پخش زنده
امروز: -
می گویند روشنایی خانه است. برخی عطای این موهبت را به لقایش می بخشند ، بسیاری نداشتنش را با داشتنی های دیگر پر می کنند و معنویت دیگری برای روشنایی خانه می جویند و برخی نیز درمسیر دانش و پیشرفت به دنبال گمشده خویش می گردند تا صدای کودک در خانه تنهایی هایشان را پرکند.
به گزارش خبرگزاری صداو سیما استان مرکزی ؛ قرارمان پارک حوالی بیمارستان بود . کنارشان نشستم . دست روی شکمش کشید و گفت "سخت است اما تلاش می کنم وابسته نشوم ، از روز اول به خود قبولاندم بچه مال من نیست ." در قرار دورهمی من بودم و سارا ، و مائده .
مائده همسرش بیکار است و معتقد است با این کار می تواند در کنار کمک به خانواده خود ، خانواده ای دیگر را خوشحال و فرزند دار کند .
زنانی که دردسرهای حاملگی برای فرزند دار شدن زن دیگری تحمل می کنند و بابت آن پول دریافت می کنند . زنانی که واسطه ای هستند برای چشاندن طعم مادری به صدها زنی که هرگز نمی توانند مادر شوند .
به بیان بی واسطه ؛ اجاره رحم یکی از روشهای درمان ناباروری است که طی سالهای اخیر در ایران گسترش پیدا کرده است. زمانی که یکی از دو طرف زوجین دچار مشکل باشد، ابتدا هر یک از آنان را که عامل اصلی ناباروری است تحت درمان قرار می دهند و سپس بعد از لقاح مصنوعی در آزمایشگاه و پس از گذشته سه روز، یعنی درست زمانی که جنین 6 تا 8 سلولی است آن را در رحم مادر اجاره ای می گذارند که به او "مادر اجاره ای" یا " میانجی" و به این اقدام " رحم اجاره ای یا جایگزین " می گویند، او فردی است که نه ماه تمام در وجود خود از کودکی نگهداری می کند که فرزند خودش نیست.
با وجود افزایش رفاه و امکانات زندگی در این روزها ؛ کم نیستند زوج هایی که در حسرت لبخند کودکی هستند که از گوشت و پوست و استخوان خودشان باشد فرزندی که از نطفه آنان باشد .
درمیان روش های متنوع فرزندآوری از جمله ؛ آی یو ای، آی وی اف، رحم اجاره ای، اهدای تخمک، لاپاراسکوپی و میکرواینجکشن ، رحم اجاره ای این روزها بازار داغی دارد و پس از تهران در شهرهای بزگ و کوچک این روش در حال اجراست .
مولود زنی که قرار است فرزندش از رحم زن دیگر متولد شود می گوید : دیوار بلند زندگی های عاشقانه ، پای بچه دار نشدن که به میان می آید کوتاه است و منجر به طلاق می شود آسیبی که می رفت مرا از همسرم جدا کند اما رحم اجاره ای دارد زندگی ما را نجات می دهد و آسیبی به اسیب های اجتماعی جامعه اضافه نکند .
دکتر محمودی پزشک عمومی می گوید: در روش رحم اجاره ای ، بانوی صاحب رحم جنین زوج دیگری را در رحم خود نه ماه حمل میکند و بر مبنای توافقی که از قبل صورت گرفته پولی بین آنها رد و بدل می شود و بر اساس تعهد کودک متولد شده به والدینش که پول پرداخت کرده اند ، داده می شود .
پولی که قراراست به مائده پرداخت شود دو سال پیش 30 میلیون تومان بود .
در کنار هزینه حمل جنین ، ماهانه حدود یک میلیون تومان و گاه کمتر برای خورد و خوراک و مراقبت به زن میانجی پراخت می شود .
مائده می گوید : پرداخت ها از 30 تا 50 و 60 میلیون تومان با حقوق ماهیانه متغیر بوده که امسال بیش از سالهای دیگر است و البته اگر خانواده ای خیلی متمول هستند که تا بیش از 200 میلیون تومان هم پول پرداخت می کنند .
او با اینکه پاکی اخلاق و منش میانجی ، دلیلی بر پرداخت پول بیشتر است می گوید : برخی میانجی ها هم شانس دارند و با وجود زوج های پولدار احتمال دریافت مستمری را دارند .
