ضرورت تبیین وحدت در جهان اسلام و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

به گزارش سرویس پژوهش خبرگزاری صدا وسیما:در تقویم کشورمان روز‌های ۱۲ تا ۱۷ربیع الاول به عنوان «هفته وحدت» نامگذاری شده است. هفته وحدت را باید یادآور ولادت پیامبر رحمت، حضرت محمد (ص) آخرین فرستاده پروردگار دانست؛ پیام‌آوری که وحدت امت اسلامی را از راهبرد‌های بنیادین اقتدار امت اسلامی در تمام زمان‌ها و مکان‌ها دانسته است.

آرمانی بزرگ و قابل ستایش که می تواند منشاء خیر و برکت بی پایان برای مسلمانان جهان باشد. هفته وحدت، نگاهی وحدت آفرین در همه مشترکات موجود در جهان اسلام و مسلمانان است. نگاهی که اختلاف و تشتت و تک روی را در جهان اسلام نفی می کند.

طرح اندیشه وحدت جهان اسلام، از جمله دغدغه‌های فکری دیرینه و اساسی حضرت امام خمینی (ره) بود که در طول دوران فعالیت اجتماعی و سیاسی خود، چه قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و چه بعد از آن ایشان بر آن تاکید داشتند. در تاریخ پرفراز و نشیب اسلام، تفرقه میان مذاهب و ملت های اسلامی، از مسائل پیچیده و مخرب جوامع اسلامی بوده و همین عامل، خسارت های مادی و معنویِ جبران ناپذیری بر پیکر امت واحد اسلامی وارد کرده است. دشمنان اسلام که از آغاز ظهور اسلام به عنوان دینی فراتر از مرز‌ها از این امتِ واحد ضربه های سنگینی خورده اند، هیچ گاه از اختلاف افکنی غافل نشدند و بدیهی است تنها راه ناکام ساختن دشمنان، خشکاندن ریشه‌های تفکر و اندیشه ضد وحدت در جهان اسلام است.

وحدت از منظر پیامبر رحمت (ص)
اتحاد و وحدت مسلمانان اهمیت و جایگاه رفیع و با عظمتی در دین اسلام دارد و رفتار و گفتار رسول مکرم اسلام (ص) و ائمه معصومین (ع) گواه بر این ادعاست. از دیدگاه حضرت محمد (ص) عزت و اقتدار همه جانبه مسلمانان در پرتو وحدت و همبستگی در برابر دشمنان اسلام است. حضرت علی (ع) راهکار‌های پیامبر اسلام (ص) را در ایجاد فرهنگ وحدت اینگونه بیان می کند: «دل های نیکوکاران شیفتة او گشت. نگاه ها به او دوخته شد، خداوند به وسیلة او کینه‌های دیرینه را دفن کرد، شعله های فروزان دشمنی و عداوت را خاموش نمود. دل ها را با هم الفت داد و مردم را با هم برادر ساخت و دوستان را (در کفر و جهالت) از هم جدا کرد، ذلت ها را به عزت و عزت ها را به ذلت تبدیل کرد».

مهمترین راهکار‌های پیامبر اسلام (ص) در روز‌های پرپرکت حیاتشان برای ایجاد وحدت میان مسلمانان عبارتند از:
۱-ارائه تعالیم اعتقادی توحیدی: بخش مهمی از اختلافات بشری به علت عدم گرایش و آگاهی نسبت به خداوند متعال بوده است. بر مبنای توحید در خلقت و یگانگی خالق، انسان ها، چون از منشأ واحدی هستند در خلقت و فطرت مشترک، برابر و یکسان می باشند. جامعة انسانی باید در راستای همین وحدت نوعی، انسانی و فطری سازمان یافته و میان افراد «تبعیضی» نباشد.

