مهار کرونا مستلزم اتخاذ راهبردهای عملیاتی است

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، پنجمین جلسه کمیسیون سلامت و پزشکی شورای عالی انقلاب فرهنگی به ریاست دکتر سید سعیدرضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در محل دبیرخانه این شورا برگزار شد.

آقای دکتر عاملی گفت: کشور‌های برتر اقتصادی جهان، جزء ده کشور برتر ابتلا و فوت کرونا هم هستند و علیرغم پوشش گسترده واکسن در یک مسیر زیکزاکی تعداد ابتلا و البته با نسبت کمتر فوتی رو به افزایش است. ما با یک پدیده ویروسی بسیار پیچیده مواجه هستیم که ابعاد مبهم آن بر ابعاد روشن غلبه دارد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در این جلسه در سخنانی ضمن تبریک «روز پزشک» بر نقش به سزایی که جامعه پزشکان و پیراپزشکان و مدافعان سلامت در تامین سلامت و ایمنی جامعه دارند تاکید و از جامعه پزشکی و پیراپزشکی برای همه از خود گذشتگی‌های تشکر نمود و اظهار کرد: موضوع جلسه امروز پیرامون مسئله مدیریت یکپارچه، چند رشته و چند بخشی کرونا، با تمرکز بر موضوع واکسن است. بیش از هجده ماه از بروز کرونا در ایران و جهان می‌گذرد و بعضی کشور‌ها در طی این مدت به واسطه پوشش فراگیر واکسن و بالا بودن سطح رعایت پروتکل‌های موفق شده‌اند تا حدود زیادی این بیماری را تحت کنترل در بیاورند. البته ملاحظه می‌کنید کشور‌های برتر اقتصادی جهان، جزء ده کشور برتر ابتلا و فوت کرونا هم هستند و علیرغم پوشش گسترده واکسن در یک مسیر زیکزاکی تعداد ابتلا و البته با نسبت کمتر فوتی رو به افزایش است. ما با یک پدیده ویروسی بسیار پیچیده مواجه هستیم که ابعاد مبهم آن بر ابعاد روشن غلبه دارد.

آقای دکتر عاملی با تاکید بر اینکه شیوع کرونا را صرفا با مدیریت بحران نمی‌توان کنترل کرد، ادامه داد: همگی بر این موضوع اذعان دارند که کرونا موضوعی صرفا پزشکی و مرتبط با دایره تخصصی تشخیص سلامت، پیشگیری و درمان نیست. بلکه این مسئله ابعاد چند وجهی دارد که باید به همه وجوه آن توجه کرد، اگرچه تمرکز ما در پیشگیری و درمان بوده است.

آقای دکتر عاملی ادامه داد: یکی از مسائل بحث به‌روز رسانی دانش در حوزه واکسن، تشخیص، درمان، و تامین سلامت عمومی است بر این اساس است که نیازمند مدیریت دانش تخصصی در این حیطه هستیم.

وی افزود: طبق گزارش‌ها دقیق طی ماه‌های اول ظهور و فراگیری کرونا، تولید ناخالص داخلی (GDP) جهان حدود ۱۷ تریلیون دلار کاهش پیدا کرد و بحران اقتصادی بزرگی را برای کشور‌ها به وجود آورد که بعضا برخی از این کشور‌ها با پمپاژ پول و اعطای خدمات خاص، این مسئله را تا حدودی مدیریت کردند، پس یک بعد مهم اقتصاد کروناست. از طرف دیگر کرونا مسائل اجتماعی بزرگی را به وجود آورده و انزوای گسترده‌ای را سبب شده و جامعه پیرامون درگیر مشکلات اجتماعی ناشی از احساس تنهایی شده است. از سوی دیگر فرهنگ مردم هم در زمان کرونا و هم قبل و هم بعد از فراگیر کرونا اهمیت کلیدی دارد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اضافه کرد: وقتی کار در این حیطه در وزارت بهداشت و درمان متمرکز می‌شود، این‌گونه تصور می‌شود که این موضوع صرفا به حوزه سلامت و پزشکی مربوط می‌شود. نکته دیگر مدیریت دانش است، اگر تمام نیرو‌های موجود صرف کار‌های اجرایی شود موجب غفلت از این نوع مدیریت خواهد شد. در حالی که باید به مدیریت دانش توجه شود. یکی از مسائل بحث به‌روز رسانی دانش در حوزه واکسن، تشخیص، درمان، و تامین سلامت عمومی است. اکنون سازمان بهداشت جهانی توصیه‌هایی دارد و برای مثال دارو‌هایی را از حوزه درمان خارج دانسته است در حالی که ما همچنان از آن‌ها استفاده می‌کنیم و خط تولید را هم افزایش می‌دهیم. بر این اساس است که نیازمند مدیریت دانش تخصصی در این حیطه هستیم.

