در چنگال واردات...

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ استان مرکزی؛ غول هایی که هر کدام نامی بلند را با خود یدک می کشند و برگ زرینی در تاریخ خودکفایی این مرز و بوم هستند . نام هایی چون ماشین سازی اراک، آذرآب اراک، آلومینیم سازی اراک و چند کارخانه دیگر که چراغ تولیدشان روشن است .
کمی پیش که می روی اما چراغ تولید چند کارخانه کم سواست . واحدهای عظیمی که وقتی با صنعتکرانش گفتگو می کنی با وجود اعتراض هایی که داشتند همچنان دل در گروی تولید ، خودکفایی و سربلندی کشور دارند .
در میان این کارخانه هپکو نامی آشناست . کارخانه مادر تخصصی تولید انواع تجهیزات و ماشین آلات سنگین معدنی و راهسازی . کارخانه ای که از روزهای خوش تولید به روزهای ناخوش تولید رسیده است با این حال امید به رونق دوبار دارند در سالی که با نام تولید، پشتیبانی‌ها و مانع زدایی‌ها نام گذاری شده است .

کم شدن رزق کارگران

حسینی از کارگران کارخانه است می گوید : درهپکو تا پیش از بروز مشکلات صدای تولید بهترین صدا بود با اینکه گوش را اذیت می کند اما حالا می فهمیم که گوش نوازترین صدا بود که فضای 90هکتاری کارخانه را پر می کرد و هیاهوی کارگران در آن گم می شد .

او مسبب کم شدن رزق کارگران را واردات می داند و نه تنها او بلکه هزار کارگر ماهر و مهندسان دلسوز کارخانه بر این باورند ؛ هپکو این روزها در چنگال واردات است.

این کارگر می گوید : امسال سال حمایت از تولید نامگذاری شده است و انتظار می رود دولتمردان با همت بیشتر زمینه ساز احیاء دوبار هپکو باشند .

هپکو کارخانه ای برای تمام فصول

کارخانه هپکو سومین کارخانه بزرگ اراک بود که در دهه چهل احداث شد و قرار بود مامن مستشاران خارجی به خصوص آمریکایی برای هدایت تولید باشد که با پیروزی انقلاب اسلامی به سنگری برای خودکفایی و تولید بومی شد. در این کارخانه بیل مکانیکی، لودر، بلدوزر، غلتک، گریدر و بهکو لودر ساخته می شود.

کارخانه ای که ، به مثابه فرصتی برای نشان داده شدن میزان همت مسئولان برای تولید ، حمایت با برداشته شدن موانع تولید است.

وقتی جنگ شروع شد...

جنگ تحمیلی که شروع شد، هپکو اهمیت استراتژیکش را به رخ کشید وماشین‌آلات راهسازی ساخته شده در این کارخانه راهی جبهه‌ها شد.
پای درد دلشان که بنشینی، کارگران پیر این کارخانه از روزهایی می گویند که ساخت معابر، جاده‌ها و خاکریزهای جبهه به عهده آنها بود .
محمدی کارگر با سابقه ای است که می گوید : بسیاری از تجهیزات مورد نیاز رزمندگان در این کارخانه و کارخانه های بزرگ دیگر استان ساخته می شد که بسیاری از آنها خلاقانه و برای اولین بار بود .

خلاقیت در دل دفاع

به استناد اسناد جنگ؛ اولین خودروی زرهی جنگی ایران و گریدر با ارتفاع کم که مخصوص استفاده در مناطق عملیاتی بود در این کارخانه ساخته شد.
تلاش های صنعتگران هپکو سه بار این کارخانه را در تیررس بمب های صدام قرار داد که هنوز پس از سال‌ها، اثر ترکش‌ها روی دیوار سالن های کارخانه دیده می‌شود.
بعد از جنگ هم این هپکو بود که تأمین ماشین‌آلات مورد نیاز دوران سازندگی را برعهده گرفت و فناوری های تولید ماشین الات سنگین از ژاپن گرفته تا اروپا بومی شد.
اما پاییز 1385 سرآغاز ایجاد مشکلات کارخانه بود زمانی که پرونده هپکو برای خصوصی سازی روی میز قرار گرفت .