۲- طرح امت واحد: امت هم به عنوان امت بشری و هم به عنوان امت اسلامی مورد توجه قرآن است؛ زیرا امت بشری همان امت واحد است، همان گونه که دین تمام بشر یکی است. در اندیشه توحیدی جنسیت، رنگ، نژاد، قبیله و دیگر خصوصیات مانع تشکیل امت نمی-شود، همان گونه که خداوند متعال می فرماید: «همانا این امت شما، امت واحده است و من پروردگار شمایم پس مرا عبادت کنید» (قرآن کریم، سوره ۲۱، آیه ۹۲)

۳- اجتماع و اتحاد در انجام برخی مناسک دینی: برگزاری عبادات دسته جمعی مسلمانان به شکل پویا و در متن جامعه به طور مؤثری نهاد‌های اجتماعی را به خود جلب نموده و قدرت آرمانی اندیشه‌های دینی را برمی انگیزاند. تحکیم علایق اجتماعی با این ارزش های مذهبی موجب گردید تا به تدریج نه تنها باور‌های دینی بلکه برخی اجزای مربوط به آن‌ها از قبیل روح وحدت و همدلی نیز در میان جامعه اسلامی تقویت گردد.

۴-طرح حقوق مشترک انسانی: پیامبر اسلام (ص) در گفتار و عمل خود اهمیت به حقوق انسانی را در بالاترین حد رعایت نموده است. ایشان پس از ورود فاتحانه به مکه ضمن جلوگیری از هر گونه انتقام و کشتار، خطاب به مسلمانان و مردم شهر مکه فرمود: «ای گروه قریش! خدا در پرتو اسلام نخوت و غرور و فخرفروشی جاهلیت به آباء و اجداد را از بین برد، انسان ها همگی از آدم اند و آدم نیز از خاک برگرفته شده است».

۵-مبارزه با افکار و باور‌های اختلاف برانگیز: «توماس کارلایل» محقق انگلیسی می گوید: «محمد (ص) قوانین مدنی و اخلاقی را عرضه کرد تا وحشیگری و ددمنشی را براندازد و بی قانونی و هرج و مرج را با نظم و تمدن جایگزین سازد». «ویل دورانت» نیز با تأکید بر تلاش های بسیار زیاد پیامبر (ص) در ایجاد تحولات عمیق در جوامع اسلامی شده، وضعیت آنان را این گونه ارزیابی می کند: «طی پنج قرن از لحاظ نیرو، نظم، بسط قلمرو حکومت، تصفیه اخلاق و رفتار، سطح زندگانی، وضع قوانین منصفانه انسانی و تساهل دینی، ادبیات، دانشوری، علم، طب و فلسفه پیشاهنگ جهان بودند».

۶- جذب حداکثری با اخلاق اسلامی: از عرصه هایی که معمولاً موجب پراکندگی و تفرقه در میان مردم می شود نداشتن تحمل اخلاقی، تنگ نظری، عبوس بودن و نداشتن جاذبه اخلاقی نسبت به یکدیگر است. بخش مهمی از اتحاد امت اسلامی در ذیل رهبریت پیامبر (ص) مرهون جاذبه اخلاقی و رفتاری ایشان بود. در قرآن چنین آمده است: «رحمت خداوند تو را با مردم خوشخوی گردانید و اگر سختدل بودی مردم از اطراف تو متفرق می شدند پس، چون امت بد کنند از آنان درگذر و از خدا برای آن‌ها طلب آمرزش کن» (قرآن کریم، سوره ۳، آیه ۱۵۹)

وحدت از منظر معمار کبیر انقلاب اسلامی
همه ساله در ماه ربیع الاول هجری قمری به مناسبت میلاد آخرین فرستاده خدا و به ابتکار امام خمینی (ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی، فاصله ۱۲ تا ۱۷ ربیع الاول در ایران و بسیاری از کشور‌های اسلامی، جشن «هفته وحدت» برگزار می شود تا مسلمانان به جشن و سرور بپردازند و اندیشمندان راه های وحدت امت اسلامی را بررسی کنند.

