سخن قرآن درباره منافقان

به گزارش وب گردي خبرگزاري صدا وسيما؛ مُنافِق شخصی که در دل دین اسلام را نپذیرفته؛ ولی در ظاهر خود را مؤمن نشان می‌دهد. مسئله نفاق پس از هجرت پیامبر (ص) و قدرت‌گرفتن او در مدینه مطرح شد. در این دوره، کسانی مخالف اسلام بودند؛ اما نمی‌توانستند آشکارا با آن مخالفت کنند، به همین دلیل در ظاهر خود را مسلمان می‌نامیدند.
نفاق از مفاهیم پرکاربرد در قرآن است و سوره منافقون نیز به بررسی ویژگی‌ها و معرفی منافقان پرداخته است. دروغ‌گویی، سوءظن، خودبزرگ‌بینی، تمسخر حق و انجام گناه و فسق از ویژگی‌هایی است که قرآن برای منافقان برشمرده است.

عبدالله بن ابی، عبدالله بن عیینه و اصحاب عقبه در زمره منافقان مشهور شمرده شده‌اند. بنابر گزارش‌های تاریخی پیامبر (ص) با منافقان مدارا می‌کرد و به‌صورت غیرمستقیم اقداماتشان را بی‌اثر می‌کرد. مسجد ضرار که پایگاه بخشی از منافقان مدینه شده بود، به دستور پیامبر (ص) تخریب شد.

طبق آیه ۱۴۵ سوره نساء جایگاه منافقان در پایین‌ترین درجه جهنم است و مفسران با استناد به این آیه، نفاق را از کفر بدتر دانسته‌اند. نماز میت بر منافق متفاوت از نماز میت مؤمن است و به جای درخواست آمرزش، بر او لعن گفته می‌شود.

سخن قرآن درباره منافقان
استاد محسن قرائتی در تفسیر نور به ارائه «نکات ناب» و «پیام‌های زیبای آیات قرآن کریم» پرداخته که در این نوشتار، آیه ۱۶۷ سوره مبارکه آل عمران اشاره شده است:

وَ لِیَعْلَمَ الَّذینَ نافَقُوا وَ قیلَ لَهُمْ تَعالَوْا قاتِلُوا فی سَبیلِ اللَّهِ أَوِ ادْفَعُوا قالُوا لَوْ نَعْلَمُ قِتالاً لاَتَّبَعْناکُمْ هُمْ لِلْکُفْرِ یَوْمَئِذٍ أَقْرَبُ مِنْهُمْ لِلْإیمانِ یَقُولُونَ بِأَفْواهِهِمْ ما لَیْسَ فی قُلُوبِهِمْ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِما یَکْتُمُونَ

ترجمه: و چهره منافقان معلوم شود، (کسانی که چون) به آن‌ها گفته شد: بیایید شما (هم مثل دیگران) در راه خدا بجنگید و یا (لااقل از حریم خود) دفاع کنید، گفتند: اگر (فنون) جنگی را می‌دانستیم، حتماً از شما پیروی می‌کردیم. آن‌ها در آن روز، به کفر نزدیک‌تر بودند تا به ایمان. با دهانشان چیزی می‌گویند که در دلشان نیست و خداوند به آنچه کتمان می‌کنند آگاه‌تر است.

نکته‌ها:

برای جمله «لو نعلم قتالا» سه معنا شده است:

الف: حرکت شما برای اُحد در خارج از شهر، جنگ برابر نیست، بلکه یک نوع خودکشی است و لذا ما این را جنگ نمی‌دانیم و شرکت نمی‌کنیم.
ب: ما اگر فنون نظامی می‌دانستیم شرکت می‌کردیم.
ج: ما یقین داریم که جنگی رخ نخواهد داد و لذا شرکت در جبهه ضرورتی ندارد.

پیام‌ها:
۱- جبهه جنگ، چهره منافقان را افشا می‌سازد. «و لیعلم الّذین نافقوا»
۲- رهبر باید مردم را برای مقابله با دشمن بسیج کند. «تعالوا قاتلوا»
۳- جهاد، گاهی ابتدایی و برای برداشتن طاغوت هاست و گاهی دفاعی و برای حفظ جان و مال مسلمانان است. «قاتلوا فی سبیل اللَّه او ادفعوا»
۴- انگیزه‌ها و درجات و ارزش آن‌ها متفاوت است. «قاتلوا فی سبیل اللّه او ادفعوا»
۵ - دفاع از وطن و جان، یک ارزش است. «او ادفعوا»
۶- منافقان، موضع گیری‌های خودشان را توجیه می‌کنند. «لو نعلم قتالاً لاتبعناکم»
۷- سر باز زدن از جبهه، نشانه کفر است. «هم للکفر یومئذ اقرب منهم للایمان»
۸ - ایمان انسان در شرایط و زمان‌های مختلف فرق می‌کند. «هم للکفر یومئذ اقرب منهم للایمان»
۹- همه اصحاب پیامبر صلی الله علیه وآله عادل نبودند. «هم للکفر یومئذ أقرب منهم للایمان»
۱۰- خداوند درباره منافقان، هم تهدید می‌کند و هم افشاگری. «هم للکفر یومئذ اقرب... یقولون بافواههم ما لیس فی قلوبهم»
۱۱- آنچه در اُحد برای همه کشف شد، گوشه‌ای از نفاق بود، بخش بیشترش را خدا می‌داند. «واللَّه اعلم بما یکتمون»