به نااهلان سپرده شد

کارخانه ای که به عقیده کارگران و اهل کار، با سپردن به نااهلان صنعت به افراد بدون تجربه و صلاحیت واگذار شد و مشکلات تل انبار شد تا سه سال پیش وآغاز اعتراضات کارگری.
کارگران؛ نبود کار و رکود سالن های تولید، رضایت نداشتن از مدیریت بخش خصوصی، حقوق و بیمه معوقه را دلایل خود برای اعتراض می دانستند.
نام آشنایی که واردات بی رویه انواع ماشین آلات به خصوص دست دوم، با وجود ظرفیت کارخانه درتولید سالانه حدود سه هزار دستگاه، حیات این شرکت همچنان سمت و سویی مبهم سوق داده می شود و هپکو، زیر غلتک واردا است.
به گفته یکی از اعضای اسلامی شورای کارگری شرکت هپکو، سهام این شرکت در سال 1385 به مبلغ 75 میلیارد تومان به بخش خصوصی واگذار شد که در همان سال بیش از دو هزار تولید شد که 238 میلیارد تومان سودآوری داشت.

سالن های خالی

واگذاری به بخش خصوصی همان و آغاز رکود تولید همان. فرجامی که سکوت سالن های تولید را به همراه داشت ، سالن هایی خالی از ماشین آلات عظیم تولیدی گذشته.
سوله هایی که زمانی نه چندان دور تولید و مونتاژ هزاران دستگاه ماشین سنگین معدنی و راهسازی در آن حرف نخست را می زند ، حالا اندک فعالیت را تجریه می کند .
کارخانه ای که می توانست گره گشای اشتغال و سبب شکوفایی و رونق اقتصادی و زندگی مردم باشد، اکنون در گره های کور کسادی تولید ، درگیر ونیمه متوقف است.

مافیا دست های هپکو را بسته است

به گفته ی قائم مقام مدیرعامل هپکو، مافیای واردات و پول و ثروت تلاش زیادی برای جلوگیری از راه اندازی مجدد هپکو دارد.
سرمایه ملی را حفظ کنیم
میقانی که در نشست مطبوعاتی سخن می گفته ادامه می دهد : شرکت هپکو و سالن طرح توسعه این کارخانه ، یکی از بزرگترین طرح های تولیدی پس از انقلاب به شمار می رود که باید آن را به عنوان یک سرمایه ملی حفظ کرد نه آن چنان که اکنون با این کارخانه رفتار می شود .
فراز و نشیب های زیادی در هپکو طی شده ، با این حال کارگران کارخانه تلاش کردند ارتباطشان با مشتری ها قطع نشود و هر طور شده چراغ نیم سوز تولید را روشن نگه داشتند .
کاهش بودجه های عمرانی در سالهای اخیر گرچه بودجه های عمرانی و راهسازی را کم کرده است اما زورش به معادن نرسیده و این بخش با رونتق روبروست که شده نقطه امید هپکوی ای ها ؛ البته اگر واردکنندگان اجازه دهند.
قایم مقام مدیرعامل هپکو می گوید : سبد کامل ماشین آلات معدنی در هپکو ساخته می شود که به عنوان مثال می توان به دامپتراک اشاره کرد که در روزهای اخیر ساخته وپرداخته شده است اما متاسفانه با وجود توان داخل این دستگاه شرکت های زیادی وارد می شود و عملا به تولید داخل بی مهری می شود .

سودهای هنگفت مانع کار

او کلید واژه واردات را سودهای هنگفت می داند که مانع رونق کار و عقد قرارداد با هپکو شده است .
مشکل اصلی هپکو در حال حاضر پایداری قانون واردات ماشین الات سنگین به کشور است و به گفته ی هپکویی ها خلاء قانونگذاری در این زمینه دست واردا کنندگان برای واردات هر ماشین سنگین اسقاطی را باز کرده است .
به مصوبه های اخیر دولت مراجعه می کنم ، واکاوی مصوبه های دولتی نشان می دهد بر اساس قانون ۱۰۹ و ۱۱۰ اجازه ورود ماشین آلات دست دوم به کشور وجود دارد .
کریمی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس و نماینده مردم اراک، خنداب و کمیجان در مجلس شورای اسلامی سخن متفاوتی می زند معتقد است؛ در طول 15 سال گذر از واگذاری هپکو، این شرکت همیشه رو به تحلیل رفته است و عزم جدی می طلبد تا با واگذاری تامین نیاز داخل به هپکو و حمایت از تولید داخل کارخانه در مسیر رونق بیشتر قرار گیرد.
گرچه این موضوع را کارگران چندین بار در گذشته گاه با اعتراض و گاهی با آرامش بیان کردند اما این کارخانه همچنان در چنگال رکود ناشی از واردات است .

