سخنان وزیر خارجه کشورمان درباره عضویت دائم ایران در پیمان شانگهای

«حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه کشورمان در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار  ­خبرگزاری صدا و سیما در دوشنبه اظهار کرد: با کمال خرسندی مایلم به همه هموطنانم اعلام کنم که عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای به تصویب رسید.

حسین امیرعبداللهیان افزود، آیت الله سید ابراهیم رئیسی از زمانیکه مراسم تحلیف (ایشان) برگزار شد در دیدار‌های خود با مقامات عالیرتبه سازمان همکاری شانگهای براهمیت عضویت دائمی ایران در این سازمان تاکید کرد و ما نیز با پیگیری‌های خود پیرو دستور رئیس جمهور به طور فشرده و به منظور عملیاتی شدن این مهم، در وزارت امور خارجه پیگیری لازم را انجام دادیم و امروز در حضور سیدابراهیم رئیسی و سران شانگهای عضویت دائم ایران تصویب شد و همه سران به جمهوری اسلامی ایران تبریک گفتند.

وزیر امور خارجه کشورمان تصریح کرد: عضویت دائم در سازمان همکاری شانگهای، باید هم در حوزه‌های اقتصادی و تجاری و هم سایر حوزه‌های مربوط به مناسبات مربوط به جمهوری اسلامی ایران با نگاه "سیاست آسیا محور" و "همسایه محور" باشد و انشاءالله شاهد تحولات مهمی در مسیر رشد و توسعه همکاری‌ها با اعضای سازمان همکاری‌های شانگ‌های خواهیم بود.

امضا سند عضویت دائمی ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای
وزیر امور خارجه کشورمان که در تاجیکستان به سر می‌برد، در توئیتر خود نوشت: سند عضویت جمهوری اسلامی ایران به تائید سران اجلاس شانگهای رسید. با کمال خرسندی اکنون سند عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای در شهر دوشنبه با حضور رئیس جمهور محترم کشورمان به تایید سران رسید.این عضویت راهبردی تاثیر مهمی بر روند همکاری‌های همه جانبه ایران در راستای سیاست همسایگی و آسیا محور دارد.

سازمان همکاری شانگهای در یک نگاه
سازمان همکاری شانگهای نمادی از زنجیره همگرایی منطقه‌ای در آسیا به شمار می‌رود که بدون عضویت دائم ایران، با موقعیت ژئو استراتژیک و ژئو اکونومیک منحصر به فردی که در آسیا دارد حلقه‌های آن کامل نمی‌شد.

ایران حدود ۱۵ سال بود که به عنوان ناظر در این سازمان حضور داشت، اما عضویت دائم آن تا به حال به رغم درخواست رسمی میسر نشده بود.

سازمان همکاری شانگهای با هدف مبارزه با تهدید‌های امنیتی جدید و با گردهمایی سران کشور‌های روسیه، چین، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان در سال ۱۹۹۶ در شهر شانگ‌های تحت عنوان گروه «شانگ‌های ۵» پا به عرصه ظهور گذاشت.

بنابراین، این سازمان ادامه سازمان «شانگهای ۵» است که در سال ۲۰۰۱ با پذیرش عضویت ازبکستان و رسیدن تعداد اعضا به ۶ کشور (سایر کشور‌های عضو عبارتند از چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان) ارتقاء و نام آن نیز به سازمان همکاری شانگ‌های تغییر کرد.

پس از آن، در ژوئن سال ۲۰۰۲، رهبران کشور‌های عضو این سازمان در دیداری در سن‌پیترزبورگ روسیه منشور SCO را که به تفصیل اهداف، اصول، ساختار و نحوه عملکرد آنرا نشان می‌دهد به امضا رساندند و بدین ترتیب سازمان همکاری شانگهای به طور رسمی و بر اساس قوانین و حقوق بین‌الملل تأسیس شد.

در سال ۲۰۰۵ سه کشور ایران، هند و پاکستان به عنوان اعضای ناظر به این سازمان پیوستند. هند و پاکستان در سال ۲۰۱۷ به عضویت دائم آن درآمدند. ایران نیز در سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۱۵ درخواست عضویت دائم را ارائه کرد.

افغانستان، مغولستان و بلاروس نیز از اعضای ناظر این سازمان هستند. از ۱۰ ژوئیه ۲۰۱۵ کشور‌های ارمنستان، آذربایجان، نپال، کامبوج، ترکیه و سریلانکا نیز به صف متقاضیان عضویت در این سازمان پیوسته‌اند.

محدوده جغرافیایی سازمان شانگ‌های حدو ۶۰ میلیون کیلومتر مربع و جمعیتی آن حدود سه میلیارد نفر است. یعنی حدود یک سوم مساحت و جعیت جهان را در بر گرفته است. زبان‌های کاری آن چینی و روسی است. افزایش تعداد اعضاء بر این وسعت جغرافیایی و جمعیتی خواهد افزود.

هرچند، در عمل سازمان همکاری شانگهای یک سازمان منطقه‌ای باز به شمار می‌رود که از عضویت سایر کشور‌ها در آن استقبال می‌شود. اما رویکرد‌های متفاوت اعضای کنونی مانع از عضویت برخی کشور‌ها مثل ایران شده است.

ایران و سازمان همکاری شانگهای
ایران چند سال بود که عضو ناظر این سازمان بود، اما تا به حال به عضویت دائم آن در نیامده بود. این درحالی است که موقعیت خاص و منحصر به فرد آن در غرب آسیا و آسیا چیزی نیست که کشور‌هایی مانند چین و روسیه، به عنوان دو قدرت تعیین کننده در سازمان درک نکرده باشند و از آن غفلت کنند.

نگاهی به جغرافیای آسیا و غرب آسیا مبین منحصر به فرد بودن موقعیت ژئوپلیتیکی ایران است. ایران در بیشتر تقسیم بندی‌های سیاسی-جغرافیایی آسیا وجود دارد:عضوی از مجموعه کشور‌های خاورمیانه است؛ یکی از اعضای کشور‌های حوزه خلیج فارس است؛ از اعضای کشور‌های حاشیه دریای خزر است و متصل به آسیای میانه است، همچنین بخشی از زیرمجموعه آسیای جنوب غربی به شمار می‌رود.

چنین موقعیت منحصر به فردی آن را به چهارراه مواصلاتی غرب و شرق از یک طرف و شمال و جنوب از طرف دیگر بدل کرده است.

بعلاوه، ایران یکی از کشور‌های اصلی جهان از نظر ذخایر نفت و گاز و با دارا بودن جمعیتی بالای ۸۰ میلیون از بزرگترین کشور‌های منطقه به شمار می‌رود. از این نظر در کنار موقعیت منحصر به فرد ژئو پلیتیکی دارای یک موقعیت ژئو اکونومیک با پتانسیل‌های عظیم اقتصادی است.

از این رو عضویت ایران در سازمان شانگهای یک بازی بر- برد است. در کنار نفعی که ایران از این عضویت خواهد برد با پتانسیل عظیم ژئو پلیتیک و ژئو اکونومیک خود می‌تواند در قدرتمندی آن تأثیر قابل توجهی داشته باشد. یکی از دلایل مخالف غرب با عضویت ایران نیز همین امر می‌تواند باشد.