وی با اشاره به موضوع دیگر در حوزه مدیریت دانش که همان مسئله مدیریت دانش تخصصی و سواد عمومی جامعه نسبت به موضوع کروناست، خاطرنشان کرد: مسئله مهم در حوزه دانش تخصصی، بحث داده‌هاست. متاسفانه داده‌ها و اطلاعات متناقضی پیرامون دارو‌های موثر در درمان، پیش بینی میزان تولید واکسن و واکسن‌های وارداتی وجود دارد و این‌ها موجبات بی‌اعتمادی عمومی و کاهش مشروعیت نهاد‌های متولی می‌شود.

در حوزه دانش و سواد عمومی کرونا نیز نیازمند فرهنگ سازی همه جانبه در حوزه کرونا هستیم. نحوه مدیریت فردی و اجتماعی قبل، در حین و بعد از ابتلا به کرونا بسیار مهم است و با رعایت شیوه نامه‌های مربوطه می‌توان سطح آسیب را بسیار کاهش دارد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: واکسن برکت یک پیشتازی بود که موجب تقویت حرکت و امید ملی شد. در عین حال در شرایط جدید حتما نیازمند همکاری، هم افزایی در حوزه تولید واکسن هستیم.

البته مدیریت اجرائی و اعمال ضوابط اعلامی هم بسیار مهم است. در این موضوع، می‌بینم که تجربه مدیریت اجرایی در کشور‌های مختلف در حوزه کرونا متفاوت بوده است. در خود چین که آغاز بیماری از آنجا بوده، نوع قرنطینه افرادی که به این کشور باز می‌گردند بسیار سخت بوده است و به همین دلیل، توانستند با این جمعیت از این بیماری سالم بیرون بیایند.

به گفته دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی؛ طبق گزارش مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت، کسانی هم که دوز یک و دو واکسن را دریافت کرده‌اند مجددا مبتلا شده و حتی فوتی از بین این افراد داشته‌ایم که نیازمند ریشه‌یابی و بررسی‌های علمی است.

آقای دکتر عاملی افزود: بسیاری از کشور‌هایی که توانستند بیماری را تا حدود زیادی کنترل و واکسیناسیون را کامل کنند، به دلیل متمرکز کردن تمام ظرفیت‌هایشان برای تولید واکسن در یک یا نهایتا دو پلتفرم بوده است. در‌این موضوع اگر سرمایه یک جا قرار بگیرد، انباشت تراکم دانشی را شاهد خواهیم بود.

وی همچنین ادامه داد: در حوزه تولید واکسن واقعیت این است که شرکت‌های با سابقه طولانی در حوزه تولید واکسن داریم موسسه رازی و پاستور که می‌توانند متولی اصلی واکسن باشند. رازی، در سال حدود سه میلیارد و دویست میلیون دوز واکسن تولید می‌کند و ظرفیتی نزدیک به ۵۶ هزار متر مربع را به کار‌های آزمایشگاهی اختصاص داده است و هشت آزمایشگاه ملی و یک آزمایشگاه بین‌المللی دارد و اعضای هیئت علمی با سابقه‌ای دارد و به لحاظ دانشی در لبه علم و فناوری جدید قرار دارد. البته واکسن برکت یک پیشتازی بود که موجب تقویت حرکت و امید ملی شد. در عین حال در شرایط جدید حتما نیازمند همکاری، هم افزایی در حوزه تولید واکسن هستیم.

