پخش زنده
امروز: -
علامه حسن زاده، ستاره آسمان علم و فقاهت
به مناسبت گرامیداشت اربعین علامه حسن زاده آملی، مراسمی در مازندران برگزار می‌شود.
به گزارش خبرگزاری صداوسیمای مرکز مازندران، چهل روز از ارتحال جانگداز علامه دهر حضرت آیت الله حسن زاده آملی می‌گذرد. مردی که حافظ علوم مختلف و افتخاری برای ایران و جهان اسلام بود و رحلت ایشان برای جهان اسلام سنگین بود.
بمناسبت فرا رسیدن اربعین ارتحال و گرامیداشت یاد و خاطره عالم ربانی، ذوالفنون، استاد حوزه و دانشگاه، ریاضیدان، منجم، فیلسوف و علامه دهر حضرت آیت الله حسن زاده آملی، مراسمی این هفته در مازندران برگزار می‌شود.
فرماندار آمل گفت: بمناسبت چهلمین روز ارتحال عالم ربانی حضرت آیت الله حسن زاده آملی مراسمی در روز چهارشنبه ۱۲ آبان ۱۴۰۰ از ساعت ۱۴ و ۳۰ دقیقه تا ۱۷ عصر با رعایت پروتکل‌های بهداشتی در مصلای نماز جمعه شهر آمل واقع در سبز میدان برگزار می‌شود.
شریعت افزود: در این مراسم دکتر منصوری لاریجانی و حجج اسلام عباسی خراسانی، یزدان پناه و رمضانی از شاگردان علامه سخنرانی می‌کنند و حاج رضا بذری به مداحی خواهد پرداخت.
طنین دعای ندبه در آمل
دعای پرفیض ندبه، این هفته با یاد و نام علامه حسن زاده آملی در شهر دارالمومنین آمل طنین انداز می‌شود.
فرماندار آمل گفت: مراسم پرفیض دعای ندبه، از ساعت ۶ صبح جمعه ۱۴ آبان ۱۴۰۰ در مصلای نمازجمعه آمل آغاز می‌شود.
شریعت افزود: در این مراسم معنوی آیت الله صدیقی امام جمعه موقت تهران سخنرانی می‌کند و حاج مرتضی طاهری از مداحان بنام کشور به ذکر مناقب اهل بیت عصمت و طهارت خواهد پرداخت.
این مراسم بصورت زنده از شبکه‌های صداوسیما برای علاقمندان پخش خواهد شد.
مراسم اربعین علامه در زادگاهش ایرا
مراسم اربعین رحلت عالم ربانی و سالک توحیدی علامه آیت الله حسن حسن زاده آملی در زادگاهش ایرا برگزار خواهد شد.
به گفته فرماندار آمل، این مراسم معنوی در کنار مزار علامه حسن زاده آملی در روستای ایرا بخش لاریجان آمل برگزار می‌شود.
شریعت افزود: در این مراسم که از ساعت ۱۰ تا ۱۲ روز جمعه ۱۴ آبان ۱۴۰۰ از طرف بیت علامه حسن زاده در مسجد و حسینیه اعظم ایرا برگزار می‌شود حجج اسلام احمدی راد و ضیایی سخنرانی خواهند کرد.
علامه حسن زاده، ستاره آسمان علم و فقاهت
به گزارش خبرگزاری صداوسیمای مرکز مازندران، حسن حسن‌زاده آملی در سال ۱۳۰۷ شمسی در روستای ایرا از توابع بخش لاریجان آمل دیده به جهان گشود.
ایشان مشهور به علامه حسن‌زاده، فیلسوف و عارف شیعه ایرانی که آثار بسیاری در فلسفه، عرفان، ریاضی، نجوم، ادبیات فارسی و عربی دارد. همچنین برخی از مهم‌ترین آثار فلسفی و عرفانی، چون اشارات، شفا و شرح فصوص الحکم را تصحیح کرد و بر آن‌ها شرح و حاشیه نگاشته است.
مهدی الهی قمشه‌ای، علامه شعرانی، علامه طباطبایی و سید محمدحسن الهی از اساتید وی بوده‌اند. حسن‌زاده آملی، آثار فلسفی و عرفانی مهمی مانند شرح منظومه، اشارات، اسفار اربعه و شرح فصوص قیصری را در دوره‌های متعدد تدریس کرد. وی همچنین حدود ۱۷ سال به تدریس ریاضیات و هیأت مشغول بود.
