فرآوری، نیاز درختان کهنسال زیتون در کرمانشاه

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز کرمانشاه، در میان  زاگرس نشینان درختان زیتون جایگاه خاصی دارد به خصوص اینکه  اکنون  با به ثمر نشستن آنها نان حلال  بر سر سفره هایشان می‌گذارد.
آقای حیدر کریمی یکی از باغداران تحصیل کرده است که با لیسانس باغداری از سال‌های دور احداث باغات زیتون را در منطقه ریجاب آغاز کرده است  سابقه کار او به  ۱۶  سال پیش  حدود سال‌های ۸۵ باز می‌گردد.
آقای کریمی ۴۵ ساله از تصمیمش برای  کاشت درخت‌های زیتون می‌گوید که دیگر  کاشت محصولاتی  مانند گردو  و انجیر  با  توجه به تغییرات آب و هوایی  در این منطقه  جوابگو نیست.
او از زیتون به عنوان درخت مقاوم و کم توقع  یاد می‌کند و  می‌گوید زیتون نیاز آبی کمی دارد و می‌تواند در برابر خشکسالی  مقاومت کند از طرفی زیتون‌های این منطقه  ازکیفیت و  ماندگاری بالایی برخوردار است به همین دلیل  این محصول را در میان رقبا یک سر و گردن بالاتر برده است.
آقای کریمی  که  ارقام مختلفی  در باغ ۸ هکتاری خود کشت می‌کند حالا کارگاهی هم برای فرآوری راه اندازی کرده است  و زیتون شور  به استان‌های دیگر ارسال می‌کند.
او می‌گوید: همین  فرآوری ساده  ۱۰ تا ۱۵ هزار تومان  افزایش قیمت دارد که می‌تواند به در آمد زایی باغداران  کمک کند.
اما آقای کریمی که  برای توسعه  کارگاه کوچک خود نیاز به تسهیلات دارد می‌گوید: پیگیری هایش نتیجه نداده و هنوز موفق به دریافت  تسهیلات نشده است.
آقای کریمی گفت: اگر بتوانیم زیتون را بسته بندی کنیم  ارزش آن  چندین برابر می‌شود و حالا  به فکر  راه اندازی  کارگاه بسته بندی هستم، اما برای تهیه  امکانات اولیه حدود ۳۰۰ میلیون تومان  هزینه نیاز است.
وی افزود:  به دلیل آب و هوای خوب این منطقه  آفت مگس زیتون نداریم  که همین امر کیفیت  محصولات را بیشتر می‌کند.
آقای مراد حاصل عزیزی هم یکی دیگر از  باغداران  با سابقه منطقه ریجاب است  که  با او سر صحبت را باز می‌کنیم.
او به سابقه طولانی  درختان زیتون در  استان کرمانشاه اشاره می‌کند و می‌گوید  از قدیمی تر‌های این منطقه  پرس و جو کرد آن‌ها معتقدند  تاریخچه کشت این محصول در این منطقه به ۸۲۰ سال پیش باز می‌گردد که سینه به سینه  از پدربزرگ هایمان شنیده ایم.
او گفت: با یکی از باغداران به نام استان‌های شمالی  صحبت کردم و  در سفرش به کرمانشاه او نیز بر این نظر بود که  درخت زیتون در این منطقه سابقه طولانی دارد  و می‌تواند در این منطقه بار دیگر زیتون کشت شود.
 سال ۷۹ بود که به صورت آزمایشی در این منطقه درختان زیتون کاشتیم وخدارا شکر می‌کنیم که به ثمر نشست و حالا پس از ۲۱ سال  موفق به توسعه کاشت این درختان شدیم.
وی ادامه داد: رقم‌های معرفی شده در آن سال‌ها به کیفیت حالا نبود ارقامی که در چند سال اخیر کشت می‌شود اصلاح شده است و در آمد زایی خوبی برای باغداران دارد.
وی گفت: طعم و مزه  زیتون‌های این منطقه  کیفیت خوبی دارد و  به مذاق  مشتریان استان‌های دیگر خوش می‌آید هم چنین زیتون استان‌های شمالی یک سال ماندگاری دارند، اما زیتون استان کرمانشاه تا دو سال ماندگاری دارند.
