزار کرده و بعد توبه نکرده‌اند، ایشان راست عذاب جهنم، و ایشان راست عذاب سوزان. (۱۰) کسانى که ایمان آورده و کارهاى شایسته کرده‌اند، براى آنان باغهایى است که از زیر [درختان]آن جوی‌ها روان است؛ این است [همان]رستگارى بزرگ. (۱۱) آرى، عقاب پروردگارت سخت سنگین است. (۱۲) هم اوست که [آفرینش را]آغاز مى‌کند و بازمى‌گرداند. (۱۳) و اوست آن آمرزنده دوستدار [مؤمنان]. (۱۴) صاحب ارجمند عرش. (۱۵) هر چه را بخواهد انجام مى‌دهد. (۱۶) آیا حدیث [آن]سپاهیان: (۱۷) فرعون و ثمود بر تو آمد؟ (۱۸) [نه]بلکه آنان که کافر شده‌اند در تکذیب‌اند؛ (۱۹) با آنکه خدا از هر سو بر ایشان محیط است. (۲۰) آرى، آن قرآنى ارجمند است، (۲۱) که در لوحى محفوظ است. (۲۲)