پخش زنده
امروز: -
عدم حمایت موثر از زعفران کاران، همچنین هزینه های بالای تولید ، جولان دلالان در فصل برداشت و از طرفی جایگاه نامناسب ایران در صادرات، مسائلی است که تاکنون حل نشده است.
به گزارش سرویس پژوهش خبرگزاری صدا وسیما: زعفران محصول استراتژیک کشاورزی ایران است و به حدود ۶۰ کشور جهان ، صادر می شود. اما تاکنون از این ظرفیت استفاده مطلوب به عمل نیامده و بازارهای هدف ایران محدود است. سر و سامان دادن به اوضاع نا مناسب آشفته بازار زعفران کشور به رغم تامین ۹۵ در صد زعفران دنیا هدف گذاری جدیدی را می طلبد که با دست به دست دادن همه ارکان زنجیره تولید و صادرات این محصول ارزشمند ، محقق خواهد شد.
زعفران ایرانی با عنوان طلای سرخ ارزش صادراتی بالایی دارد. ایران بزرگترین تولیدکننده زعفران در جهان می باشد. زمان مناسب جهت کشت ، اردیبهشت- خرداد و زمان برداشت مهر و آبان ماه می باشد. زعفران به آب نیاز ندارد و مراحل مختلف کاشت، داشت و برداشت آن فرصت های شغلی فراوان را به همراه دارد؛ و موجب ارز آوری نیز می شود؛ اما متاسفانه به دلیل عمل نکردن به اسناد بالادستی و عدم حمایت موثر از زعفران کاران شاهد مشکلات عدیده این قشر زحمت کش در مراحل مختلف کاشت داشت و برداشت هستیم که در نهایت سود حاصل از زحمات ایشان به جیب دلا لان سودجو می رود. از طرفی در بُعد صادرات نیز به رغم این که ایران بزرگترین تولید کننده زعفران است، اما به دلیل بی توجهی ها متاسفانه زعفران ایرانی به صورت فله وارد اسپانیا و امارات متحده عربی می شود و از آنجا با بسته بندی های شکیل راهی بازار های غربی می شود. به بیانی دیگر به دلیل فقدان زیر ساخت های مناسب، حاصل دسترنج کشاورزان خراسان عمدتا به جیب بیگانگان ریخته می شود؛ و بدین ترتیب اسپانیا به عنوان اولین صادر کننده زعفران دنیا شناخته می شود.
بر اساس گزارش های میدانی ، رغبت کشاورزان ایرانی برای کشت زعفران روند کاهشی دارد. به همین دلیل در نوشتار حاضر درقالب گفتگو با کشاورزان و هم چنین یک مقام مسئول در جهاد کشاورزی درصدد بررسی مشکلات و راهکار های احتمالی جهت رفع آن هستیم.
مهمترین مشکلات از زبان یک کشاورز:
ردیف مشکلات زعفران در گفتگو با یک کشاورز تربت جام (خراسان رضوی)
۱ هزینه بالا اعم از شخم زدن زمین و همچنین دستمزد بالای کارگر.
۲ کمبود آب و هزینه بالای آبیاری با تانکر (با توجه به این که بیشتر قنات ها خشک شده اند.)
۳ هزینه بالای کود شیمیایی و کود حیوانی.
۴ مشکل خشکسالی سال آبیاری گذشته که باعث کاهش قابل توجه در برداشت زعفران شده است.
۵ جولان دلالان در زمان برداشت محصول و خرید به قیمت غیرمنصفانه.
۶ هزینه بالای استفاده از تجهیزات نوین کشاورزی و بهره گیری از سیستم آبیاری نوین.
۷ عدم مساعدت های مالی از سوی دولت برای تقویت کشت زعفران.
مشکلات و راه حل آن از نگاه یک مسئول:
ردیف مشکلات و راه حل آن از نظر یک مسئول جهاد کشاورزی خراسان رضوی
۱ - بالا بودن هزینه های تولید.
۲ - عدم امکان بهره گیری از سیستم مکانیزه
۳ - قیمت های ناعادلانه خرید از کشاورزان
۴ - حل این مشکلات در سایه عمل به طرح جامع زعفران امکان پذیر است.
۵ - حرکت در مسیر ثبت برند ملی زعفران توسط سازمان توسعه تجارت و مشارکت تمام دستگاه های ذی ربط برای موفقیت در بازارهای بین المللی.
۶ - الزام تولید کنندگان و صادر کنندگان به اخذ گواهینامه های معتبر بین المللی.
۷ - ایجاد و الزام کد رهگیری جغرافیایی بر روی بسته های محصول.
۸ - الزام تولید کنندگان و صادر کنندگان به صادرات محصولات با برند های ثبت شده و درج نشان جغرافیایی مربوطه در کنار برند محصول.
۹ - حمایت از ایجاد مراکز تجاری تخصصی ، نمایندگی های فروش و ایجاد نمایشگاه های دایمی تخصصی و سایر موارد مرتبط در بازارهای هدف.
۱۰ - حمایت از تحقیق و توسعه مرتبط با فرآورده های جدید از زعفران در صنایع مختلف.
