قنات‌های قدیمی و رهاشده؛ احتمال فروریزش خیابان کارگر تهران

به گزارش خبرگزاری صداوسیما از وزارت راه و شهرسازی؛ آقای علی بیت‌اللهی، رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، زمان وقوع این حادثه را حوالی ۲ بامداد دوم شهریور در باند غربی خیابان کارگر شمالی نرسیده به تقاطع خیابان نصرت، نبش کوچه شهید حق‌گو اعلام کرد.

وی گفت: طبق بررسی‌های میدانی، رویه آسفالت مسیر ریزش کامل نکرد، اما حفره‌ای زیر آن به‌طول ۱۰ متر و عمق بین ۱۰ تا ۱۵ متر ایجاد شد که می‌توانست در زمان ترافیک و عبور وسائط نقلیه خطرآفرین باشد، اما با توجه به زمان وقوع رخداد و اقدام به موقع کارشناسان شهرداری در منطقه ۶ و سایر مسئولان از بروز خطر جلوگیری شد.

بیت‌اللهی افزود: در محدوده و زون فروریزشی، علاوه بر مسیر اصلی و پرتردد کارگر شمالی، لوله ۸ اینچی گاز ۲۵۰ psi، لوله فاضلاب شهری، لوله انشعابی فرعی آب (۶۰میلی) که انتقال دهنده جریان آب چند کوچه است قرار دارد. با توجه به ارزیابی‌های میدانی چنین بنظر می‌رسد که حفره تشکیل یافته در زیر رویه‌های آسفالتی خیابان کارگر شمالی که دارای ابعاد بزرگ بطول و عرض ۱۰ متر و عمق بین ۱۰ تا ۱۵ متر بوده، بتدریج و در اثر آبشستگی زیر سطحی تشکیل یافته باشد.

وی دلایل آبشستگی زیر سطحی و تشکیل حفره و در نهایت فروریزش محدود رویه آسفالت که احتمال ایجاد خسارت و تلفات بالائی را نیز داشت را شامل شکستگی و نشتی لوله‌های آب یا فاضلاب، نفوذ آب سطحی از طریق شکاف‌های موجود و کوچک قبلی و آبشستگی تدریجی و ایجاد حفره، وجود قنات راکد و یا رگاب که محدودکننده مسیر حمل و انتقال خاک آبرفتی است، عنوان کرد.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی همچنین اعلام کرد: بر اساس اعلام کارشناسان شهرداری، احتمال وجود قنات و ریزش آن و در ادامه شکستگی لوله‌های آب و فاضلاب دلیل فروریزش خیابان در کارگر شمالی بوده است. هرچند که در حفره مورد مشاهده اثری از میله و یا گالری قنات مشاهده نمی‌شود، اما به هر حال گالری قنات در زیر حفره احتمال امتداد دارد که موجب مکش ذرات خاک در اثر نفوذ آب سطحی شده و در نهایت تشکیل حفره بزرگ را سبب شده است.

بیت‌اللهی توضیح داد: احتمال داده می‌شود که باید مسیری از نوع قنات، یا شکاف زیرسطحی منشاء این فروریزش باشد که موجب شده در اثر آبشستگی، مواد و نهشته‌های آبرفتی ناشی از شکستگی در لوله‌های آب یا فاضلاب به نقطه دیگر منتقل شده باشند.

وی افزود: احتمال تاثیر قنات‌های قدیمی و وجود آن در زیر کف حفره و انتقال دانه‌های خاک از طریق گالری و تونل قنات، احتمالی موجود در این مسیر به عنوان یکی از فرضیه‌های اصلی علت فروریزش خیابان کارگر شمالی است و باید بر نقش قنوات تهران در فروریزش‌های رخ داده در این کلانشهر مجددا تاکید کرد.

بیت‌اللهی گفت: خطر فروریزش و رخداد آن در تهران به دلیل خواص آبرفتی و نهشته‌های سطحی شهر تهران، وجود رگاب‌ها (فرسایش داخلی) و قنوات، انسداد مسیر رگاب‌ها و قنوات به دلیل گودبرداری‌های عمیق و احداث ساختمان‌هایی با تعداد طبقات زیرزمینی بیشتر، احداث خطوط مترو عمود بر رشته قنوات و رگاب‌ها، به مراتب بیشتر است. همچنین با توجه به رخدادهائی مانند فروریزش در خیابان کارگر، همانند فروریزش‌های شهران، خیابان پیامبر (ص) و چندین فروریزش در امتداد خیابان مولوی در آینده نیز احتمال حوادثی بیشتر از این دست وجود دارد.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با تاکید بر اینکه بررسی بیشتر فروریزش‌ها حاکی از تاثیر قنوات رهاشده، بدون مالک و بدون مسئول و متولی است در بیان پیشنهاد‌های مرکز برای کاهش خطرات فروریزش اعلام کرد: الزام کارفرمایان، ناظران و پیمانکاران دست‌اندرکار ساخت و ساز به ویژه در ساختمان‌های با گود‌برداری عمیق، به حفظ مسیر عبور رگه‌های آب زیر زمینی و قنوات و برگردان رگاب قطع شده به مسیر سابق خود، تعیین مسئول مستقیم قنوات و رگاب‌های شهر تهران و سپردن مسئولیت امور قنوات و رگه‌های آب زیر سطحی به دستگاه مسئول، و تاکید به مسئولین شرکت‌های گاز و نفت و آب در خصوص ملاحظات ایمنی در نقاط تقاطعی این شریان‌هابا مسیر قنوات و رگه‌های آب، برای کاهش مخاطرات فرورویزش موردتاکید کارشناسان است.