وی گفت: بسیاری از کشور‌هایی که توانستند بیماری را تا حدود زیادی کنترل و واکسیناسیون را کامل کنند، به دلیل متمرکز کردن تمام ظرفیت‌هایشان برای تولید واکسن در یک یا نهایتا دو پلتفرم بوده است. در‌این موضوع اگر سرمایه یک جا قرار بگیرد، انباشت تراکم دانشی را شاهد خواهیم بود. بر این اساس، لازم است که در موضوع مدیریت دانشی کرونا و مدل حکمرانی آن که به عهده ستاد ملی کروناست، تجدیدنظر‌هایی صورت پذیرد و درباره مدیریت اجتماعی کرونا چاره‌ای اندیشیده شود. همچنین در حیطه حکمرانی پیشگیری، تشخیص و درمان کرونا و مدیریت پیامد‌های چند وجهی کرونا و تولید واکسن به دنبال راه‌حل‌هایی برای تقویت فرایند تولید داخل باشیم.

آقای دکتر شمس اردکانی گفت: شورای عالی انقلاب فرهنگی به واسطه ظرفیت علمی و بین دستگاهی که دارد، قادر است در مدیریت دانشی و اجرایی موضوع کرونا کمک‌کننده باشد. صرفا از طریق یک دستگاه و وزارتخانه نمی‌توان کرونا را مدیریت کرد و باید بین دستگاه‌ها هم‌افزایی وجود داشته باشد.

آقای دکتر محمدرضا شمس اردکانی، دبیر کمیسیون سلامت و پزشکی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در این جلسه در سخنانی گفت: شورای عالی انقلاب فرهنگی به واسطه ظرفیت علمی و بین دستگاهی که دارد، قادر است در مدیریت دانشی و اجرایی موضوع کرونا کمک‌کننده باشد. صرفا از طریق یک دستگاه و وزارتخانه نمی‌توان کرونا را مدیریت کرد و باید بین دستگاه‌ها هم‌افزایی وجود داشته باشد.

وی افزود: بر این اساس باید از ظرفیت شورای عالی انقلاب فرهنگی استفاده و به یک صدایی در این حیطه برسیم و مدیریت یکپارچه‌ای بر این حیطه حاکم شود تا اگر خطایی پیش آمد پاسخگویی وجود داشته باشد. کمااینکه در همین روز‌های گذشته آمار‌های ضد و نقیضی در مصاحبه‌های برخی مسئولان وزارت بهداشت پیرامون مصرف دارو‌های ضد کرونا و اثرگذاری منفی آن‌ها بر درمان بیماری را شاهد بودیم.

آقای دکتر محمدرضا شانه‌ساز، رئیس سازمان غذا و دارو نیز در سخنانی در این جلسه بیان کرد: تا کنون مجموعا ۲۹ میلیون و ۶۶۵ هزار دوز واکسن در کشور آماده مصرف شد که حدود ۲۵ میلیون دُز تزریق شده است. ۲۶ میلیون و ۵۰۰ هزار دوز واکسن وارداتی و سه میلیون ۱۸۵ هزار دوز هم داخلی و شرکت برکت تولید کرده است. از بین واکسن‌های وارداتی سینوفارم بیش‌ترین تأمین کننده بوده است. سرعت تزریق هم قابل توجه است و پیش‌بینی شده در شهریور ماه حداقل ۳۰ میلیون دوز واکسن وارد کشور شود و تولید کننده‌های جدید از این ماه وارد بازار می‌شوند. در شش ماهه دوم تولید کننده‌ها مصرف را مدیریت خواهند کرد. تا پایان آبان ماه نیز برنامه‌ریزی شده که ۸۰ میلیون دوز واکسن وارد کشور شود.