نداشتن  مگس زیتون موجب تمایز این محصول در استان کرمانشاه با استان‌های شمالی شده است که کیفیت آن را چند برابر می‌کند.
آقای عزیزی که دستی هم در فرآوری  زیتون دارد از  حمایت نشدن از سوی  مسئولان دلخور است و می‌گوید: دالاهو به دلیل  جاذبه‌های گردشگری که دارد  همه ساله  پذیرای مسافران زیادی است به فکر ایجاد واحد بسته بندی  برای عرضه  محصولات به گردشگران هستم، اما از سال ۹۷ تا کنون  این واحد در گرو تسهیلات مانده است.
وی گفت:هم چنین در حال احداث واحد فرآوری هستم  که ۷۰ درصد  پیشرفت دارد و برای تکمیل آن نیاز به تسهیلات است اگر مسئولان حمایت کنند تا ۵۰۰ تن زیتون نیزظرفیت  فرآوری داریم.
او به افزایش هزینه‌های احداث واحد فرآوری و تهیه تجهیزات اشاره کرد و گفت: دستگاه‌های سورتینگ که در ۴ سال گذشته  ۲۵ تا ۳۵ میلیون تومان بود  اکنون  با افزایش  چند برابری به  ۱۲۰ میلیون تومان رسیده است.
همین طور دستگاه هسته گیر با ۶۰ میلیون تومان به  ۲۵۰ میلیون تومان در سال ۱۴۰۰ افزایش پیدا کرده است.
به گفته کارشناسان با وجود پتانسیل بالای  استان کرمانشاه  هنوز واحد فرآوری برای بسته بندی و سورتینگ وجود ندارد در حالیکه  استان‌های شمالی  زیتون خام  کرمانشاه را  می‌خرند و فرآوری آن را به  کارخانه  مطرحی در همدان می‌دهند  و از آنجا  استان همدان  زیتون‌ها را  به عراق صادر می‌کند در حالی که ما با  فاصله  دو سه ساعت از مرز عراق  از این  فرصت بی بهره ایم و  استان‌های دیگر از این موقعیت را به  نفع  خود کرده اند. 
همچنین  با راه اندازی  یک  واحد صنایع تبدیلی  حداقل ۱۲ نفر به صورت دائم  مشغول به  کار می‌شوند و  نیرو‌های حمل و نقل  نیز می‌توانند اشتغالزایی غیر مستقیم برای ارسال محصولات به استان‌های دیگر داشته باشند.
اکنون با ویژگی‌های منحصر به فرد این محصول خوش طعم و  پر خاصیت بیشتر آشنا شوید.
برای تحقیق در مورد سابقه طولانی رشد زیتون در استان کرمانشاه  به سراغ کارشناس سازمان جهاد کشاورزی استان  رفتیم.
 آقای فیض رحمانی می‌گوید: وجود درختان بسیار مسن با قدمت بیش از چند صدساله در منطقه بابایادگار دهستان بان زرده دالاهو نشان دهنده قدمت بالای پرورش زیتون در استان کرمانشاه است.
وی افزود: بر اساس اسناد موجود سابقه پرورش درخت زیتون در استان به اوایل دوره اسلامی و حتی قبل از آن می رسد که عمدتا بصورت تک درخت و در اماکن خاص کشت آن رایج بوده است اما توسعه آن به شکل باغات امروزی از نیمه دوم دهه هفتاد و در هفت شهرستان سرپل ذهاب، گیلانغرب، دالاهو، قصر شیرین، ثلاث، جوانرود و پاوه در دست اقدام قرار گرفته است 
وی افزود: زیتون به جهت نیاز آبی پایین، قابلیت سازگاری با اراضی کم بازده  را دارد و می‌تواند به عنوان یکی از اهداف مهم توسعه باغات در استان مد نظر باشد.
به گفته او به واسطه ارزش بالای روغن زیتون در سلامت جامعه توسعه آن در اولویت سیاست‌های وزارتخانه جهاد کشاورزی در مناطق نیمه گرمسیری استان قرار دارد.
