فرونشست زمین در خوزستان چقدر جدی است؟

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما مرکز خوزستان ؛ اگر بخواهیم فرونشست زمین را تعریف کنیم، تعریف ساده اش این است که هرگاه زمین به دلایلی از قبیل برداشت‌های بی رویه از آب‌های زیرزمینی و تغذیه نشدن آبخوان، از درون تهی شود، در این صورت، لایه‌های خاک پیوستگی خود را از دست خواهد داده و با یک فشار ، زمین نِشَست پیدا می‌کنند.

فرونشست آرام آرام و موریانه وار به جان زمین میافتد، پدیده‌ای که آنقدر گستردگی پیدا کرده است که از آن به عنوان "زلزله خاموش" یاد می‌شود.

اما فرقش با زلزله این است که پیامد زلزله محدود به یک زمان است، ولی پدیده فرونشست زمین آرام و بی سر و صدا در تخریب زیرساخت‌های اساسی مانند تخریب لوله‌های آب، گاز و فاضلاب نقش دارد.

بر اساس اعلام مجامع بین المللی اگر فرو نشست سالانه زمین به میزان چهار میلی متر رخ دهد، وضعیت بحرانی محسوب می‌شود.
آنچه مسلم است ایران از این حد فراتر رفته است و تنها در حدفاصل بین دشت فسا و جهرم، نرخ سالیانه فرونشست ، ۵۴ سانتیمتر اعلام شده است.

مدیر مرکز مطالعات و تحقیقات کاربردی پدافند غیرعامل دانشگاه شهید چمران اهواز پدیده فرونشست زمین را با تغییر اقلیم مرتبط دانست و گفت: تغییرات اقلیمی، با کاهش بارش باران همراه است و کاهش بارش با خشکسالی و تخلیه آب‌های زیرزمینی مرتبط است که مجموعه این عوامل بر پدیده فرو نشست زمین تاثیرمستقیم دارد.

محمدی‌ده چشمه ریشه فرونشست زمین در خوزستان را به غیر از استفاده بی رویه از آب‌های زیرزمینی و حفر چاه های عمیق ،  در استخراج نفت، گاز و مواد معدنی دانست و گفت: استحصال منابع انرژی مثل نفت و گاز در گذر زمان به تهی شدن زمین از درون می‌انجامد و تاثیر مستقیمی بر فرونشست دارد و باعث می‌شود خاک انسجام  خودرا از دست بدهد.

وی عامل دیگر فرونشست زمین در خوزستان را جنس و دانه بندی خاک عنوان کرد و گفت: جنس و عمر رسوبات زمین نیز بر فرونشست تاثیر زیادی دارد و اگر این عامل با عوامل دیگر مثل خالی شدن سفره‌های آب زیرزمینی جمع شود، تاثیر فزاینده‌ای خواهد گذاشت.

ده چشمه همچنین فعالیت‌های انسانی مانند ساخت تونل، مترو، گودبرداری و فعالیت‌های عمرانی را عامل مهم دیگر فرونشست دانست و گفت: با توجه به جنس و دانه بندی خاک، فعالیت‌های عمرانی، فشار زیادی بر سطح زمین وارد می‌کند که می‌تواند باعث فرونشست زمین شود.

وی افزود: مانند آنچه در حفاری‌هایی که برای مترو صورت گرفته است می‌بینیم و در بخش‌هایی از منطقه زیتون کارمندی، نادری و محدوده اطراف شهید بندر اهواز شاهد فرونشست زمین هستیم.

وی در ادامه افزود به همین است که توصیه ما به مهندسین سازه در فعالیت‌های عمرانی خوزستان، استفاده از تکنیک‌های تثبیت خاک است و باید قبل از شروع حفاری سنگین، مسیر حفاری و جنس خاک رصد شود.

استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری با اشاره به این که فرسودگی سیسستم فاضلاب خوزستان از جمله مخاطراتی است که اثر هم‌افزایی دارد، گفت: مسئله فرسودگی سیستم فاضلاب، موضوعی دو سویه است یعنی فرسودگی سیستم فاضلاب بر فرونشست زمین اثر گذار است و فرونشست زمین هم باعث تشدید مخاطرات فرسودگی فاضلاب می‌شود.

وی وضعیت فعلی فرونشست زمین در خوزستان را بحرانی نداست، اما در ادامه گفت: البته اگر خشکسالی ادامه پیدا کند و برداشت آب از سرشاخه‌های کارون نیز تشدید شود، وضعیت فرونشست خوزستان هم بحرانی می‌شود.

بیشتر بخوانید : کاهش تاب آوری خوزستان در برابر فعالیت برخی صنایع آلاینده

عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز انجام مطالعات طرح جامع فرونشست زمین در اهواز را ضروری دانست و گفت: استفاده از روش‌های نوین آبیاری در بخش کشاورزی، مدیریت در مصرف آب در بخش‌های مختلف شهری و صنعتی، رصد جنس خاک قبل از فعالیت‌های عمرانی و نوسازی سیستم فاضلاب خوزستان را از جمله راهکار‌هایی دانست که روند فرونشست زمین را کُند خواهد کرد.