دانستنی‌های حقوقی و قانونی در کسب و کار‌های کوچک

به گزارش گروه وبگردی خبرگزاری صدا و سیما، همه انسان‌ها دوست دارند رمز و راز‌های رسیدن به یک تجارت پرسود را بدانند و هیچ کس بدش نمی‌آید در عرض مدت کوتاهی به ایده آل ذهنی اش برسد، اما در مسیر موفقیت به خصوص برای کسانی که بتازگی کسب و کار‌های کوچک را شروع کرده اند، دانستنی‌ها واصولی وجود دارد.

 

 

بیشتر کسب و کار‌های کوچک و یا استارتاپ‌ها براساس دوستی و رفاقت شکل می‌گیرند. همچنین معمولا در ابتدای کار نه نیازی به بازاریابی گسترده دارند، نه رقیبی در کنار خود می‌بینند و حتی بسیاری از آن‌ها جای مشخصی هم ندارند. ولی به مرور زمان و موفق‌تر شدن کسب و کار تمام این اتفاقات رنگ و بوی دیگری گرفته و به شدت کسب و کار را تهدید می‌کنند. از افزایش رقابت گرفته تا به هم خوردن دوستی‌ها و ورود به بازار‌های جدید و غیره. 

اتفاقاتی که برای هرکدام از آن‌ها باید از لحاظ حقوقی و قانونی آماده باشید تا بعدا دچار دردسر نشوید. ممکن است کالای شما را کپی کنند، ممکن است رفیق تان اطلاعات شما را بفروشد و یا نیاز به بازاریابی در کانال‌های رسمی داشته باشید. برای این که بدانید این کار‌های حقوقی به چه دردی می‌خورند و هزینه‌های آن‌ها چقدر است به سراغ تعدادی از معروف‌ترین‌ها و کاربردی‌ترین‌های آن‌ها رفته ایم تا با چم و خم راه بیشتر آشنا شوید.

 

 

 

بسیاری از استارتاپ‌های امروزی یا حتی کسب و کار‌های جدید در ابتدای راه به سراغ وب سایت و نرم افزار می‌روند. سایت که تکلیفش مشخص بوده و به خاطر خرید دامین و ... قابل سرقت و کپی برداری نیست. ولی در بحث نرم افزار اگر کسی به برنامه نویسی و این موارد آشنا باشد، می‌تواند به راحتی نرم افزار شما را به نام خود زده و استفاده کند. به همین خاطر ثبت نرم افزار تبدیل به امری حیاتی می‌شود. به خصوص نرم افزار‌هایی که به نوعی اختراع محسوب می‌شوند. متقاضیان ثبت اختراع نرم افزار در کشور ایران، باید به سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، اداره کل مالکیت صنعتی مراجعه کنند و نسبت به تشکیل پرونده اقدام کنند. در ایران ثبت اختراع نرم افزار به صورت اعلامی صورت می‌پذیرد.

اعلامی بودن ثبت بدین معناست که اداره ثبت شرکت‌ها و مالکیت صنعتی می‌تواند بدون بررسی طرح ارائه شده درخصوص جدید بودن اختراع آن را به ثبت برسانند؛ تنها شرط آن این است که شخصی یا شرکتی قبلا این مورد اختراع را در ایران به ثبت نرسانده باشد. البته باید گفت که گواهی ثبت اختراع در ایران به هیچ وجه برای قابل استفاده بودن و یا جدید بودن و یا حقیقی بودن اختراع سندیت ندارد. برای بررسی درخواست‌های ثبت اختراع نرم افزار، لازم است پیشینه موضوع اختراع مورد نظر خود را در زمینه اهمیت مورد تقاضا و کار‌های مرتبط انجام شده و تفاوت‌های مورد تقاضا با اختراعات دیگران مستند کنید و همراه تقاضای ثبت اختراع نرم افزار ارائه کنید.

همچنین برای ثبت دو راه کلی پیش روی شما قرار می‌گیرد. یعنی ثبت نرم افزار از لحاظ تکنیکی و یا کاربردی بودن. این دو دسته بندی خیلی چیز پیچیده‌ای هم نیستند. به نرم افزار‌هایی که از نظر تکنیک‌های به کار گرفته شده در ساخت، مدعی اختراع هستند تکنیکی گفته و به نرم افزار‌هایی که از نظر تکنیک ساخت، ساده و یا حتی تکراری هستند، ولی به واسطه کاربرد نرم افزار نوآوری دارند، کاربردی می‌گویند.