ماهیت وحدت از منظر امام خمینی (ره) این گونه تبیین می‌شود:
۱-اعتصام به حبل الله: از دیدگاه امام خمینی (ره) هرگونه اتحاد و تجمعی مطلوب نیست بلکه آن تجمع و جماعتی مطلوب است که حول محور اعتصام به حبل الله شکل گیرد. امام بار‌ها با اشاره به آیة «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا» (آل عمران: ۱۰۳) بر وحدت همراه با اعتصام به حبل الهی تأکید دارد.

حضرت امام (ره) در این بیان دو موضوع را از هم متمایز می‌سازند که عبارتند از:
الف) وجود وحدت: وحدت از اجتماع و با هم بودن نشأت می‌گیرد بدین معنا که عده‌ای با هدفی مشترک و در امری مشترک با هم اجتماع می‌کنند و جماعتی را به وجود می‌آورند. این امری عادی و طبیعی است و مورد تأیید هر گروه و مکتبی حتی رژیم‌ها و مکاتب غیرالهی؛ بنابراین بدیهی است که آدمیان به صورت گروهی مجتمع برای انجام امر مشترک اقدام کنند و متحد شوند.

ب) ماهیت و محتوای وحدت: از دیدگاه امام آنچه حقیقت و ماهیت وحدت را روشن می‌کند این است که وحدت در چه جهتی و با چه انگیزه و قصدی صورت گیرد و محور وحدت و اساس آن چیست؟ محور وحدت در اندیشة امام خمینی «اعتصام» به «ریسمان الهی» است.

۲-مصلحت عمومی امت اسلامی: هرگاه مصالح عمومی جامعۀ اسلامی ایجاب نماید باید از اختلافات جزئی به راحتی چشم‌پوشی کرد و خواسته‌های فردی و گروهی را فدای مصالح جمع نمود.

۳- مصالح اسلام و شرع مقدس: بدین معنا که اسلام، قوانین و احکام اسلامی، وطن اسلامی و هر آنچه به اسلام تعلق دارد، باید حفظ شود و وحدت و اتحاد مسلمانان در حفظ این راه از ضروریات اولیه است. وحدتی که بر حفظ سرزمین اسلامی یا قوانین اسلام و وحی نینجامد، وحدت مطلوب و حقیقی مورد نظر امام خمینی نیست. اساس حفظ اسلام است و وحدت ابزاری برای تحقق آن.

۴- توحید کلمه و عقیده: بر این اساس، «کلمه‌ای واحد»، «نظری واحد»، «اعتقاداتی واحد» و «جهان‌بینی واحد» وجود دارد که همه بدان ملتزم خواهند بود. چنین وحدتی عامل رشد، پیشرفت، تعالی و تکامل جامعه خواهد بود و می‌تواند مدینة فاضله و حکومت مطلوب را ایجاد نماید.

۵- وحدت کنش، حاصل وحدت عقیده: از دیدگاه اسلام عقیده و نگرش، راهگشا و روشن‌کنندۀ عمل و حرکت است. بدون عقیده عمل معنا ندارد. همه چیز انسان از نیت و قصد او شروع می‌شود «إنّما الاعمال بالنیات» و بعد از نیت و قصد، عمل معنا می‌یابد و نیت و قصد نیز مبتنی بر شناخت و جهان‌بینی و جهان‌نگری انسان است. از دیدگاه امام مبنا و اساس وحدت عمل، وحدت اسلام است و لذا با هماهنگی بین عقیده و عمل است که وحدت معنا می‌یابد.

۶- جماعت و امداد خدایی: شعار معروف «دست خدا با جماعت است» ترجمۀ کلام پیشوایان اسلام است. سنّت و قانون لایتغیر خدایی این است که جمع و اجتماع واحد را یاری می‌کند، ولی حاصل تفرقه و جدایی جز شکست نخواهد بود.

