برای غلبه بر چالش‌های کشور باید اندیشمندانی در حوزه علوم انسانی داشته باشیم

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما، دکتر محمدعلی زلفی‌گل در پیامی به طرح ملی گفتمان علوم انسانی با تأکید بر اهمیت علوم انسانی، افزود: برای تحول در علوم انسانی، باید اهمیت این علوم را در فرهنگ عمومی تثبیت کنیم. بی‌شک زمانی خواهیم توانست بر چالش‌ها و مسائل متعدد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، آموزشی و سیاسی خود فائق آییم که اندیشمندانی در علوم انسانی داشته باشیم که فهمی عمیق و دقیق از این چالش‌ها و مسائل داشته باشند.

 

متن کامل پیام وزیر علوم، تحقیقات و فناوری به این شرح است.

 

بسم الله الرحمن الرحیم

 

مسئله علوم انسانی در کشور ما، مسئله‌ای نیست که بتوانیم نسبت به آن بی‌تفاوت باشیم. برای فهم اهمیت این مسئله، باید مروری بر وضع کنونی خود داشته باشیم. جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر ارزش‌ها و آرما‌ن‌هایی همانند استقلال و عزت، آزادی و آزادگی، عدالت و حفظ کرامت و ارزش الهی انسان پا به عرصه نهاد. پس شکل دادن به حکومتی که بتواند در ضمن تدبیر امور عادی زندگی مردم، چنین ارزش‌هایی را نیز محقق کند، یک ضرورت و نیاز اساسی است.

مواجهه ما ایرانیان با علم جدید، حداقل از برخی جهات، مواجهه‌ای نامتوازن بوده است. از جهان جدید و علم جدید، آن‌چه برای ما بیشتر اهمیت داشته، علوم فنی و مهندسی و پزشکی و مانند آن است. البته بی‌تردید این علوم نیز برای پیشرفت کشور ضروری هستند، ولی مسئله، عدم توجه متوازن و دست‌کم گرفتن جایگاه علوم انسانی در اداره امور جامعه و به طور ویژه، تمدن‌سازی در تراز جهانی است.

آسیب فرهنگی دیگر در این زمینه، کم‌توجهی به علوم انسانی در میان افراد دارای استعداد برتر است. در طول سال‌های گذشته، متأسفانه فرهنگ غالب مدارس، دانشگاه‌ها و حتی خانواده‌ها این بوده است که نخبگان و افراد واجد استعداد برتر، بیشتر به تحصیل در رشته‌هایی غیر از رشته‌های انسانی تشویق و ترغیب شده‌اند. این مسئله باعث شده ما در برخی از عرصه‌های بسیار مهم اداره کشور (که نیازمند دانش تخصصی در حوزه‌های علوم انسانی است) افراد برجسته‌ی اندکی داشته باشیم. سومین چالش در این زمینه نیز، تقلیدی بودن بسیاری از مباحث علمی ما در حوزه‌ی علوم انسانی است. متأسفانه ما بیشتر خود را مصرف کننده و مقلّد دیده‌ایم. البته همان‌گونه که مقام معظم رهبری نیز بار‌ها فرموده‌اند، ما با شاگردی کردن هیچ مشکلی نداریم و حاضریم از هر کس علم بیاموزیم، ولی شاگردی کردن با تقلید کردن متفاوت است.

با در نظر داشتن این ضعف‌ها از یک سو و نیاز‌های کشور از سوی دیگر، آشکار می‌شود که چرا امروزه تحول در علوم انسانی در کشور، ضرورتی برخاسته از متن نیاز‌های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و آموزشی ماست. بر اساس سیاست‌های کلی علم و فناوری ابلاغی مقام معظم رهبری، تحول و ارتقای علوم انسانی از مسیر اقداماتی همچون «تقویت جایگاه و منزلت این علوم»، «جذب افراد مستعد و با انگیزه»، «اصلاح و بازنگری در متون، برنامه‌ها و روش‌های آموزشی» و «ارتقاء کمی و کیفی مراکز و فعالیت‌های پژوهشی مربوط» دست‌یافتنی دانسته شده است. برخی از این سیاست‌ها کاملاً متناسب با همان ضعف‌ها و چالش‌هایی هستند که باعث وضع فعلی علوم انسانی شده‌اند.

برای تحول در علوم انسانی، باید اهمیت این علوم را در فرهنگ عمومی تثبیت کنیم و به دانشجویان علوم انسانی بها بدهیم، باید زمینه جذب افراد مستعد و با انگیزه را به این رشته‌ها فراهم کنیم و طرحی نو در برنامه‌ها، روش‌ها و ساختار‌ها و شیوه‌ها و متون آموزشی در این حوزه‌ها دراندازیم. در چنین شرایطی، مشاهده‌ی جمعی از نخبگان علوم انسانی کشور که به نوبه خود، سعی کرده‌اند با طرحی ابتکاری و با تمرکز بر همین نکات، مسیری نو به سوی امر دشوار تحول در علوم انسانی در کشور بگشایند، مایه امیدواری و خوشحالی است. نوع طراحی برنامه‌های «طرح ملی گفتمان نخبگان علوم انسانی» که به صورت موازی و مکمل برنامه‌های رسمی دانشگاهی است، به دانشجویان کمک خواهد کرد که در عین ارتباط جدی با فضای دانشگاه، به مطالعات خود عمق بیشتری بدهند و بتوانند خلأ‌های برنامه‌ی آموزش دانشگاهی را پر کنند.

با در نظر داشتن سیاست‌های کلی علم و فناوری کشور، وزارت علوم نیز همواره خود را موظف به حمایت از چنین طرح‌هایی می‌داند و امیدواریم که به برکت خون شهدا، به زودی شاهد نسل جدیدی از اندیشمندان جوان، پرتلاش و پرانگیزه در قلمرو علوم انسانی باشیم که در مسیر اعتلای ارزش‌های انقلاب اسلامی و سرافرازی کشور عزیزمان می‌کوشند.

طرح ملی نخبگان علوم انسانی از سال ۱۳۹۴ شروع به فعالیت کرده است و هر ساله پذیرای نخبگان علوم انسانی در این طرح است. پس از وقفه‌ای دو ساله، ششمین دورۀ این طرح با حضور بیش از ۶۰۰ نفر ورودی جدید از نخبگان برگزیدۀ کنکور علوم انسانی و همچنین داوطلبین سال‌های گذشته در شرایط خاصی که به واسطۀ شیوع ویروس کرونا در کشور وجود دارد، فعالیت آموزشی خود را به‌صورت مجازی ادامه خواهد داد.