سازمان همکاری شانگهای سازمانی میاندولتی است که برای همکاریهای چندجانبه امنیتی، اقتصادی و فرهنگی تشکیل شدهاست.
این سازمان در سال ۲۰۰۱ توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان، با هدف برقرار کردن موازنه در برابر نفوذ آمریکا و ناتو پایهگذاری شد.
با پیوستن کامل جمهوری اسلامی ایران به سازمان همکاری شانگهای، که حدود یکماه پیش در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان محقق شد، این سازمان در حال حاضر ۸ کشور شامل روسیه، چین، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان، هند، ایران و پاکستان، اعضای اصلی سازمان همکاری شانگهای را تشکیل میدهند.
جمهوری اسلامی ایران همچنین از حدود دو سال پیش به عضویت موقت موافقتنامه تعرفه ترجیحی اتحادیه اقتصادی ایران درآمده است.
در حوزه اقتصاد، اعضای سازمان شانگهای نزدیک به ۲۵ تولید ناخالص ملی دنیا را در اختیار دارند و از بین قدرتهای اتمی نیز چهار قدرت اتمی دنیا یعنی روسیه، چین، هند و پاکستان عضو این پیمان هستند. همچنین چین و روسیه به عنوان دو عضو از پنج عضو دائم شورای امنیت نیز ستونهای اصلی پیمان فوق هستند، همین مسئله برای درک اینکه چرا سازمان همکاری شانگهای اهمیتی ورای یک سازمان امنیت منطقهای دارد برای هر ناظری کافی است.
از سوی دیگر جمهوری اسلامی ایران از حدود دو سال پیش به عضویت موقت موافقتنامه تجارت ترجیحی اتحادیه اقتصادی اورآسیا درآمده است، توافقنامهای که به تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی امکان میدهد بیش از ۵۰۰ قلم کالای خود را با تعرفه صفر و یا نزدیک به صفر درصد به ۵ کشور اصلی عضو، شامل روسیه، بلاروس، ارمنستان، قزاقستان و قرقیزستان صادر کنند.
عضویت موقت ایران در اتحادیه اقتصادی اورآسیا و عضویت دائم در سازمان همکاریهای اقتصادی، امنیتی و فرهنگی شانگهای، در حقیقت دروازههای جدیدی پیش روی اقتصاد ایران است.
الکساندر پانکین، معاون وزیرخارجه روسیه در امور اقتصادی و همگرایی اورآسیا در گفتگو با خبرگزاری صداوسیما به ضرورت عضویت دائم در اتحادیه اقتصادی اورآسیا اشاره کرد و گفت: اعضای این اتحادیه از حضور همسایهای قدرتمند که ظرفیتهای بزرگی در حوزه اقتصادی دارد، استقبال میکنند.
الکساندر پانکین گفت: بهرهمندی کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اورآسیا از معافیتهای چشمگیر گمرگی و تسهیل صادرات و واردات از طریق کریدورهای سبز، تحول مهمی در همکاری اقتصادی بین کشورهای عضو ایجاد کرده و امیدواریم با پیوستن کامل برخی همسایگان به این اتحادیه، از جمله ایران، جایگاه این سازمان اقتصادی در صحنه بینالمللی ارتقاء پیدا کند.
ایرج زارعی رایزن بازرگانی سفارت جمهوری اسلامی ایران در روسیه نیز با برشمردن مزایای عضویت دائم ایران در اتحادیه اقتصادی اورآسیا گفت: با رفع برخی موانع نرمافزاری، اداری، زیرساختی و حقوقی، گام بلندی در مسیر توسعه مناسبات اقتصادی و بازرگانی بین ایران و کشورهای حوزه اورآسیا برداشته خواهد شد.
تورج حاتمی رایزن اقتصادی سفارت ایران در روسیه نیز ضمن تاکید بر نقش موثر ایران در سازمان همکاریهای شانگهای گفت: اسناد همکاری موجود بین ایران با چین و روسیه میتواند مسیر تجارت و توسعه روابط اقتصادی با مسکو و دیگر کشورهای عضو سازمان شانگهای را تسهیل میکند.
حاتمی به سهولت در مبادلات بانکی پس از پیوستن ایران به سازمان شانگهای اشاره و تاکید کرد: استفاده از ارزهای ملی و پیامرسان جایگزین سوئیفت، تحریمهای ظالمانه آمریکا و غرب بی اثر شده است.