۷- تکلیف الهی و شرعی «تقدس وحدت»: از دیدگاه امام خمینی رعایت وحدت و اتحاد تکلیف شرعی است. این تکلیف ــ به ویژه در هر جا که مصالح کلی‌تر در خطر باشد ــ به طور عمده جنبه وجوب پیدا می‌کند و بر همگان فرض می‌شود، در شرایط خاص و بحرانی حتی امام خمینی فقدان وحدت را نوعی «انتحار» و خودکشی می‌داند.

۸- برادری اسلامی (وحدت مبتنی بر برادری اسلامی): بر اساس نظر قرآن رابطه‌ای که بین مؤمنان ایجاد می‌شود، رابطه‌ای است که از آن تحت عنوان «اخوت» یا «برادری» یاد می‌گردد. قرآن در این زمینه می‌فرماید: «انما المؤمنون اخوة» (حجرات: ۱۰). یعنی همانا مؤمنان با هم برادر هستند.

۹- وحدت، شرط تداوم رحمت و رسیدن به سعادت ابدی: وحدت و یکپارچگی عاملی است که باعث تحقق رحمت الهی بر بشر، تداوم آن و کلید بهشت و سعادت اخروی می‌باشد. با وحدت، رحمت الهی بر بشر گشوده می‌شود و با تفرقه و اختلاف در رحمت بر روی بشر بسته می‌گردد.

۱۰- حکومت ابزار تحقق وحدت: از دیدگاه امام خمینی حکومت یک سازمان اجرایی و ابزاری است و فی نفسه هدف نیست. بدین معنا که مطلوبیت آن وابسته به مطلوبیت اهداف متعالی آن است. برخی از اهداف متعالی حکومت عبارت بود از: تحقق قسط و عدل در جامعه، اجرای قوانین، برقراری نظامات اسلامی، حفظ وحدت جامعه و امت اسلامی و .... از دیدگاه امام، تحقق جمهوری اسلامی، (به عنوان حکومتی مطلوب و شایسته)، حاصل این وحدت بود. در واقع، وحدت عامل ضروری تشکیل حکومت و تشکیل حکومت عامل ضروری حفظ وحدت بود. این دو ملازم یکدیگرند.

باید توجه داشت که امام خمینی (ره) یکی از منادیان بزرگ وحدت در جهان اسلام بشمار می رود و تأکیدات فراوانی در بیانات و مکتوبات و نظرات فقهی و سیره عملی خود بر ضرورت اتحاد ملل و طوائف مسلمین و جلوگیری از تفرقه در صفوف امت اسلامی دارد. امام خمینی (ره) تفرقه در جهان اسلام را عامل خارجی می داند و معتقد است که این عامل خارجی با استفاده از عناصر داخلی در جوامع اسلامی کار تخریب و انهدام وحدت در این جوامع را انجام می‌دهد. بر این اساس راهبرد امام خمینی برای رسیدن به وحدت مبتنی بر برخورد با عامل اصلی یعنی ابرقدرت ها و قدرت های سلطه گر و همچنین مبارزه با عناصر تفرقه افکن داخلی می باشد.

وجود وحدت و اتحاد در صفوف داخلی مسلمین از نظر ایشان، یکی از مهمترین عوامل قدرت به ویژه در مبارزه با دشمن جهانی به شمار می‌آید. امام خمینی (ره) معتقدند که این عامل خارجی با استفاده از عوامل داخلی خود از دو ابزار مهم برای ایجاد تفرقه در جهان اسلام استفاده کرده است که این دو ابزار مهم عبارتند از: اختلاف قومی (ناسیونالیسم) و اختلاف مذهبی. از دیدگاه امام، یکی دیگر از ابزار‌های مهم برای وحدت جهان اسلام، علما و روشنفکران این جوامع هستند تا با بیداری مردم و آگاه کردن آن‌ها از هرگونه خطرات و مضرات تفرقه در جهان اسلام، آن‌ها را به سوی وحدت هدایت کنند.