برابر آمار بیش از چهار میلیون زوج نابارور و به تعبیری از هر 5 زوج یک زوج نابارور در کشور وجود دارد که فراوانی آن در استان های مختلف متغیراست .
به گفته ی مسئول مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری جهاد دانشگاهی استان مرکزی ، پارسال 3 هزار مراجعه کننده به مرکز درمان ناباروری استان مرکزی ثبت شده که برای یک هزار و 500 نفر پرونده درمانی تشکیل شده است.
دکترغفاری زاده می افزاید : 70 درصد از مراجعان به مرکز درمان ناباروری، بومی استان مرکزی و باقی از استان های لرستان، خوزستان، کرمانشاه، همدان و اصفهان به این مرکز مراجعه داشته اند.
در این میان زوج هایی که تمام تلاش خود را صرف بچه دار شدن می کنند و ناامید از همه ی راهها ، رحم اجاره ای برای آنها یک معجزه است معجزه ای که پایش به شهرستانهای کوچک هم رسیده .
در کنار فعالیت مرکز درمان ناباروری جهاددانشگاهی ، یکی از بیمارستان های خصوصی اراک درمان ناباروری البته با رحم اجاره ای در دستور کار قرار داده است .
به گفته ی دکتر صادقی رئیس پژوهشگاه و مرکز فوق تخصص درمان ناباروری ابن سینا ، به طور متوسط 20 درصد زوج های ایرانی که دارای اختلالات باروری هستند 25 تا 35 ساله هستند و اقدام برای زادآوری آنها یعنی جلوگیری از تشدید آسیب های اجتماعی .
مائده میگوید : " هر زن میانجی می تواند تا چند بار باردار شود البته برای هر بار بارداری باید آزمایش های سلامت را انجام دهم تا خانواده ها از سلامتی من و البته فرزندشان مطمئن شوند ."
او اضافه می کند : " اگر کسی فشارخون، دیابت یا بیماری قلبی، ایدز و هپاتیت، سرخچه داشته باشد، نمیتواند میانجی شود "
خیزش برای درمان ناباروری از طریق رحم اجاره ای را گرچه باید به فال نیک گرفت اما نباید از چالش ها و اسیب های آن غافل بود .
محمدی وکیل است می گوید : میانجی ها ، مراکز مجاز ، چالش های حقوقی ، ارث و حضانت، محرمیت ، نپذیرفتن کودک پس از تولد توسط والدین ژنتیکی، جدایی والدین ژنتیکی پس از بارداری زن میانجی ، تولد نوزاد با نقایص، دل بستن نوزاد به مادر میانجی پس از تولد و بالعکس، پرداخت نفقه و تامین مخارج دوران بارداری و احتمال اخاذی از جمله آسیب هایی است که می توان به آن اشاره کرد .
صالحی وکیل دیگری معتقد است ، تبدیل شدن فرزندآوری اجاره ای به تجارت و تشکیل بازار سیاه و رشد دلالان در آینده از مهمترین آسیب های این فرصت است که می تواند مسائل پیچیده ای را ایجاد کند .
میانجی گری در انتظار روزهای پررونق تر است چنانچه تا چندی پیش در و دیوار شهرها شاهد آگهی های اهدای عضو بود امروز دارد جای خود را به آگهی های رحم اجاره ای می دهد ، امری که ضرورت توجه هات قانونی را دو چندان می کند .
اکنون زنان متاهل با اجازه همسر و زنان بیوه با اجازه یکی از اعضای درجه یک می تواند نامزد رحم اجاره ای شوند .
به گفته مستشار دادگاه تجدید نظر دادگستری اراک ، این شیوه فرزندآوری در مقابل فرزند خواندگی شرعی تر است زیرا در فرزند خواندگی محرمیت وجود ندارد و زوجین نمی توانند با فرزند خوانده محرم شوند.
رحم اجاره ای از خوان" شرع "عبور کرده اما تا عبور از خوان "عرف" نیازمند اعتماد مردم است و برخی مردم به خصوص زنان آن را نپذیرفتند و آسیبی متوجه زندگی ها می دانند.
پذیرشی که در هراس از تبعات عاطفی و اجتماعی است چنانکه برخی مردان با علاقه مند شدن به میانجی زندگی خود با همسرشان را به خطر می اندازند .
سارا که همچنان در کنار ماست می گوید : مردان باید این اصل را بپذیرند که زن میانجی زن نجات بخش زندگی همسرشان است و با تعهد به خانواده ی خویش زندگی خود و همسرشان را حفظ کنند .
