آشنایی با نحوه تنظیم قرارداد

به گزارش گروه وب‌گردی خبرگزاری صدا و سیما، نحوه تنظیم قرارداد می‌تواند سرنوشت افراد، شرکت‌ها و کسب و کار‌ها را تغییر دهد. قرارداد‌ها به دو صورت شفاهی و کتبی تنظیم می‌شوند. علت عمده مشکلات و اختلافاتی که در حوزه کسب و کار‌ها شاهد آن هستیم عدم تنظیم قرارداد به صورت کتبی است. قرارداد‌های کتبی نیز گا‌ها به دلیل عدم رعایت نکات حقوقی و نگارشی، مشکلات زیادی را ایجاد می‌کنند چرا که برای تنظیم یک قرارداد استاندارد علاوه بر اطلاعات و جزئیات مربوط به قرارداد، دانش حقوقی نیز ضروری است.

انواع قرارداد‌ها
قرارداد‌ها انواع مختلفی دارند از جمله: قرارداد استخدام، قرارداد پیش فروش آپارتمان، قرارداد مشارکت در ساخت، قرارداد مشارکت مدنی، قرارداد اجاره، قرارداد خرید و فروش، قرارداد پیمانکاری و…

قرارداد باید کاملا متناسب با نیاز هر کسب و کار تنظیم شود، بنابراین نمونه قرارداد‌های آماده نمی‌تواند نیاز‌های طرفین را در هر قرارداد به طور کامل و دقیق برطرف نماید. لازم است که برای تنظیم یک قرارداد حرفه‌ای به متخصص این حوزه مراجعه شود تا از ایجاد ضرر و زیان و صرف هزینه و زمان بیشتر در آینده جلوگیری شود. با این حال در تنظیم قرارداد‌ها دسته‌ای از اصول کلی و عمومی وجود دارد که در این مقاله به آن‌ها می‌پردازیم.

شرایط صحت قرارداد
مطابق با ماده ۱۹۰ قانون مدنی برای صحت قرارداد چهار شرط اساسی لازم است:

الف) قصد و رضای طرفین.

ب) اهلیت طرفین.

ج) موضوع معین که مورد معامله باشد.

د) مشروعیت جهت معامله.

عنوان قرارداد
مهم‌ترین گام در تنظیم قرارداد انتخاب عنوان مناسب برای آن است؛ با انتخاب عنوان مناسب می‌توان حدود تعهدات و مفاد قرارداد مورد نظر را تعیین نمود.

طرفین قرارداد
یک قرارداد می‌تواند دو یا چند طرف داشته باشد. طرفین قرارداد می‌توانند اشخاص حقیقی یا حقوقی باشند که باید مشخصات کامل آن‌ها در قرارداد درج شود، اما درج این اطلاعات برای اشخاص حقیقی و حقوقی متفاوت است.

الف) تنظیم قرارداد با اشخاص حقوقی
برای توصیف شخص حقوقی؛ نام شخص حقوقی، شناسه ملی، شماره ثبت و نشانی آن در قرارداد درج می‌شود.

اگر یکی از طرفین قرارداد، شخص حقوقی (شرکت) باشد، قرارداد تنظیم شده، برای همان شرکت محسوب می‌شوند، نه برای مدیران شرکت و مسئولیت اجرای تعهدات قرارداد، با خود شرکت است مگر خلاف آن در قرارداد ذکر شود.

از آنجا که بررسی صحت این اطلاعات ضروری می‌باشد، در مورد شخص حقوقی می‌بایست آگهی تاسیس شرکت، آگهی ثبتی آخرین تغییرات شرکت، اساسنامه و حق امضاداران شرکت مورد بررسی قرار گیرند.

همچنین در زمان تنظیم قرارداد با اشخاص حقوقی باید با ملاحظه اساسنامه شرکت و آگهی آخرین تغییرات آن (مندرج در روزنامه رسمی) معلوم شود که آیا شرکت در محدوده موضوع فعالیت خود قصد انعقاد قرارداد دارد یا خیر و نیز مشخص شود چه کسانی دارای نمایندگی و حق امضای اسناد و قرارداد برای شرکت می‌باشند.

ب) تنظیم قرارداد برای اشخاص حقیقی
برای توصیف شخص حقیقی نام و نام خانوادگی، مشخصات هویتی و نشانی آن درج می‌شود.

اگر به هر دلیل تغییراتی در اطلاعات طرفین قرارداد ایجاد شود، باید این موضوع در قرارداد درج شود، اما چون نمی‌توان متن قراداد امضا شده را تغییر داد، این موضوع در پیوست قرارداد درج می‌شود.

در تنظیم قرارداد با اشخاص حقیقی باید به مسأله بلوغ، عقل و ممنوع المعامله نبودن شخص توجه شود.

معرفی نماینده یا وکیل برای طرفین قرارداد
هریک از طرفین قرارداد مجازند تا شخصی را به عنوان نماینده یا وکیل در قرارداد تعیین نمایند. در این صورت باید مشخصات کامل نماینده شامل نام، نام خانودگی، نام پدر، شماره ملی، آدرس، کد پستی و تلفن همراه، شماره و تاریخ وکالتنامه وکیل باید در قرارداد ذکر شود.