آقای دکتر شانه‌ساز گفت: ۲۹ میلیون دوز واکسن وارد کشور شده است که حدود ۲۰ میلیون دوز آن از کشور چین وارد شده است، همچنین ۵ میلیون دوز واکسن آسترازنکا وارد شده است و واکسن اسپوتنیک روسیه نیز از بهمن‌ماه سال گذشته حدود یک میلیون و بیست هزار دوز از این واکسن وارد کشور شده است.

وی ادامه داد: مدیریت متمرکز و نظم اجتماعی در برخی کشور‌ها مانند چین باعث شده این بیماری کنترل شود و به عنوان اولین کشوری که درگیری در آنجا بود موفق شدند بیماری را کنترل کنند. مدیریت در این حیطه، مسئله‌ای فرهنگی و مرتبط با مدیریت کلان است که در این صورت می‌توان بیماری را کنترل کند. باید با مردم در این زمینه صحبت و چالش‌ها مطرح شود. در حال حاضر میزان رعایت پروتکل‌ها به زیر ۴۰ درصد آمده است و به یک‌سوم جمعیت رسیده است. آمار‌ها نشان می‌دهد که در آبان ماه جاری یک پیک شدید را تجربه خواهیم کرد و اگر در زمینه رعایت پروتکل‌ها مدیریت کلانی صورت نپذیرد، میزان ابتلا و فوتی بیشتر می‌شود.

آقای دکتر شانه‌ساز با تاکید بر اینکه هفت تولیدکننده واکسن داخلی وجود دارد، اضافه کرد: از مجلس تا افکار عمومی در حال فشار آوردن هستند. بهترین واکسن در دسترس‌ترین است. اکنون شرکت رازی تاییدیه تولید در فاز دو را دریافت کرده است، همچنین شرکت میلاد دارو در حیطه ساخت واکسن کرونای خود که مزین به نام شهید فخری‌زاده است، تاییدیه فاز دو را دریافت کرده و می‌توانند تقاضای وارد کردن دو دوز به بازار را داشته باشند. شرکت پاستور هم مجوز تولید محصول مشترکی با همکاری کوبا را دریافت کرده است. شرکت سیناژن نیز وارد فاز سه تولید شده و فناوری را از استرالیا گرفته است. نورا که وابسته به دانشگاه بقیه الله است فاز یک را تولید کرده و وارد فاز دو شده است. همچنین بحثی درباره تامین واکسن برای خانم‌های باردار و جوانان زیر ۱۸ سال مطرح بود که شرکت برکت پروپوزال خود را در این زمینه ارائه کرده است. تلاش داریم همه این پلتفرم‌ها به سازمان جهانی بهداشت متصل شوند و مستندات خود را ارائه کنند.

وی افزود: ۲۹ میلیون دوز واکسن وارد کشور شده است که حدود ۲۰ میلیون دوز آن از کشور چین وارد شده است، همچنین ۵ میلیون دوز واکسن آسترازنکا وارد شده است و واکسن اسپوتنیک روسیه نیز از بهمن‌ماه سال گذشته حدود یک میلیون و بیست هزار دوز از این واکسن وارد کشور شده است.

رئیس سازمان غذا و دارو یادآور شد: در رابطه با بخش خصوصی و شائبه‌هایی که وجود دارد و مطرح است، تا کنون ۵۰ معرفی‌نامه به بخش خصوصی داده شده است، برای مثال به اتاق بازرگانی ۵ معرفی‌نامه داده شده است که برای هیچ‌کدام اقدامی صورت نپذیرفته است. این در حالی است که، روابط عمومی شرکت فایزر اطلاعیه داده است که فقط با دولت‌ها در ارتباط خواهم بود و این یعنی توزیع این واکسن از طریق شرکت‌های خصوصی امکان‌پذیر نخواهد بود؛ لذا هیچ شرکت واکسن‌سازی خصوصی قادر نخواهد بود وارد مذاکرات برای واردات واکسن شود و این تعامل و مذاکرات صرفا از طریق دولت‌ها امکان‌پذیر خواهد بود.

رئیس انستیتو پاستور ایران گفت: باید یک متولی برای واکسن تعین شود تا موفقیت‌های بیشتری بوجود بیاید. در مورد تشخیص این تمرکز ایجاد شد و الحمدلله امروز مشکل تست‌های تشخیصی را نداریم.