به روایت آمار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سالانه حدود 100 هزار زوج نابارور به جمعیت چهار میلیونی والدین نازا در کشور اضافه می شود.
مریم از شهروندان است و می گوید : من با زنی در فضای مجازی آشنا شدم ، مرد ناتوان از فرزند آوری بود و با اجاره کردن رحم زنی دیگر به مرور به زن علاقه مند شده و قرار بود ازدواج کنند و متاسفانه دوستم بعد از چندین سال به جای چشیدن طعم شیرین بچه داری باید طعم تلخ طلاق را می چشید . وی اضافه می کند : باید قبل از اقدام به این کار خانواده ها خود را از نظر عاطفی مجاب کنند که علاقه ای ایجاد نشود در غیر این صورت خانواده ها از هم می پاشد .
به جز آسیب طلاق ، پرداخت نکردن حقوق زن میانجی و مسائلی از این دست مزیت های رحم اجاره ای را تحت تاثیر قرار می دهد .
دکتر غفاری زاده مسئول مرکز فوق تخصصی درمان و تحقیقات ناباروری جهاد دانشگاهی استان مرکزی گفت: در کنار زنان نابارور زنانی که به دلایل مختلف مانند مشکلات بافت رحم، نقایص هورمونی سقط مکرر امکان نگهداری جنین را ندارد از شیوه رحم اجاره ای استفاده می کنند و البته زوجین و زن میانجی باید قائل به رعایت مسائل اخلاقی و شرعی باشند تا به اسیب های اجتماعی اضافه نشود .
عزیزی مدیرکلینیک درمان ناباروری بیمارستان سینا در اراک می گوید : پس از شناسایی فرد حائز شرایط برای رحم اجاره ای قرار داد با بندهای از پیش تعیین شده بسته می شود و با انجام آزمایش های سلامت جراحی و باروری آغاز می شود.
او می افزاید : مفاد قرارداد با همکاری یکی از قضات دادگستری اراک برای جلوگیری از مشکلات بعدی تهیه شده است تا حقوق طرفین رعایت شود .
عزیزی ادامه داد : به طور مثال پس از انتقال نطفه بخشی از هزینه ها به زن متقاضی پرداخت می شود و با تشکیل جنین درصد دیگر و تا تولد نوزاد در هر مرحله مبالغ توافق شده به مادر جایگزین داده می شود . برای جلوگیری از ضایع شدن حق زوج متقاضی نیز سفته هایی از مادر میانجی گرفته می شود که در صورت قبول نکردن تعهد از خسارت به زوج جلوگیری شود.
وی با اشاره به نگرانی زوج های نابارور دادرس دادگاه خانواده دادگستری توصیه می کند : زوج های نابارور برای رحم اجاره ای زنی را از بستگان و آشنایان خود انتخاب کنند تا مشکلات کمتر باشد و از سوی دیگر باید مراکز مطمئن برای معرفی زنان سالم برای رحم جایگزین ایجاد شود .
محمدی می گوید : قوانین مرتبط متعددی است که می تواند زمینه فرزند دار شدن زوج های نابارور را فراهم کند چنانکه بر اساس مواد 1158 و 1167 قانون مدنی مرد صاحب اسپرم و زن صاحب تخمک پدر و مادر نسبی فرزند محسوب میشوند .
او یکی از مهمترین چالش رحم جایگزین را کمبود قانون بعد از تولد کودک دانست و اضافه می کند : برای مثال اگر نوزاد متولد شده از رحم جایگزین ناقص و یا به همراه یک بیماری باشد و زوج حاضر به پذیرش فرزند نباشند قانون صریحی برای تعیین تکلیف نگهداری کودک وجود ندارد.
این شیوه برتر در فرزندآوری مغفول مانده و سابقه طولانی ندارد و آگاهی افراد نسبت به آن زیاد نیست و می طلبد نهادهای فرهنگی و رسانه های جمعی در زمینه ی زوایای مختلف این شیوه فرهنگ سازی کنند.
خانم نظیری رئیس اداره حقوقی ثبت احوال استان مرکزی می گوید : ماده 19 قانون ثبت احوال می گوید شناسنامه به نام مادری که فرزند را متولد کرده داده می شود اما در مورد رحم اجاره ای با ارائه مدارک هویتی شناسنامه به نام مادر ژنتیکی صادر می شود .
با وجود تلاش ها برای ثبت فرزند به نام والدین واقعی ، فکری به حال زنان میانجی که نه ماه فرزند را در شکم خویش داشتند کرد .
