جاماندگان اربعین دلهاشان کربلاست

به گزارش خبرگزاری صداوسیمای مرکز مازندران، اربعین حسینی چهلمین روز پس از شهادت امام حسین (ع) در روز عاشورای سال ۶۱ق که با ۲۰ صفر مصادف است. براساس برخی از نقل‌ها، اسیران کربلا روز ۲۰ صفر سال ۶۱ قمری در بازگشت از شام برای زیارت مدفن امام حسین (ع) به کربلا رفتند البته گروهی از علما همچون شیخ مفید و شیخ طوسی تصریح کرده‌اند که اسرا در بازگشت از شام به مدینه رفتند. همچنین جابر بن عبدالله انصاری در این روز به‌عنوان اولین زائر بر سر مزار امام حسین (ع) حاضر شده است. براساس قول مشهور، سر امام حسین (ع)، در روز اربعین به بدنش در کربلا ملحق شد.

۲۰ صفر در ایران تعطیل رسمی است و شیعیان در این روز عزاداری‌ می‌کنند.  پیاده‌روی اربعین شیعیان به سوی کربلا، یکی از گسترده‌ترین مراسم عزاداری شیعیان بوده و در زمره بزرگترین اجتماعات مذهبی جهان قرار گرفته است.

این پیاده‌روی از نقاط مختلف عراق به‌طرف کربلا و با هدف زیارت اربعین انجام می‌شود. بیشتر زائران، از مسیر نجف به کربلا می‌روند. در طول مسیر‌های راهپیمایی، جایگاه‌هایی برای پذیرایی از زائران وجود دارد که موکب خوانده می‌شود.

در زمان حکومت صدام حسین ، محدودیت‌هایی در اجرای این مراسم اعمال شد، ولی با سقوط حزب بعث در سال ۲۰۰۳م، این مراسم احیا شد و هرساله علاوه بر شیعیان عراق، شیعیان کشور‌های دیگر به‌ویژه ایران نیز به راهپیمایی اربعین می‌پیوندند. بنابر گزارش‌ها، علاوه بر شیعیان، گروه‌هایی از اهل‌سنت،  مسیحیان، ایزدیان و دیگر مذاهب نیز در پیاده‌روی اربعین حضور می‌یابند.

در سال‌های اخیر، میلیون‌ها نفر در این راهپیمایی شرکت می‌کنند؛ به‌نحوی که این رویداد را بزرگترین گردهمایی سالانهٔ مذهبی در جهان دانسته‌اند. درباره تعداد حاضران در این راهپیمایی، آمار‌هایی بین دوازده میلیون تا بیست میلیون نفر بیان شده است.

تاریخچه
به گفته برخی پژوهشگران، راهپیمایی در روز اربعین از زمان امامان معصوم (ع) در بین شیعیان رایج بوده است. سید محمدعلی قاضی طباطبایی در کتاب تحقیق درباره اول اربعین سیدالشهداء، زیارت امام حسین در روز اربعین را سنت و رفتار مداومِ شیعیان از زمان ائمه دانسته که در زمان بنی‌امیه و بنی‌عباس نیز به این حرکت پایبند بوده‌اند. 

گفته شده است پس از دوره شیخ انصاری این سنت فراموش شده بود و محدث نوری آن را احیا کرد. نویسنده کتاب ادب الطف در گزارشی از مراسم اربعین در کربلا، اجتماع در این مراسم را به اجتماع مسلمانان در مکه تشبیه و به حضور هیئت‌های عزاداری در آن اشاره کرده که برخی به ترکی، عربی، فارسی و اردو مرثیه می‌خوانده‌اند. ادب الطف در سال ۱۳۸۸ق/۱۹۶۷م منتشر شده و نویسنده آن، جمیعت راهپیمایان اربعین را بیش از یک میلیون نفر تخمین زده است. 

افزایش زائران اربعین
با سقوط حزب بعث عراق در سال ۲۰۰۳م، مراسم راهپیمایی اربعین بار دیگر در عراق احیا شد و پس از آن، هر ساله جمعیت بیشتری نسبت به سال قبل در آن شرکت می‌کند. در آغاز این حرکت، دو تا سه میلیون نفر در آن حضور داشتند؛ ولی در سال‌های بعد تعداد زائران شرکت‌کننده در این راهپیمایی به بیش از ده میلیون نفر رسید؛ تا جایی که آن را از بزرگ‌ترین راه‌پیمایی‌ها یا گردهمایی‌های مذهبی جهان دانسته‌اند.

تولیت آستانه حضرت عباس (ع) در سال ۱۳۹۵ش (۲۰۱۶) طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد در سیزده روزِ منتهی به اربعین (یعنی از ۷ صفر تا ۲۰ صفر) بیش از یازده میلیون و دویست هزار نفر وارد کربلا شدند. در سال ۱۳۹۷ش (۲۰۱۸)، تولیت آستانه امام حسین (ع) در بیانیه‌ای اعلام کرد که در ده روز منتهی به اربعین (از ۱۰ تا ۲۰ صفر) بیش از یازده میلیون و هشتصدو پنجاه هزار نفر از دروازه‌های اصلی کربلا وارد این شهر شده‌اند. کسانی که از کوچه‌های فرعی وارد کربلا شده‌اند و یا به هر دلیلی وارد مرکز شهر (محدوده‌ای با شعاع حدود سه کیلومتری از حرم) نشده بودند، در این آمار محاسبه نشدند.

اربعین حسینی در شرایط کرونا

 پس از شیوع کرونا در دنیا و دست و پنجه نرم کردن مردم با این بیماری بسیاری از مراسمات تحت تاثیر قرار گرفت. همایش پیاده روی اربعین حسینی هم سالها با حضور پرشور ایرانی ها در کشور عراق برپا می شد اما امسال بنا به تصمیم ستاد ملی کرونا و با نظر مسئولان عراقی ایرانی ها در این مراسم امسال تنها به صورت هوایی و آنهم به تعداد محدود قادر به شرکت هستند و تمامی مرزهای زمینی به روی زوار بسته شد.

اما این مسائل هم ارادت مردم نسبت به اباعبدالله و یاران با وفایش را کم نکرده و جاماندگان اربعین در گوشه گوشه استان مازندران با برپایی موکبها و فضاسازی شهرها و روستاها حس و حال حسینی ایجاد کردند.

گزارش از مقداد بهرامی