وحدت جهان اسلام در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران
یکی از تاثیرات جدی انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ را می‌توان در حوزه سیاست خارجی ایران دانست. همان گونه که اسلام در تمام شئون نظام جمهوری اسلامی نقش جدی را بر عهده گرفت؛ در حوزه‌ی سیاست خارجی نیز محوریت اسلام به وضوح دیده می‌شود.

برای فهم بهتر این مطلب در ابتدا باید اصول حاکم بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی را بر اساس قانون شناخت که عبارتند از:
۱- حفظ استقلال کشور
۲- حفظ تمامیت ارضی کشور
۳- نفی سلطه پذیری
۴- عدم تعهد در برابر قدرت‌های سلطه گر
۵- نفی سلطه جویی
۶- حمایت از مسلمانان و دفاع از حقوق ایشان
۷- احیای اندیشه امت اسلامی
۸- حمایت از مستضعفان
۹- حمایت از پناهندگان
۱۰- روابط صلح آمیز متقابل با دول غیر محارب

دفاع از حقوق همه مسلمانان در اصل ۱۵۲ قانون اساسی کشورمان به عنوان اصلی دیگر از اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی مورد تاکید واقع شده است. می‌توان ریشه اصل ۱۵۲ قانون اساسی کشورمان را در بند ۱۶ اصل سوم این قانون دانست، چرا که بنابراین اصل دولت موظف و مکلف شده است که همه امکانات خود را در جهت تنظیم سیاست خارجی کشور بر اساس معیار‌های اسلام و تعهد برادرانه نسبت به همه مسلمانان به کار بندد. برادری و تعاون اسلامی یکی از پایه‌های روابط اشخاص در جامعه اسلامی به شمار می‌آید. این برادری و تعاون اسلامی و همبستگی عمیق میان مسلمانان به خاطر وحدت کلمه و عقیده و علاقه هم بسته ای است که بین مسلمین دنیا صرف نظر از ملیت، قومیت و رنگ و زبان، نسل و نژاد وجود دارد. برخلاف ملت-کشور‌های جدید که ملیت (nation) تعریف شده در قلمرو جغرافیایی، معیار تقسیم بندی انسان ها قرار می‌گیرد، در اسلام، امت مسلمان است که در ایمان مشترک و تحت اصولی مشترک، سازمانی برقرار می سازد؛ بنابراین امت را جامعه معتقدان پدید می آورد نه مجمع شهروندان.

از نتیجه این اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران آن است که جمهوری اسلامی ملزم است جهت نیل به اتحاد جهان اسلام و تقویت سازمان‌های منطقه‌ای و بین المللی اسلامی گام بردارد و بکوشد تا نیاز‌های خود در زمینه‌های مختلف سخت افزاری، نرم افزاری و مغز افزاری را در کشور‌های اسلامی تامین کند. جمهوری اسلامی ایران همچنین با وجود اتخاذ رویکرد عدم تعهد در سیاست خارجی در برابر حقوق همه مسلمانان جهان خود را متعهد به دفاع می داند.

بدیهی است که با گذشت زمان، توطئه‌ها و تفرقه‌افکنی‌ها علیه جمهوری اسلامی و دنیای اسلام بیشتر و پیچیده تر شده است. تشدید فرقه‌گرایی، بزرگ کردن اختلافاتِ نحله‌های مختلف اسلامی و وارد نمودن تهمت‌های نادرست به فرق مختلف از جمله این تلاش هاست. مقابله با این فتنه‌جویی‌ها، به ویژه در دوران معاصر که مسائلی، چون «پان‌عربیسم»، «وهابی‌گری»، «مقابله با تشکیل هلال شیعی» و «القاعده و داعش» برای ضربه زدن به دنیای اسلام مطرح شده، ضرورتی انکارناپذیر است. آنچه در این رهگذر برای جهان اسلام ضروری است پیشبرد راهبرد اصولی وحدت جهان اسلام است و وحدت بین مذاهب اسلامی، خمیرمایه و جوهره‌ی انسجام‌بخشی به جبهه‌ی اسلام ناب و شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی بوده و تنها نسخه‌ی شفابخش برای التیام درد‌های پیکر زخم‌آلود امت اسلام در فضای غبارآلود کنونی است.