 

ما معمولا به علامت تجاری می‌گوییم برند و تعریف خاصی هم برای آن نداریم. ولی از لحاظ حقوقی برند تعریف خاصی داشته و هر چیزی برند نمی‌شود. طبق قانون علامت‌های تجاری، علامت یعنی هر نشان قابل رویتی که بتواند کالا‌ها یا خدمات اشخاص حقیقی یا حقوقی را از هم متمایز کند. به صورت کلی هر کلمه، حرف یا حروف، عدد، عکس، شکل، رنگ، تصویر، برچسب یا ترکیب آن‌ها که برای تشخیص کالا‌ها یا خدمات به کار رود، علامت تجاری محسوب می‌شود. در برخی کشورها، شعار‌ها تبلیغاتی نیز علامت تجاری محسوب می‌شوند و در ادارات ملی ثبت علائم تجاری به عنوان علامت تجاری ثبت می‌شوند.

 

 

شما می‌توانید بدون برند و یا ثبت آن هم کار خود را آغاز کنید، ولی ثبت کردن برند چند مزیت خوب دارد که با توجه به هدف کسب و کارتان ممکن است زمانی خیلی به کار شما بیاید. اول این که محصول شما متمایز می‌شود. همچنین می‌توانید آن را به شخص ثالثی بدهید و به عنوان حق امتیاز از آن کسب درآمد کنید. همچنین اگر بخواهید نمایندگی ایجاد کنید باید برند ثبت کرده باشید. بسیاری از برند‌ها طی مدت زمانی تبدیل به یک دارایی می‌شوند و مثل یک سند ارزشمند قابلیت فروش و یا استفاده‌های دیگری دارند. حتی شما می‌توانید با برند خود وام بگیرید.

 

علاوه بر تمایز، می‌توانید از عرضه کالا‌های یکسان یا مشابه توسط اشخاص ثالث تحت علائم تجاری که عین یا به طریق گمراه کننده‌ای مشابه علامت تجاری شما هستند، جلوگیری کنید. قوانین ثبت برند زیاد هستند و، اما و اگر‌های زیادی دارند. ولی به صورت کلی می‌توان گفت که شما نمی‌توانید از واژه‌های عامیانه استفاده کرده و صفت خاصی در برندتان به کار ببرید. مثلا چیزی به اسم «شکلات شیرین» نداریم. همچنین اگرچه به صورت تصویری و یا متنی مخاطب را گمراه کنید هم برند ثبت نمی‌شود. مسائل اخلاقی و ... هم که جای خود دارد.

 

دوستانی که در ایک استارتاپ فعالیت می‌کنند در ابتدا به فکر تاسیس یک شرکت می‌افتند تا از این طریق با پیش بینی سهم و درصد هرکدام از افراد به صورت سیستماتیک و ارگانیک فعالیت‌های خودشان را سازمان دهی کنند. سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که آیا برای ادامه فعالیت به لحاظ حقوقی باید شرکت ثبت کرد یا اصلا بدون ثبت شرکت هم ادامه فعالیت میسر است؟

به صورت کلی برخی فعالیت‌ها براساس قانون تجارت لازم است از طریق شرکت‌های تجاری انجام شود. فعالیت‌هایی مانند بازاریابی، فعالیت‌های نمایشگاهی، فروشندگی، عملیات واسطه‌ای و مانند این ها. برخی فعالیت‌ها براساس قانون نیازی به تشکیل شرکت تجاری ندارند، ولی می‌توان به هر دلیلی که شرکا تصمیم می‌گیرند، اقدام به ثبت کرد. هر شرکت تجارتی زمانی معتبر است و از نظر قانونی رسمیت دارد و شخصیت حقوقی آن کامل می‌شود که به ثبت رسیده باشد درواقع هر شرکتی برای این که رسمیت یابد و شخصیت حقوقی پیدا کند باید به ثبت برسد، بنابراین ثبت شرکت‌ها برای این که قانونا به فعالیت ادامه دهند الزامی است. اولین قدم برای ثبت شرکت پیدا کردن شریک مناسب است. زیرا حداقل تعداد شرکا برای ثبت شرکت با مسئولیت محدود دو نفر و شرکت سهامی خاص و عام سه نفر است.

از آنجایی که مسئولیت و حق رای سهامداران با توجه به سرمایه اولیه شان تعیین می‌شود پس بهتر است فردی را انتخاب کنید که به او اعتماد کامل دارید و هدفتان از راه اندازی کسب و کار یکسان باشد. برای ثبت نام اینترنتی به سایت اداره کل ثبت شرکت‌ها و موسسات غیرتجاری مراجعه کنید. بعد از انتخاب پذیرش تاسیس باید فرم آن را با دقت کامل پر کنید. بعد از آن شما باید مدت و موضع فعالیت خود را مشخص کنید. قبل از پر کردن این موارد با شرکای خود در مورد این موضوع صحبت کنید تا در آینده دچار مشکل نشوید. همچنین شما باید سرمایه اولیه را مشخص کنید. شرکت‌های مسئولیت محدود باید حداقل سرمایه مورد نظر خود و شرکت‌های سهامی باید تعداد سهم و ارزش اسمی آن را در این مرحله وارد کنند. حداقل سرمایه برای تاسیس یک شرکت با مسئولیت محدود مبلغ ۱۰۰ هزار تومان است.

