نگاهی به ابعاد و زوایای قیام عاشورا براساس بیانات رهبر معظم انقلاب

به گزارش سرویس پژوهش خبرگزاری صدا وسیما:  قیام عاشورا که در سال ۶۱ هجری به وقوع پیوست، همواره سیراب کننده تشنگان معرفت و الهام‌بخش بسیاری از نهضت‌های حقّ علیه باطل بوده است.

عاشورا اوج فداکاری و ایثار بود؛ برجسته‌ترین و نمایان ترین خصوصیت عاشورا، فداکاری و شهادت است؛ همه تاریخ و همه عالم، مسئله عاشورا و حسین‌بن‌علی و اصحاب وفادارش را با خصوصیت ایثار شناخته‌اند؛ البته در ماجرای عاشورا حقایق دیگری هم وجود دارد. از آغاز حرکت امام از مدینه، بذر معرفت و بصیرت پاشیده شد؛ بنابراین، اخلاص، موقع‌شناسی، پاشیدن بذر یک حرکت فزاینده تاریخی، از خصوصیات مهم عاشوراست.

براساس بیانات رهبر انقلاب، قیام عظیم عاشورا، حادثه تاریخىِ صرف نبود؛ بلکه فرهنگ و سرمشقی دائم برای امت اسلام بود. لُبّ و جوهر حادثه عاشورا این بود که در دنیای سرشار از ظلمت و فساد و ستم، حسین‏بن‏علی (علیه‏السّلام) برای نجات اسلام قیام کرد و برای اعلای کلمه حق و برای نجات خلق، همه داشته‌های خود را به میدان آورد؛ حرکتی مجاهدت‌آمیز در هر دو جبهه مبارزه با دشمن خارجی و درونی؛ دشمن خارجی که همان دستگاه خلافت فاسد و دنیاطلبان چسبیده به دستگاه قدرت بودند و دشمن درونی فسادی بود که گریبان جامعه آن روز را گرفته بود.

ماجرای عاشورا در ظهر عاشورا تمام نشد؛ بلکه در این زمان، جریانی در تاریخ شروع شد، که همچنان ادامه دارد و پس از این هم همین خواهد بود؛ جریانی با ابعاد بسیار گسترده که هر چه بیشتر به بررسی آن می-پردازیم، زوایای جدیدتری پیدا می شود. رهبر انقلاب در اشاره به برخی زوایای این ماجرای عظیم و تاریخی، محرم و عاشورا را سرمشق، عبرت، فرهنگ و جریانی مستمر برای امت اسلامی می دانند و تاکید می کنند که جان در طبق اخلاص گذاشتن امام حسین (ع) درسی تا قیامت است که با رنگ الهی در پیشانی تاریخ اسلام ثبت شده است. "حضرت ابی‌عبداللَّه (علیه‌السّلام) با این حرکت - که در زمان خود دارای توجیه عقلانی و منطقی کاملاً روشنی بود - یک سرمشق را برای امت اسلامی نوشت و گذاشت. این سرمشق فقط شهید شدن هم نیست؛ یک چیزِ مرکب و پیچیده و بسیار عمیق است" (بیانات در دیدار روحانیان و مبلغان در آستانه ماه محرم ۰۵/ ۱۱/ ۱۳۸۴).

"درس‌های عاشورا" از زوایای مهم دیگر این واقعه است. درس ایثار و فداکاری، درس دینداری، درس اخلاص، درس موقع شناسی، درس بصیرت (تشخیص درست واقعیت و عمل کردن به تکلیف) درس شجاعت، درس مواسات، درس قیام للَّه، درس محبّت و عشق و درس آمادگی برای حقّ و برپایی عدل از مواردی است که در بیانات رهبر انقلاب به آن‌ها اشاره شده است. "بحث دوم، بحث درس های عاشوراست که یک بحث زنده و جاودانه و همیشگی است و مخصوص زمان معیّنی نیست. درس عاشورا، درس فداکاری و دینداری و شجاعت و مواسات و درس قیام للَّه و درس محبّت و عشق است" (بیانات در خطبه‌های نمازجمعه ۱۸/ ۰۲/ ۱۳۷۷).

پیوند خوردن اساس دین با عاشورا، زاویه دیگری از زوایای واقعه عاشوراست. رهبر انقلاب در این باره به زنده ماندن اسلام با عاشورا اشاره و تاکید می کنند که عاشورا مانع منحرف شدن اسلام و سبب استوار شدن پایه-های مکتب اسلام شد. "این حادثه توانست پایه‌های عقیده اسلامی و مکتب اسلام را در طول تاریخ استوار کند. اگر حادثه کربلا نبود، ما امروز از مبانی و اصول اسلام هم چندان خبری نمی داشتیم و شاید فقط نامی از اسلام به گوش ما می خورد" (بیانات در دیدار جانبازان و ایثارگران و خانواده‌های شهدای استان فارس ۱۳/ ۱۲/ ۱۳۸۷).

شیعه و عاشورا از دیگر زوایا و ابعاد واقعه عاشوراست؛ آغاز جوشش چشمه روضه خوانی از ظهر عاشورا و با بیانات حضرت زینب، واهمه دشمنان و حکام ستمگر از عاشورا از زمان خلفای بنی امیه تا کنون، استفاده حاکمان دین‌شناسِ دنیاشناسِ انسان شناس همچون امام خمینی از عاشورا و اتصال دل های شیعیان به منبعِ جوششِ ایمانِ اسلامی با نعمت عظیم عاشورا از مواردی است که براساس بیانات رهبر انقلاب می توان به آن‌ها اشاره کرد. "تحقیقاً یکی از مهم ترین امتیازات جامعه شیعه بر دیگر جوامع اسلامی، این است که جامعه شیعه، برخوردار از خاطره عاشوراست. از همان روزی که موضوعِ ذکر مصیبت حسین‌بن‌علی علیه‌السّلام مطرح شد، چشمه جوشانی از فیض و معنویّت در اذهان معتقدین و محبّین اهل بیت علیهم‌السّلام جاری گشت". (بیانات در دیدار جمعی از روحانیون کهگیلویه و بویراحمد ۱۷/ ۰۳/ ۱۳۷۳).

از دیگر زوایای بررسی واقعه عاشورا بر اساس بیانات رهبر انقلاب، تبلیغ عملی و واقعی امام حسین (ع) در حادثه عاشوراست. تبلیغ دین به معنای حقیقی کلمه، تبلیغ و روشنگری با هزینه سنگین (به میدان آوردن عناصر انسانی)، تبلیغِ با بصیرت و یقین و حرکت، تبلیغ ِ جریان ساز و گفتمان ساز و تبلیغ با دو شرط عملی «یَخْشَوْنَهُ » و «وَ لَایَخْشَوْنَ أَحَدًا إِلَّا اللَّهَ » از مواردی هستند که در بیانات رهبر انقلاب به آن‌ها اشاره شده است.

رهبر انقلاب همچنین محرم و عاشورا را پشتوانه انقلاب می دانند و در این باره به جلسات حسینی به عنوان منبر‌های تبلیغاتی بسیار مهم، لزوم پرتپش و پرقدرت باقی ماندن محرم و حادثه عاشورا، نقش محرم و عاشورا در شکل گیری حماسه نهم دی و تناسب هویت و حقیقت بسیج با هویت محرم و عاشورا اشاره می کنند.

دکتر امید جلوداریان؛پژوهشگر پژوهش خبری