به باور آیت الله حسن‌زاده آملی، فلسفه و عرفان اسلامی در مسیر واحدی است و دین، فلسفه و عرفان، با هم هماهنگ است. او ادعای یونانی‌بودن فلسفه اسلامی را نادرست می‌داند؛ به این دلیل که فیلسوفان مسلمان، اندیشه‌های فلاسفه پیش از اسلام را عمق بخشیده و پخته‌اند. به گفته یکی از شاگردان وی، حسن‌زاده بیشترین تأثیر را از ملاصدرا و ابن عربی گرفته است.
حسن‌زاده آملی، کتاب‌هایی، چون نهج‌البلاغه، اسفار اربعه، کشف المراد، کلیله و دمنه و گلستان سعدی را تصحیح کرد و دیوان اشعاری نیز به چاپ رساند.
زندگینامه و تحصیلات
حسن حسن‌زاده، در اواخر سال ۱۳۰۷ش، در یکی از روستا‌های لاریجان آمل (ایرا) در استان مازندران متولد شد. در ۶ سالگی خواندن و نوشتن را در مکتب‌خانه آموخت و در سال ۱۳۲۳ش دروس حوزوی را آغاز کرد. ادبیات عربی و درس‌های مقدماتی را در آمل از محمد غروی، عزیزالله طبرسی، احمد اعتمادی، عبدالله اشراقی، ابوالقاسم رجائی، میرزا ابوالقاسم فرسی و دیگران آموخت. همزمان چند کتاب از درس‌های مقدمات حوزوی را تدریس کرد.
مهاجرت به تهران
آیت‌الله حسن‌زاده، همزمان با اتمام دروس مقدماتی حوزه، لباس روحانیت پوشید و در ۲۲ سالگی در شهریور ۱۳۲۹ش برای ادامه تحصیل وارد تهران شد. سید احمد لواسانی، یکی از اساتید او در تهران بوده و حسن‌زاده، بخش‌هایی از کتاب‌های شرح لمعه و قوانین الاصول را از وی آموخت. حسن‌زاده، سال‌های طولانی در درس علامه شعرانی شرکت کرد و کتاب‌های بسیاری در علوم مختلف را از او آموخت، از جمله در فقه: مکاسب و بخش‌هایی از جواهرالکلام، در اصول فقه: رسائل و کفایه، در فلسفه: شرح خواجه نصیرالدین طوسی بر اشارات ابن سینا، اسفار اربعه، بخشی از کتاب شفای ابن سینا، در قرآن و تفسیر: تفسیر مجمع البیان، شرح شاطبیه (در قرائت)، در ریاضی و هیئت و نجوم: فارسی هیئت قوشچی، شرح چغمینی قاضی‌زاده رومی، اصول اقلیدس و اُکَر مانالاؤوس به تحریر خواجه نصیرالدین طوسی، شرح علاّمه خفری بر تذکره خواجه، زیج بهادری، مجسطی بطلمیوس به تحریر خواجه طوسی، در طب: قانونچه چغمینی و تشریح کلیات «قانون» بوعلی سینا و در رجال و درایه: دوره دو جلدی جامع الرواة اردبیلی و درایه از تالیفات خود علامه شعرانی. حسن‌زاده آملی از علامه شعرانی اجازه اجتهاد و اجازه نقل حدیث دریافت کرده است. همچنین با راهنمایی وی، در دروس آیت‌الله سیدابوالحسن رفیعی قزوینی همچون اسفار ملاصدرا، شرح علاّمه فناری بر مصباح الانس و دروس خارج فقه و اصول شرکت نمود.
حسن‌زاده ۱۱ سال نزد مهدی الهی قمشه‌ای، حکمت «منظومه» سبزواری، مبحث نفس اسفار و حدود نصف «شرح خواجه بر اشارات» ابن سینا را فرا گرفت. همچنین در جلسات تفسیر قرآن او حاضر شد. الهی قمشه‌ای، همچنین بر دیوان شعر حسن‌زاده مقدمه نوشته است.
آیت‌الله محمدتقی آملی، استاد درس خارج فقه و اصول حسن‌زاده در تهران بود.
حسن‌زاده، شرح قیصری بر فصوص الحکم و قسمتی از اوائل طبیعیات شفای شیخ الرئیس را در درس شیخ محمدحسین فاضل تونی شرکت کرد. همچنین بخشی از شفای ابوعلی سینا را نزد میرزا احمد آشتیانی خواند.