حقی یک روان شناس است می گوید : ما زن ها همدیگر را خوب می شناسیم ؛ زن به لحاظ فطری به بچه ی درون شکمش علاقه مند می شود و پس از زایمان آسیب هایی متوجه روح و روانش می شود که اصلاح آن نیازمند کار جدی و طولانی است .
او اضافه می کند : اگرچه زنان اجاره دهنده رحم به این عمل به عنوان شغل نگاه می کنند اما حتی اگر قانون زمینه محرومیت از حق مادری برایش قائل شود عاطفه پنهان در آینده بستر زایش آسیب ها و مخاطراتی می شود .
حقی البته راهکار هم ارائه می دهد و می افزاید : باید با حضور اندیشمندان اجتماعی و حقوقی و صاحبان فن این موضوع ها با ظرافت واکاوی شده و برای موارد احتمالی آن راهکار موثر اندیشیده شود.
اما نکته مغفول مانده در کنار این معجزه ، ناتوانی مالی برخی خانواده ها برای تامین هزینه های باروری نه فقط برای رحم اجاره ای بلکه برای تامین هزینه ی سایر روش های باروری است .
به گفته ی خانم صابری یکی از زنان نابارور ، هزینه ها گاه درد بزرگتری از ناباروری برای خانواده ها ایجاد می کند .
این مسئله ناراحت کننده را مدیر مرکز درمان ناباروری جهاد دانشگاهی استان مرکزی این گوه می گوید : علیرغم تمایل بسیار زیاد بیماران به استفاده از خدمات درمانی برای رفع مشکل ناباروری، آنچه آنان را در این مسیر، بسیار آزار داده و گاه روند مراجعه آنان برای دریافت درمان را کُند یا حتی متوقف کرده و فرایند درمان را برای آنان و البته ارائه دهندگان خدمات درمانی فرسایشی می کند، توان پایین مالی خانواده در مقابل هزینه های بالای درمان است.
طالبی می افزاید : کل فرآیند درمان به صورت میانگین بالغ بر 15 میلیون تومان هزینه دارد که تقریبا حدود 50 درصد آن در قالب اقساط دریافت می شود، افزود: 50 درصد باقی هم در واقع در اختیار مرکز نیست و بخش عمده آن مربوط به هزینه های دارو است که مرکز امکان دخل و تصرف در آن ندارد.
در مجموع...
کاهش آمار طلاق در کشور و حل مشکلات زوجهای نابارور،انتقال خصوصیات ژنتیکی والدین به فرزند ، امکان افزایش فرزندان صالح و افزایش جمعیت از مزیت های این روش و البته بی اطلاعی عمومی مردم ، احتمال انتقال بیماری به فرزند و مادر جایگزین ، سوء استفاده ، کمبودهای فرهنگی در این زمینه و بازهم مسائل حقوقی از چالش های این روش است .
گرچه برخی چالش ها با انتخاب مادر جایگزین مناسب حل می شود با این حال کارشناسان تاکید دارند مادری برای این کار انتخاب شود که دارای خصوصیاتی چون؛ از نظر جسمی سالم باشد ، بارداری برای او خطری به بار نیاورد ، حداقل یک بار تجربه به آخررسیدن حاملگی را داشته باشد ، از نظر بیماریهایی چون ایدز و هپاتیت به دقت بررسی شود ، نباید دارو مصرف کند ، از نظر فشار خون و بیماری سرخجه باید کنترل شود ، هدف کارآمد و مثبتی داشته باشد و با کارآیی منفی به این مسئله نگاه نکند، از نظر روحی به رشد و بلوغ جدیدی برسد ، خانواده این فرد رضایت داشته باشند ، کمتر مشکلات مالی داشته باشد و احساس نکند قربانی شده است .
جان کلام
با وجود بیم و امیدها تاکنون شکایتی در زمینه رحم اجاره ای و مسائل آن به دادگستری ها ارائه نشده و این موضوع نشان دهنده نوپا بودن این روش و به چالش نیفتادن آن است ، روشی که از هم اکنون راهکارهای قانونی برون رفت از اسیب ها شناسایی و تدوین شود .
چای خوردیم و با مائده زن میانجی و سارا زنی که قرار است فرزند مائده را در رحمش به دنیا بیاورد خداحافظی کردم ... به امید روشنایی همه ی خانه ها ...
...
نویسنده : زهرا نوری