آقای دکتر علیرضا بیگلری، رئیس انستیتو پاستور ایران نیز در سخنانی با بیان اینکه هماهنگی، سیاستگذاری و راهبرد در مسأله واکسن بسیار مهم است، گفت: اگر کشوری می‌خواهد پیشرفت کند باید روی واکسن‌سازی متمرکز شود. در این مدت، کشور ما به اندازه ۳۰ سال در واکسن‌سازی جلو رفت. همچنین ایشان بر این موضوع تاکید کرد که باید یک متولی برای واکسن تعین شود تا موفقیت‌های بیشتری بوجود بیاید. در مورد تشخیص این تمرکز ایجاد شد و الحمدلله امروز مشکل تست‌های تشخیصی را نداریم.

آقای دکتر سید رضا بنی‌هاشمی، رئیس بخش گروه ایمونولوژی موسسه رازی نیز در سخنانی اظهار کرد: تولید واکسن ایرانی، به این معناست که فناوری آن برای همین کشور باشد. سیستم واکسیناسیون کشور، باید مطابق شرایط جهش بیماری باشد، اگربه این موضوع توجه نشود، اثرگذاری واکسن‌ها هم کاهش می‌یابد.

آقای سید حسن قدسی‌پور، معاون نظارت و ارزیابی ستاد علم و فناوری نیز در سخنانی بیان کرد: صحبت‌هایی وجود دارد که باید بیش‌تر مورد توجه قرار گیرد. تولید انبوه واکسن در همه جای دنیا مشکلاتی به همراه داشته است. اگر در حیطه تولید واکسن به خوبی عمل کنیم، اولین محصول داخلی خواهد بود که فناوری آن را در کنار بازار داشته‌ایم. در عین حال، در زمینه واکسن، نیازمند تشکیل کمیته‌ای علمی هستیم که پاسخگویی مطلوب داشته باشد.

آقای دکتر جواد محمدی، دبیر هیأت عالی جذب دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در این جلسه گفت: این ویروس در آینده با چالش‌های دیگری همراه است. یکی از مشکلات در این زمینه، بخشی‌نگری است. باید مرجعی برای برخورد با تخلفات وجود داشته باشد. در آینده باید ظرفیت‌ها تجمیع و یک پلتفرم متولی تولید شود. همچنین لازم است، پروتکل‌های پیشنهادی دانشگاهیان طب سنتی نیز جمع‌آوری شود و مورد بررسی قرار گیرد. مدیریت حکمرانی چند وجهی در زمینه کرونا باید صورت گیرد و ابزاری برای مبارزه با جنگ‌های بیولوژیک در آینده باید طراحی شود.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی: یکی از این موضوعات مهم مدیریت رسانه‌ای در حیطه کروناست، و با توجه به طولانی شدن دوره ویروس کرونا نیازمند یک بازمهندسی در مدل مدیریت و تقسیم کار ملی هستیم.

آقای دکتر سیدسعیدرضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در پایان این جلسه در سخنانی با بیان اینکه باید در جلسات آتی به چند موضوع به طور جد پرداخته شود، گفت: یکی از این موضوعات مهم مدیریت رسانه‌ای در حیطه کروناست، شاهد هستیم که حتی در وزارتخانه، در ارائه آمار‌ها چند صدایی وجود دارد. موضوع بعدی در حیطه متولی تولید واکسن در کشور است. مسأله بعدی خرید واکسن است و اینکه چه واکسنی باید خریداری شود یعنی کیفیت واکسن محل سؤال است. چه واکسنی از آسیب کمتری برخوردار است و همچنین کدام واکسن یا واکسن‌ها سطح حفاظتی ماندگارتری ایجاد می‌کنند. همچنین در زمینه مدیریت دانشی کرونا باید تصمیمات صحیحی اتخاذ شود. به هر حال با توجه به طولانی شدن دوره ویروس کرونا نیازمند یک بازمهندسی در مدل مدیریت و تقسیم کار ملی هستیم.