راهکار‌های تحقق وحدت میان کشور‌های اسلامی
ضرورت وحدت و همگرایی امت اسلامی امری انکارناپذیر و مورد توافق مسلمانان سراسر عالم است. در حقیقت، وحدت، اصلی از اصول نظام آفرینش است و منطبق بر فطرت انسانی و از ضروریات عقلانی محسوب می شود. پرواضح است که اگر وحدت اسلامی بر مبنایی درست محقق شود سعادت جامعه انسانی نیز تامین خواهد شد و حرکت جوامع انسانی به سوی تعالی و ثبات محقق می شود. برای ایجاد این وحدت اسلامی تاکنون راهکار‌های متعددی عنوان شده است که برخی از آن‌ها عبارتند از:

۱-کاهش اهمیت مرز‌های سرزمینی: کم رنگ کردن اهمیت مرز‌های جغرافیایی ساخته دست استعمارگران اروپایی با از بین بردن ترس دولت‌های اسلامی از همدیگر و تبدیل سوء ظن ها به حسن ظن امکان پذیر است، زیرا مسئله مرز‌های فیزیکی یکی از ترفند‌های استعمارگران و قدرت‌های جهان خوار است که همیشه از آن به عنوان حربه ای علیه جهان اسلام و کشور‌های اسلامی استفاده می کنند و زمینه وحدت و همگرایی اسلامی را به چالش می کشانند.

۲- تشکیل پیمان دفاعی مشترک: اگر زمامداران کشور‌های اسلامی در سیاست خارجی خود بازنگری نمایند و به آموزه های دینی تمسک نموده و به جای تکیه به بیگانه، قدرت و توانمندی خود را باور نمایند، زمینه همکاری و وحدت بیشتر فراهم می شود. آن‌ها در امور نظامی و امنیتی نباید به مستشاران غیر اسلامی اعتماد کنند و با کشور‌های غیراسلامی پیمان های دفاعی منعقد نمایند؛ بلکه باید به قدرت و توانمندی خود اعتماد داشته باشند.

۳-تشکیل سازمان علمی- پژوهشی: همکاری گسترده در به کارگیری نیرو‌های متخصص و کارشناسان و استادان علوم و فنون جدید به جای کارشناسان بیگانه به منظور همیاری در توسعه و پیشرفت علم و دانش. مراکز دانشگاهی جهان اسلام باید با تشکیل سازمان علمی-پژوهشی جهانی زمینه تفاهم و درک متقابل را در کشور‌های اسلامی فراهم نماید.

۴-تشکیل شرکت های فراملی: ایجاد شرکت های فراملی با هدف جذب سرمایه‌های معطل و سرمایه گذاری در کشور‌های اسلامی با رعایت مناسبات و شرایط مناطق و جلوگیری از فرار این سرمایه ها به بازارها، بانک ها و مراکز صنعتی اروپایی.

۵-حذف واگرایی مذهبی: برنامه ریزی دولت ها برای حذف واگرایی‌ها و فرقه گرایی‌های مذهبی، جلوگیری از ایجاد بدبینی فرقه‌های اسلامی نسبت به یکدیگر، حفظ احترام اهل مذاهب مختلف، همسویی و همفکری علما و اندیشمندان اسلامی نسبت به گسترش ارزش های مشترک اسلامی، حفظ منزلت اسلام با رفتار و گفتار مبتنی بر اندیشه و عقلانیت و پرهیز از حربه تکفیر و تفسیق همدیگر که این حربه امروزه یکی از راهبر‌های اصلی قدرت های استعماری در جهان اسلام است که با کمال تاسف در برخی کشور‌ها نیز موثر واقع شده است.