مهاجرت به قم
حسن‌زاده آملی در سال ۱۳۴۲ش از تهران به قم رفت و به مدت ۱۷ سال در دروس علامه طباطبایی، برادر علامه و سید محمدحسن الهی حاضر شد. در این مدت، بخش‌هایی از کتاب بحارالانوار محمدباقر مجلسی و تمهید القواعد را نزد علامه طباطبایی خواند. همچنین در دروس فلسفی و عرفانی سید محمدحسن الهی شرکت کرد. حسن‌زاده از این دوره به نیکی یاد کرده و بخش‌هایی از تأثیرپذیری اخلاقی را به این دوره نسبت داده است. استاد دیگر او سید مهدی قاضی طباطبایی، فرزند سید علی قاضی بود که در علوم غریبه و حکمت و عرفان، شهره بود.
تدریس
حسن‌زاده پس از سکونت در قم، ۱۴ دوره شرح منظومه، ۴ دوره اشارات، یک دوره اسفار اربعه، و ۴ دوره شرح فصوص قیصری را تدریس کرد، شرح تمهید و مصباح الانس نیز از جمله تدریس‌های اوست. او همچنین حدود ۱۷ سال دروس ریاضیات، هیأت، وقت و قبله را درس داد که کتاب دروس «معرفة الوقت و القبلة» محصول آن درس‌هاست.
شاگردان
در طیّ سالیان طولانی تدریس آیت‌الله حسن حسن‌زاده آملی تعداد فراوانی از دروس او بهره برده‌اند؛ از جمله:
مهدی شب‌زنده‌دار، سید محمدرضا مدرسی یزدی، اسماعیل منصوری لاریجانی، داوود صمدی آملی، حسن رمضانی، مهدی احدی، سید یدالله یزدان پناه، نورالله طبرسی، سید حسن شجاعی کیاسری.
اندیشه‌ها و آثار
حسن‌زاده آملی، آثاری در زمینه‌های فقه، فلسفه، اخلاق، عرفان، حکمت دینی، کلام، ریاضیات، نجوم، ادبیات عربی و فارسی، علوم طبیعی، طب قدیم، علوم غریبه و باطنی نوشته، اما عمده آثار و اندیشه‌های او بر محور قرآن، فلسفه و عرفان است.
من این دنیای فانی را نمی‌خواهم نمی‌خواهم
من این لذّات آنی را نمی‌خواهم نمی‌خواهم
...
علی و آل پاکش را پذیرفتم پذیرفتم
فلانی و فلانی را نمی‌خواهم نمی‌خواهم
(حسن‌زاده آملی، دیوان اشعار، ۱۳۹۱ش، ص۱۶۲.)
قرآن، برهان و عرفان در نگاه علامه حسن‌زاده
علامه حسن‌زاده آملی، آثاری در زمینه‌های فقه، فلسفه، اخلاق، عرفان، حکمت دینی، کلام، ریاضیات، نجوم، ادبیات عربی و فارسی، علوم طبیعی، طب قدیم، علوم غریبه و باطنی نوشته، اما عمده آثار و اندیشه‌های او بر محور قرآن، فلسفه و عرفان است. وی قرآن و برهان و عرفان را مرتبط به هم می‌داند و معتقد است این سه از هم جدایی ندارند.
حجت الاسلام احمد فربهی، استاد فلسفه حوزه و دانشگاه، در یادداشتی به مناسبت ارتحال مرحوم علامه، از مجاهدت‌های فلسفی وی در زمینه تغییر امتداد فلسفه‌ی اسلامی از حکمت یونانی به حکمت وحیانی تجلیل می‌کند و می‌نویسد:
تا قبل از ملاصدرا به هر فیلسوفی می‌رسیدی، می‌پرسیدی: ارسطوئی هستی یا افلاطونی؟ او هم می‌گفت: ارسطوئی! یا افلاطونی! یا هر دو!