خواست اول و آخر؛ کار

خواست اول و آخر صنعتگران هپکو کار و ثبات شغلی است تا بتوانند نانی بی منت بر سر سفره خانواده گذاشته و روزی بگذرانند.
یادم می آید دو سال پیش در میان کارگران ، فراهانی معترض در حالیکه فریاد می زد "زنده باد هپکو" می گفت: ما از مسئولان کار می خواهیم و این حق من و همه کارگران است که کار کنیم از تخصصمان استفاده کنیم و زندگیمان را تامین کنیم.
این درخواست در حالی بود که نعمت زاده وزیر وقت صمت وعطاریان سهام دارسابق هپکو در مصاحبه هایی اختصاصی با خبرگزاری صدا و سیمای مرکز اراک ، از زیربار مسئولیت مشکلات شانه خالی کردند و هر یک حل این مشکل را به دیگری واگذار کردند.
البته این انکار فقط مربوط به نعمت زاده نبود و رحمانی وزیر پیشین صمت نیز وجود انبارهای ماشین الات سنگین وارداتی را رد کرد.
به تهران رفتنم ، اسلامشهر . مشاهدات عینی از مجتمع بزرگ نمایشگاهی و خرید و فروش ماشین آلات سنگین و نیمه سنگین اسلامشهر تهران نشان می داد در وسعت بی انتهای یه انبار خاکی صدها دستگاه ماشین الات دست دوم ، از خارج وارد شده و منتظر خریدار داخلی است .

چیزهایی به چشم دیدم...

آنجا صحنه هایی را به چشم دیدم که چیزی غیر از سخنان وزیر صمت را ثابت می کرد و متوجه شدم صدور مجوز واردات بی رویه هپکو را دوباره به رکود کشانده ، روالی که اکنون نیز ادامه دارد.
در همان حوالی به یکی از پروژه های راهسازی رفتم. تا چشم کار می کرد ماشین هایی مثل ولوو، کوماتسو، هیوندا و دِوو در این پروژه مشغول به کار بود و اثری از محصولات و آرم هپکو به چشم نمی خورد.
صحنه های تاسف باری که استفاده نکردن از ظرفیت ابرکارخانه هپکو را تایید می کرد .
دادستان اراک می گوید : از سهامداران عمده مجموعه‌های صنعتی از جمله هپکو خواسته شده نقدینگی لازم برای از سرگیری تولید و یا افزایش ظرفیت را فراهم کنند تا تولید رونق بگیرد.

خواست قضا کار است

قربانی می افزاید: با تشکیل جلسات متعدد و حضور رئیس کل دادگستری در محل کارخانه مورد توجه ویژه قرار گرفته و پرونده قضایی برخی از کارگران با تبرئه کامل مختومه شده و مشکلات و محدودیت‌های ثبت سفارش رفع شده است.
او تولید و بازگشت واحد‌های صنعتی دارای مشکل به چرخه تولید را از اولویت‌های دستگاه قضایی دانسته و اضافه می کند: ستاد اقتصاد مقاومتی، عهده‌ دار حل مشکلات کارگران هپکو در استان مرکزی شده است.
چندی پیش هم ، کارگران هپکو در بیانیه‌ای اعلام کردند این ماشین آلات وارداتی به زودی راهی قبرستان ماشین آلات کهنه و به دردنخور می‌شود. به جای این واردات بی‌فایده و خروج ارز از کشور، بیایید از تولید داخل و ساخت ماشین آلات باکیفیت در مجموعه‌ی هپکو پشتیبانی کنید.

تامین اجتماعی حمایت نمی کند

در عین حال نماینده ده هزار سهامدار شرکت هپکو در انتقاد ازعدم حمایت از سهامداران خرد در بورس، به خبرنگاران گفته است: سهامدارعمده کارخانه تامین اجتماعی است که هیچ حمایتی از سهام هپکو انجام نداده است و سقوط ارزش سهام، سهامداران خرد را که با هدف حمایت از تولید ملی در هپکو سرمایه‌گذاری کرده بودند را نیز متضرر کرده است .
کارگران به کارخانه می آیند و مشغول ساخت برای اندک قراردادها هستند و وقتی لب به سخن می گشایند در نهان و اشکار ، حرف دلشان این است ؛ چرا جلوی واردات گرفته نمی شود و با تزریق نقدینگی این کارخانه را فعال نمی کنند تا در کنار معدن داران برای رفع نیازهای داخلی تلاش کنند تا چرخ های تولید داخل بدون وابستگی گردش کند .
بازگشت کارخانه از دست بخش خصوصی به دولت گرچه مورد رضایت کارگران بود اما این رضایت دیری نپایید و چندی پیش این خبر در خروجی خبرگزاری ها قرار گرفت : شستا هپکو را نمی خواهد.