نتیجه گیری
جهان استکبار امروز علیه دیانت اسلام سیاستی کینه توزانه در پیش گرفته و وحدت و یکپارچگی امت اسلامی را هدف قرار داده است. ظهور گروه های افراط گرا و تکفیری و ایجاد آتش جنگ و خونریزی در سرزمین های اسلامی راهبردی است که آمریکا و رژیم صهیونیستی به دنبال آن هستند. در این برهه حساس، لزوم وحدت میان مسلمانان بیش از پیش احساس می‌شود و دولت‌های اسلامی نباید اجازه دهند، دشمنان اسلام با تفرقه افکنی، امت واحد اسلام را از همدیگر جدا و متفرق سازند. همین مسئله خطیر، امت اسلامی را مجاب می کند تا با پرهیز از تفرقه و ایجاد همدلی و وحدت کلمه توطئه‌های دشمنان اسلام را خنثی و بی اثر کنند. پر واضح است جهان اسلام در زمان حاضر با مشکلات، تفرقه ها و دسیسه‌های متنوعی از سوی نظام سلطه روبروست که گذر از آن تنها در سایه وحدت مسلمین امکان پذیر است.

«حضرت آیت الله العظمی خامنه ای» رهبر معظم انقلاب اسلامی درخصوص اهمیت وحدت امت اسلامی در زمان حاضر می‌فرمایند:
بنده گمان میکنم امروز بیش از همیشه اهمّیّت این ابتکار بزرگ امام راحل آشکار شده است. آن روزی که امام بزرگوار هفته‌ی وحدت را اعلام کردند و وحدت مذاهب اسلامی و فِرَق اسلامی را در جهت‌گیری‌ها و در گرایش های عمومی، سیاسی و اجتماعیِ خودشان اعلام کردند، آن روز خیلی از مخاطبین واقعی این پیام نتوانستند اهمّیّت این پیام را درک کنند؛ از جمله مسئولین خیلی از کشور‌های اسلامی که اصلاً نفهمیدند چقدر این پیام حائز اهمّیّت است. خیلی‌ها هم نفهمیدند، خیلی‌ها هم لج کردند؛ یعنی به دنبال اغراض گوناگونی که داشتند، این پیام را ندیده گرفتند. امروز ما میفهمیم که این پیام چقدر مهم بوده. حوادثی که امروز اتّفاق افتاده، این اختلافات گوناگونی که میان کشور‌های اسلامی اتّفاق افتاده، این حوادث هولناکی که در بعضی از کشور‌های منطقه، در سوریه، در عراق، در یک برهه‌ای در لیبی، در یمن و در افغانستان، از این اتّفاقاتی که در اینجا‌ها افتاد انسان میفهمد که چقدر اتّحاد دنیای اسلام مهم بود و چقدر یکپارچگی امّت اسلامی عنصر ذی‌قیمتی بود که امام آن را اعلام کردند، آن را درخواست کردند، آن را مطرح کردند که اگر بود، بسیاری از این قضایا اتّفاق نمی‌افتاد.

از دیدگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی راهبرد وحدت، لازم‌ترین و واجب‌ترین و حتی ضروری‌ترین آرمان برای امت اسلامی محسوب می‌شود. رهبر انقلاب با آگاهی از زمانه و اوضاع جهان اسلام، تلاش دارند که جامعه اسلامی را به سوی وحدت آگاهانه سوق دهند و لذا بر امت اسلامی به خصوص عالمان و حاکمان آن ضروری است که سطح آگاهی خویش را از این نسخه شفابخش و حیاتی ملت‌های مسلمان افزایش داده و آن را به عنوان اصلی مسلم از اصول مترقی اسلام ناب پذیرفته و با ایمان به این که تحقق تمدن نوین اسلامی متوقف بر انسجام و اتحاد امت اسلامی هست تمام توان خویش را برای اجرایی شدن و گسترش آن به کار گیرند.

پژوهشگر: علی ظریف