موضوع و مدت قرارداد
موضوع قرارداد باید ارزش اقتصادی داشته و در زمان تنظیم قرارداد موجود و معلوم باشد، همچنین تسلیم مال موضوع قرارداد بایستی امکانپذیر باشد.

موضوع، محدوده قرارداد و میزان تعهدات طرفین را نشان می‌دهد.

مدت قرارداد نیز بسته به توافق طرفین می‌تواند متفاوت باشد. در این بند، تاریخ شروع و اتمام قرارداد به صورت دقیق درج می‌شود و ممکن است تاریخ انجام کار غیر از تاریخ تنظیم قرارداد باشد.

محل تنظیم قرارداد و محل انجام تعهد
محل تنظیم قرارداد باید مشخص باشد، زیرا طبق قانون آئین دادرسی مدنی محل تنظیم قرارداد در تعیین دادگاه صالح به رسیدگی به اختلاف ناشی از قرارداد نقش مهمی دارد.

محل انجام تعهد نیز باید در برخی از قرارداد‌ها مشخص باشد به خصوص در قرارداد‌هایی که موضوع آن ارائه خدمات یا تحویل کالاست.

مبلغ قرارداد
در این بند مبلغ به صورت دقیق و قطعی تعیین می‌شود. نحوه پرداخت مبلغ قرارداد بسته به توافق طرفین ممکن است به صورت نقدی یا اقساط تعیین شود.

اگر نحوه پرداخت مبلغ قرارداد به صورت اقساط باشد باید نحوه پرداخت اقساط نیز به طور دقیق در قرارداد ذکر شود.

شروط و تعهدات طرفین قرارداد
هر قرارداد بسته به موضوع آن دارای شروط و تعهداتی می‌باشد. این شروط و تعهدات با توافق طرفین قرارداد تعیین می‌شود.

ضمانت نامه
برای اطمینان خاطر از حسن اجرای تعهدات ناشی از قرارداد می‌توان از طرف مقابل درخواست تضمین نمود.

شرایط فسخ قرارداد
در پایان هر قرارداد از شرایط خاتمه آن سخن گفته می‌شود. این ماده بیانگر شروطی است که طرفین توافق دارند در صورت وقوع آن ادامه همکاری متوقف خواهد شد.

حل و فصل اختلافات
حل و فصل اختلافات ناشی از قرارداد می‌تواند از طریق مراجعه به محاکم قضایی و صلاحیت‌دار و یا داوری صورت بگیرد. این روش و شرایط آن می‌تواند در متن قرارداد مورد توافق قرار گیرد.

ضمایم
ممکن است اطلاعات جانبی یک قرارداد به قدری زیاد باشد که نتوان آن‌ها را در متن قرارداد گنجاند لذا ترجیح بر این است که تحت عنوان ضمیمه به قرارداد اضافه شوند.

نکات مهم در تنظیم قرارداد‌ها
قبل از تنظیم قرارداد اهلیت و صلاحیت طرف مقابل بایستی به طور کامل مورد بررسی قرار گرفته و از توانایی‌ها و پیشینه او اطمینان حاصل شود.
ضروری است که بر اساس موضوع قرارداد، قبل از انعقاد آن چند جلسه مذاکره بین طرفین برگزار شود.
قراراداد باید جامع و کامل باشد. یعنی باید تمامی جزئیاتی که برای شما اهمیت دارد در قرارداد ذکر شود.
قرارداد باید ساده و خلاصه نوشته شود، توضیحات بیش ازحد و طولانی بودن قرارداد علاوه بر اینکه بار روانی منفی بر روی افراد خواهد داشت، ممکن است موجب به وجود آمدن تعهدات ناخواسته‌ای شود که علت اصلی آن همان زیاده روی در توضیح مسائل باشد. همچنین هرچه ساده‌تر به شرح مطالب پرداخته شود راه بر تفاسیر متعدد بسته خواهد شد.
برای آنکه از ابتدا از سوء برداشت در قرارداد جلوگیری شود بایستی حتماً ماده‌ای تحت عنوان تعاریف در قرارداد وجود داشته باشد که مفاهیم کلیدی آن قرارداد را تعریف کند.
که اگر چه اصل بر آزادی قرارداد‌ها می‌باشد و قانون توافق افراد را محترم می‌شمارد، اما توافقات قراردادی نمی‌توانند مخالف صریح قانون باشد.
اگر موضوع قرارداد به‌گونه‌ای است که بیم افشای اطلاعات مهمی از آن وجود دارد باید حتما ماده مربوط به محرمانگی و عدم رقابت را در قرارداد وجود داشته باشد.
یکی دیگراز اصول قرارداد نویسی، قابل فهم بودن قرارداد نوشته شده برای سایر اشخاص (اشخاص ثالث) است. منظور از سایر اشخاص داور، کارشناس، وکیل و قاضی است. چراکه اگر اختلافاتی به وجود آید این اشخاص می‌توانند برای حل آن کمک کنند.
یک قرارداد حرفه ای، قراردادی است که در آن تمامی ریسک‌های احتمالی پیش بینی شود. این ریسک‌ها بسته به نوع قرارداد می‌تواند متفاوت باشد.