دست رد شستا به هپکو
بر اساس این اخبار، سرپرست و نائب رئیس هیأت مدیره شستا در نامه‌ای به سرپرست مدیریت نظارت بر ناشران سازمان بورس اعلام کرد: شستا شرکت هپکو را نمی‌خواهد.
این نامه را شجاعی برهان سرپرست و نائب رئیس هیأت مدیره شستا به محسن انصاری مهیاری سرپرست مدیریت نظارت بر ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار در خصوص فروش سهام هپکو توسط سازمان تأمین اجتماعی اعلام کرده که : پیش‌نویس مورد اشاره توسط سازمان تأمین اجتماعی تهیه و برای اظهارنظر به سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی ارسال شده بود که با توجه به بررسی‌های صورت گرفته، مورد مخالفت هیأت مدیره شستا قرار گرفت.
طبیعی است که شستا در صورتی که براساس صرفه و صلاح تصمیمی در این رابطه اتخاذ کند، خود را ملزم به رعایت تمامی ضوابط و دستورالعمل‌های ابلاغی سازمان بورس می‌داند و در چارچوب آن عمل خواهد کرد.
امری که تا قبل از رد شدن از سوی تامین اجتماعی، راه حل نجات هپکو خوانده می شد و با کیلدواژه " تهاتر" امید زیادی به آن بود.
قرار بود در قالب تهاتر 60 درصد از سهام دولتی هپکو در قبال بدهی دولت به تأمین اجتماعی به این سازمان واگذار شود تا علاوه بر پرداخت بدهی رونق به تولید بازگردد که با نامه سرپرست و نائب رئیس هیأت مدیره شستا به سرپرست مدیریت نظارت بر ناشران سازمان بورس آب پاکی بر روی دست دولت، سازمان خصوصی‌سازی، شرکت هپکو و کارمندان این شرکت و نیز سهامداران شرکت هپکو ریخته شد.
نماینده ولی فقیه در استان مرکزی هم در خطبه های نماز جمعه اراک با حمایت از کارگران هپکو گفت: این شرکت با نیروی انسانی و امکانات مناسب باید احیا شود و با اعتبارات اختصاص یافته، هرچه سریع تر برای این کارخانه کارسازی شود.

نقدینگی ، کار و هپکو مثلت بی نیازی

کلافسردرگمی که گویا همه در آن دخیلند و باز همه نسخه رهایی می پیچند.مشکلات کارکنان هپکو مدتهاست پای استاندار مرکزی را هم به موضوع باز کرد.
آقازاده شفاف و با صراحت مهمترین موانع تولید در هپکو را فقدان نقدینگی و نبود کار عنوان می کند .استان مرکزی؛ استان صنعتی کشور است و نباید چنین رخدادهایی در آن تکرار شود و از تجربیات باید استفاده کرد.

روی تلخ سکه تکرار نشود

معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استانداری هم می گوید : دیگر صنایع بزرگ استان نیز در مسیر خصوصی سازی قرار گرفته اند و امروز باید تدابیر و تضامینی برای واگذاری صنایع استان به بخش خصوصی اتخاذ شود تا ماجرای هپکو مجددا تکرار نشود.
فرخی با اشاره به اینکه بحث واگذاری صنایع بزرگی چون پالایشگاه و نیروگاه نیز مطرح شده می افزاید : این واحدها باید به فرد صاحب صلاحیت واگذار شود و این موضوع مطالبه ی استان مرکزی از سازمان خصوصی سازی است.
وی با اشاره به اینکه در مراجع واگذاری نظر استانها باید پررنگ باشد ، ادامه می دهد: تنها راهکار این است که استان نظرات خود را به صورت مستمر در این خصوص متذکر و در تصمیمات لحاظ شود تا از خسارات جبران ناپذیر جلوگیری شود.

حرف آخر...

در هر حال آنچه از شواهد برمی آید آن است که تلاش برای استفاده ازتوان داخل با انکاء به تاکیدات رهبر معظم انقلاب مبنی بر سال تولید ،  حمایت ها و پشتیبانی ها ، شروع شده و این شروع بهترین فرصت برای احیاء کامل نه تنها هپکو بلکه کارخانه های آسیب دیده در سالهای اخیر است .
اقدامات عاجل و البته حساب شده دولت می تواند با در نظر گرفتن تجربه های واگذاری های ناکام پیشین، حذف واردات بی رویه و حمایت از تولید داخلی که مورد نظر و تاکید صریح رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز هست هپکو، این سرمایه عظیم ملی را به مسیر تولید و شکوفایی بازگرداند.
قرار گرفتن هپکو در مسیر تولید نه تنها تقویت کننده اتکاء به توان داخل ،  بلکه نوید بخش شهرو خیابان های پر از کارگران رضایت مند است.

نویسنده: زهرا نوری