 

 

استارتاپ‌ها حداقل از دو نفر یا بیشتر تشکیل شده اند و روابط و رفتار‌های افراد در استارتاپ‌ها معمولا براساس رفاقت‌ها و دوستی‌ها در ابتدا شکل می‌گیرد، ولی پس از مدتی دوستان صمیمی همکار در یک استارتاپ به این واقعیت پی خواهند برد که لازم است روابط آن‌ها در چارچوب سند حقوقی مکتوب شود و سهم و امتیاز هر یک از طرفین مشخص شود. سند حقوقی مکتوب برای این افراد با عنوان «قرارداد همکاری با عوامل پروژه» و یا «قرارداد شراکت» معرفی می‌شود. همچنین حتما با تمامی افرادی که با شما همکاری می‌کنند اعم از کارمندان و سرمایه گذاران و شرکا «پیمان منع افشای اطلاعات» ببندید تا از اطلاعات و فناوری شما محافظت شود.

قرارداد همکاری که مشخص است. یک فرم برای مشخص کردن وظایف، حقوق، دریافتی و تعهد‌های طرفین است که با توجه به عنوان شغل و ... متغیر است. ولی قرارداد عدم افشای اطلاعات و یا همان قرارداد محرمانگی ریزه کاری‌های زیادی داشته و باید به وسیله یک متخصص نوشته شود. این قرارداد، قراردادی است که طی آن طرفین موافقت میکنند که اطلاعاتی را که در قرارداد روی آن توافق کرده اند، فاش نکنند. یک پیمان نامه عدم افشا، مراوده‌ای محرمانه میان دو دسته، به منظور مصون داشتن هر نوع اطلاعات محرمانه، انحصاری یا اسرار تجاری ایجاد می‌کند. برای مثال، دو دسته می‌توانند قراردادی با هم امضا کنند که در آن اسرار تجاری خود را با هم به اشتراک بگذارند، ولی آن را برای دیگران فاش نکنند.

 

 

در حال حاضر قرارداد‌های محرمانگی ممکن است در بسیاری از قرارداد‌های کار و شراکت و یا قرارداد‌های مشارکت در ساخت در پروژه‌های بزرگ و تجاری و یا قرارداد‌هایی که وجوه زیادی در آن رد و بدل می‌شود و یا فرمول‌های ویژه‌ای که برای یک کار خاصی ساخته و مورد استفاده قرار می‌گیرد وجود داشته باشد. در ابتدای این فهرست، کارگزاران بورس و اوراق بهادار قرار دارند که باید اسرار دستوردهندگان را حفظ کنند. بعد از آنها، مرکز آمار کشور قرار دارد که باید مراقب اطلاعات افراد باشد و اجازه ندهد کسی از آن‌ها استفاده غیر کند. هزینه تنظیم این قرارداد‌ها با توجه به حجم قرارداد، مبلغ و حتی تعداد صفحات آن متغیر بوده و عدد ثابتی ندارد.

اشتباهاتی که در کسب وکار‌های کوچک منجر به ورشکستگی شما می‌شود

 

برای اینکه یک شبه ورشکست نشوید و کسب و کارتان را به نابودی بکشانید، فقط کافی است در شروع تجارتتان با یک فرد غیرقابل اعتماد که اصول انسانیت و صداقت را رعایت نمی‌کند شریک شوید. افرادی که فرصت طلب هستند در هر موقعیتی به منافع خود فکر می‌کنند و در دراز مدت منافع خود را به منافع شما ترجیح می‌دهند و پایه‌های تجارتتان را سست و بی دوام خواهند کرد. اگر هنوز در آغاز راه هستید برای اینکه دچار ورشکستگی و نابودی کسب و کارتان نشوید هم شرکا و هم کارمندانتان را از افراد صادق و قابل اعتماد انتخاب کنید تا با صداقت برای منافع کل مجموعه تان قدم بردارند.

 

اگر دندان پزشک نیستید هرگز نمی‌توانید از عهده ترمیم دندان هایتان بربیایید. اگر جراح مغز و اعصاب نیستید طبیعتا نمی‌توانید جراحی مغز انجام دهید. اگر وکیل نیستید هرگز به تنهایی نمی‌توانید از عهده تنظیم قراردادهایتان بربیایید پس چرا اصرار دارید که تمامی اصول قانونی کسب و کار نوپایتان را به تنهایی تنظیم و مدیریت کنید؟ شاید تصمیم شما این است که به سرعت ورشکسته شوید. برای ورشکسته شدن همین راه را ادامه دهید، چون بدون حضور یک وکیل کاردان و مطلع در مسیر تجارتتان مرتکب اشتباهاتی خواهید شد که قابل جبران نیستند.