اما با توجه به نیاز آبی نسبتا پایین آن و سازگاریش با خاک اکثر مناطق نیمه گرمسیری توسعه آن به دو صورت دیم و آبی در دستور کار قرار دارد.
تولید زیتون علاوه بر آنکه بصورت سردرختی می‌تواند اقتصادی باشد با توجه به امکان فرآوری و نقش بسیار بارز آن در ارزش افزوده محصول و افزایش چشمگیر اشتغال می تواند به عنوان یکی از موثر‌ترین راه‌های توسعه اقتصادی این مناطق محسوب شود و جالب ان است که در مناطق زیتون خیز استان که در آن فرآوری زیتون رونق گرفته است شاهد مهاجرت معکوس جوانان به سمت این مناطق به صورت کاملا محسوس هستیم
آقای مومنی دیگر کارشناس سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه در زمینه ارقام مناسب  برای توسعه باغات استان اطلاعا مفیدی در اختیار ما قرار می‌دهد.
او می‌گوید: در حال حاضر ۶۵ رقم و ژنوتیپ زیتون در استان  شناسایی شده  است که  ۲ رقم مشکات و دیره ثبت و ۲ تا ۳ ژنوتیپ نیز در نوبت ثبت رقم هستند.
 وی گفت: عمده ارقام کشت شده در استان کرمانشاه  حدود ۹۰ درصد رقم زرد است و  ۶ تا ۷ درصد هم رقم روغنی است 
 ارقامی مانند والیا، مانزالینا، فیشمی، شنگه نیز ارقام خارجی هستند به تازگی برای  توسعه کشت از آن‌ها  استفاده می‌شود.
منصور احمدی  مدیرباغبانی جهاد کشاورزی استان کرمانشاه  باغات زیتون استان را هزار هکتار عنوان کرد و افزود: از این تعداد ۸۸۹ هکتار آن بارور و مابقی نهال است که  از این  باغات ۲ هزار تن زیتون  کنسروی برداشت می‌شود.
آقای احمدی به فعالیت یک کارخانه فعال روغن کشی زیتون در شهرستان دالاهو اشاره کرد و گفت: همچنین ۱۵ کارگاه کوچک فراوری زیتون در دیگر شهرستان‌ها مشغول فعالیتند.
اما با توجه به  پتانسیل  بالای استان کرمانشاه در احداث باغات زیتون و ارزش بالای  این محصول  چطور می‌توان  فرآیند ایجاد  واحد‌های صنایع تبدیلی را تسریع کرد  که کشاورزان کرمانشاهی بتوانند از فرصت صادرات این محصول  به کشور‌های همسایه بهره‌مند شوند؟
پای صحبت‌های  معاون اقتصادی استاندار کرمانشاه  می‌نشینیم.
آقای باباخانی  می‌گوید: ما به دنبال تقویت  زنجیره ارزش محصولات  کشاورزی در همه حوزه‌ها هستیم و از دستگاه‌های اجرایی خواسته ایم  که زنجیره ارزش خود را معرفی کنند و تاکنون ۱۰ تا  ۱۲ زنجیره ارزش در استان کرمانشاه شناسایی شده است.
وی  گفت: به همین منظور نیز  مرکز کسب و کار‌های کوچک را در جهاد دانشگاهی تاسیس کرده ایم که برای زنجیره‌های ارزش اولویت دار  با حضور  اساتید مطرح دانشگاه  از صفر تا صد برنامه ریزی انجام می‌شود.
در این مرکز نیاز‌های آموزشی، پشتیبان ها، حلقه‌های  مفقوده  زنجیره ارزش شناسایی می‌شوند.
 همه این ظرفیت‌ها نشان می‌دهد حالا  که پس از مدت‌ها  استان کرمانشاه از مزیت  منطقه آزاد  بهره‌مند شده است باید  برای  ایجاد واحد‌های صنایع تبدیلی در این منطقه  اقدام کرد  چرا که در استان‌های مرزی ایلام و خوزستان هم این موقعیت فراهم شده است و نیاز است از پتانسیل هم مرزبودن استان با دو بخش اقلیم کردستان عراق و بخش مرکزی نهایت استفاده را برد. 

گزارشگر: زهره زندیه