۱۱ - تامین اعتبارات مورد نیاز صنعت زعفران با مساعدت مجلس شورای اسلامی و دولت.
قوانین بالادستی سند
- بسته سیاستی حمایت از زعفران
- قانون بودجه ۱۴۰۰ - در بسته سیاستی حمایت از زعفران مصوب سال ۱۴۰۰، بندهای تشویقی مناسب برای صادر کنندگان زعفران در نظر گرفته شده است.
- در بودجه سال ۱۴۰۰ مبلغ ۳۰ میلیارد تومان برای حمایت از بسته بازاریابی و جهش صادرات زعفران اختصاص یافته است.
تاکیدات رهبر معظم انقلاب
رهبر معظم انقلاب اسلامی در بیانات خود درباره مسایل اقتصادی کشور به موضوع خام فروشی و صادرات فله ای اشاره داشته و در این باره می فرمایند: « خام فروشی در سنگ های معدنی قیمتی و فرآوری آنها در خارج و بازگرداندن به کشور با چندین برابر قیمت ، فروش خاک جزیره هرمز، فرآوری نشدن زعفران جنوب خراسان ، خرمای مناطق گرمسیری از جمله مواردی است که نشان می دهد باید در این زمینه کار جدی صورت گیرد. ». ایشان هم چنین در ادامه موضوع خام فروشی می فرمایند: « این روش ، آسان ترین راه پول در آوردن است که برخی از مسئولان در طول زمانهای مختلف ترجیح دادند از این پول آسان استفاده کنند. »
چرایی و اهمیت موضوع
- الزام نهادها و دستگاه های مسئول و رصد این دستگاه ها در جهت عمل به اسناد بالا دستی با موضوع زعفران. (در سایه عمل به این اسناد شاهد حذف واسطه گری و کاهش هزینه تولید برای کشاورز خواهیم بود.)
- پیگیری موضوع ثبت برند ملی زعفران از سازمان توسعه تجارت و سایر دستگاه های مسئول. (در سایه تحقق این موضوع ما شاهد ارتقای سهم ایران در بازارهای بین المللی خواهیم بود.)
- پیگیری اعطای بسته های تشویقی به صادرکنندگان زعفران. (در بسته حمایتی دولت آقای رئیسی این موضوع لحاظ شده است.)
- پرهیز از خام فروشی (در شرایطی که صادرات عطر، رنگ و عصاره زعفران ۱۰ برابر زعفران خام ارزش و ارز آوری دارد.)
ارزش فراگیری و پرداخت :
صنعت زعفران در دنیا حدود ۸ میلیارد دلار گردش مالی دارد و ایران با فاصله زیادی بزرگترین تولید کننده این محصول در جهان است، اما نه تنها بزرگترین صادر کننده این محصول نیست بلکه تنها حدود ۵ در صد از این گردش مالی نصیب ایران می شود. از طرفی صادرات زعفران ایران عمدتا به صورت خام و فله ای انجام می شود؛ بنابراین سود اصلی نصیب کشورهایی می شود که محصول نهایی شده را عرضه می کنند. ضمن این که به طور تقریبی حدود یک میلیون کشاورز و خانواده های آنان از طریق چرخه کشت زعفران و فرآوری آن امرار معاش می کنند و این محصول از این رو اهمیت خاص پیدا می کند که در اقلیمی کاشت و برداشت می شود که دچار کم آبی و محرومیت های زیاد در حوره معیشت است؛ لذا حمایت از محصولی که نیاز حداقلی به آب دارد و هیچ گونه ارز بری ندارد و کاملا متکی بر داخل است و هیچ تحریمی بر میزان تولید آن موثر نیست یک تجارت فوق العاده محسوب می شود.
سابقه موضوع:
طرح جامع زعفران که زنجیره تولید تا مصرف را در بر می گیرد با کمک شورای ملی زعفران و و زارت جهاد کشاورزی تدوین و در کمیسیون کشاورزی مجلس مصوب و در هیئت دولت دهم به تصویب رسیده است که در این طرح روش خشک کردن ، فرآوری ، بسته بندی عرضه، بازاریابی صادراتی و حتی ثبت برند ملی نیز لحاظ شده است. همچنین در دولت سیزدهم نیز سید جواد ساداتی نژاد وزیر جهاد کشاورزی و رئیس شورای قیمت گذاری در چارچوب اتخاذ سیاست های حمایتی محصولات اساسی کشاورزی در نامه ای به وزارتخانه های امور اقتصاد و دارایی ، صنعت و معدن ، امور خارجه ، سازمان برنامه و بودجه، بانک مرکزی و بانک کشاورزی ، تصویب نامه این شورا در زمینه بسته سیاستی حمایت از زعفران را ابلاغ کرده است. در بودجه سال ۱۴۰۰ نیز مبلغ ۳۰ میلیارد تومان به منظور جهش در صادرات زعفران اختصاص یافته است.
نتیجه
- عدم حمایت موثر از زعفران کاران، همچنین هزینه های بالای تولید ، جولان دلالان در فصل برداشت و از طرفی جایگاه نامناسب ایران در صادرات، مسائلی است که تاکنون حل نشده است.
پژوهشگران: محمد هادی کاویان - مهدی ناجی