ملاصدرا که آمد گفت: مهم نیست ارسطوئی باشی یا افلاطونی، مهم آن است که دین تو دین انبیاء باشد، "من لم یکن دینُه دینَ الأنبیاء- علیهم السّلام-، فلیس من الحکمة فی شیء" (مفاتیح، ص ۴۱۳، اسفار، ج ۵ ص ۲۰۵ رسالة فی‌الحدوث ص ۱۴۹)
از این‌رو مرحوم امام، در عین حال که سخنان شیخ‌الرئیس را مشی به سبک یونان می‌دانست (آداب‌الصلواة، ص ۳۰۱)، اما می‌گفت:
"فلسفه امروزِ حکماى اسلام را و معارف جلیله اهل معرفت را به حکمت یونان نسبت دادن، از بىاطلاعى بر کتب قوم است- مثل کتب فیلسوف عظیم الشأن اسلامى، صدر المتألّهین قدّس سرّه و... و نیز از بىاطّلاعى به معارف صحیفه الهیّه و احادیث معصومین سلام اللَّه علیهم است" (همان)
و مرحوم آقا جلال می‌گفت: "به عقیده حقیر، بعد از ملاصدرا سبک تحریر عقاید فلسفى عوض شد". (آشتیانی، شرح‌زاد‌المسافر، ص ۲۰۰)
حکماء اسلامی، در یک دستشان برهان قاطع و در دست دیگر، قطعیات وحی شد (بإحدى یدىّ قاطع البرهان و بالاخرى قطعیات صاحب الوحی، نراقی، اللمعات ص ۶) و نسبت حکمت یونانی با حکمت وحیانی را بررسی می‌کردند (فیض، اصول‌المعارف، مقدمه)
و در عصر حاضر رفتار و گفتار مرحوم آیت‌الله حسن‌زاده، مملوّ از خضوع در مقابل وحی، و کتبش مشحون از نگاه تطبیقیِ بین حکمت وحیانی اسلام و حکمتی که منشأ آن را نیز وحیانی می‌دانست بود.
دین او دین انبیاء و کتب او منبعی غنی در تفسیر فلسفی بود. خدا ایشان را با اولیاء الهی محشور فرماید.
حسن‌زاده مسافرت کرد
علامه حسن حسن‌زاده آملی، این نادره روزگار و نمونه بی‌بدیل فرهنگ جامع اسلامی، سرانجام در سوم مهرماه ۱۴۰۰ در سن ۹۳ سالگی دارفانی را وداع گفت.
او خود چندی پیش از رحلتش گفته بود:
آقایان! داریم خداحافظی می‌کنیم.ای بسا که خبر به شما رسیده: حسن زاده مسافرت کرد.
آه و ناله‌ای ندارد که.
هست.
نظام عالم است و ما هم از پس پرده خبر نداریم.
خدا نکند ندارد که.
چرا نکند؟
اینجا باشیم برای چه؟
دار خلود نیست.
دار حرکت است!
مشی سیاسی
حسن رمضانی از شاگردان آیت‌الله حسن‌زاده، در پاسخ به سؤالی درباره مشی سیاسی استاد خود، با وجود عدم دخالت حسن‌زاده آملی در امور جزئی سیاسی، از رابطه خوب وی با آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران سخن گفته است. حسن‌زاده آملی چنانکه خود گفته، پیش از تبعید امام خمینی به ترکیه در سال ۱۳۴۲ش، به قم رفته و با وی بیعت کرده است.
حسن‌زاده همچنین در سفر آیت‌الله خامنه‌ای به آمل در سال ۱۳۷۷ش، کتاب انسان در عرف عرفان را با نوشتن مقدمه‌ای، به آیت‌الله خامنه‌ای تقدیم کرد. آیت‌الله خامنه‌ای در سال ۱۳۹۱ش، با حضور در یکی از بیمارستان‌های تهران، از آیت‌الله حسن‌زاده آملی عیادت کردند.
با انتشار خبر رحلت این عالم جلیل، سیلی از پیام‌های تسلیت سرازیر شد. مقام معظم رهبری نیز با صدور پیامی، رحلت این اندیشمند فرزانه را تسلیت گفتند و وی را روحانی دانشمند و ذوفنونی از جمله‌ی چهره‌های نادر و فاخری دانستند که نمونه‌های معدودی از آنان در هر دوره، چشم و دل آشنایان را می‌نوازد و توأماً دانش و معرفت و عقل و دل آنان را بهره‌مند می‌سازد.
در بخشی از این پیام آمده بود: نوشته‌ها و منشأت این بزرگوار منبع پر فیضی برای دوستداران معارف و لطائف بوده و خواهد بود ان‌شاءالله. اینجانب به همه‌ی دوستان و شاگردان و ارادتمندان ایشان بویژه به مردم مؤمن و انقلابی آمل و جوانان مشتاقی که مجذوب مواضع انقلابی و خلقیات والای انسانی آن مرحوم بودند تسلیت عرض می‌کنم و رحمت و مغفرت و علو درجات ایشان را از خداوند متعال مسألت می‌نمایم.
یادش گرامی و راهش پر رهرو
نظر شما