بازتاب موج‌های کرونا در موتور جستجوی گوگل

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ موتور‌های جستجوگر اینترنتی مانند گوگل، داده‌های عظیمی از جستجو‌های اینترنتی مردم جمع‌آوری می‌کنند که می‌توان از آن‌ها برای پیش‌بینی‌های مختلف مانند شناسایی و مدیریت اپیدمی بیماری‌های واگیر، استفاده کرد.

در ایران تقریبا تمامی جستجو‌های اینترنتی از طریق گوگل انجام می‌شود. روزانه، میلیون‌ها نفر اطلاعات بهداشتی و پزشکی را از سایت گوگل جستجو می‌کنند. شرکت گوگل سابقه‌ای از جستجو‌های انجام شده توسط مردم را نگه‌می‌دارد و در پایگاه اینترنتی Google Trends آن‌ها را ارائه می‌کند. بررسی این گزارش‌ها، ابزار مناسبی برای پیش‌بینی طغیان بیماری‌های واگیر است.

بر همین اساس پژوهشگران با انجام یک مطالعه، با استفاده از گزارش‌های روند جستجوی گوگل، همه گیری کرونا را بررسی کردند.

این مطالعه به صورت مقطعی در بهمن ۱۳۹۹ انجام شد و پژوهشگران با بررسی داده‌های پایگاه اینترنتی Google Trends میزان توجه و علاقه‌مندی به موضوع کرونا را در ایران و سایر کشور‌های جهان تعیین کردند. همچنین داده‌های مربوط به میزان مرگ ناشی از کرونا نیز از گزارش‌های وزارت بهداشت استخراج شد. در این مطالعه اطلاعات بازه زمانی اول بهمن ۱۳۹۸ تا ۳۰ دی ۱۳۹۹ جمع‌آوری شد و از نظر آماری مورد تحلیل قرار گرفت.

بررسی‌ها نشان داد که جستجوی کلمه Corona در کشور چین، در روز‌های نخست بهمن به حداکثر میزان خود رسیده است. توجه به کرونا در سطح جهان در تاریخ یکم بهمن ۱۳۹۸ روند افزایشی پیدا کرده و در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۹۸ به بیشترین حد ممکن رسیده است.

در ایران نیز در تاریخ یکم بهمن ۱۳۹۸ جستجوی کلمه کرونا و ترکیب آن با سایر کلمات مانند «ویروس کرونا»، «علایم کرونا» و «کرونا ویروس» همزمان با روند جهانی، روند افزایشی پیدا کرده است. این روند رو به رشد تا ۱۳ بهمن ادامه یافته و سپس تا پایان بهمن روند آن کاهشی شده است. سپس همزمان با اعلام رسمی موارد ابتلا در ایران در تاریخ ۳۰ بهمن، حساسیت جامعه به کرونا بسیار زیاد شده و روند رشد دوباره آغاز شد. در تاریخ چهارم اسفند ۱۳۹۸ توجه به کرونا به حداکثر میزان خود رسیده و دوباره رو به کاهش گذاشته است.

تا پایان دی ۱۳۹۹، سه موج طغیان بیماری کرونا در ایران مشاهده شده است. موج اول ابتدای اسفند ۱۳۹۸ آغاز شد و در دهه اول فروردین ۱۳۹۹ به اوج رسید. موج دوم از دهه دوم خرداد ۱۳۹۹ آغاز شد و در دهه اول مرداد ۱۳۹۹ به اوج رسید و موج سوم از اواسط شهریور ۱۳۹۹ آغاز شد و اواخر آبان ۱۳۹۹ به اوج رسید. بررسی روند توجه به کرونا در گوگل هم به طور مشهود سه موج را نشان می‌دهد. این سه موج به ترتیب در اوایل اسفند ۱۳۹۹، اواسط تیر و اواسط آبان ۱۳۹۹ به اوج رسیده است.

مقایسه روند فوت ناشی از کرونا و جستجوی کرونا نشان می‌دهد که همزمان با افزایش فوتی‌ها، میزان جستجوی کرونا افزایش یافته است. نکته قابل توجه این است که در هر سه موج مشاهده‌شده، به اوج رسیدن موج جستجوی گوگل تقریبا ۱۰ تا ۲۰ روز زودتر از به اوج رسیدن تعداد فوتی‌ها، روی داده است.

بر همین اساس می‌توان گفت که در طغیان‌های احتمالی پیش رو می‌توان از داده‌های گوگل برای پیش‌بینی‌های اپیدمیولوژیک استفاده کرد.

طبق بررسی‌ها ارتفاع هر کدام از موج‌ها در جستجوی گوگل، نسبت به موج قبلی کم‌تر بوده و روند نمودار به طور کلی کاهشی است. این وضعیت حاکی از آن است که حساسیت جامعه به تدریج در طول زمان نسبت به بیماری کرونا کم‌تر شده است.

تحلیل داده‌های گوگل در سطح استان‌های کشور نیز نیز نشان می‌دهد در هفته اول اسفند، بیشترین جستجو در استان‌های قم، تهران، کهگیلویه و بویر احمد و مرکزی بوده است. در هفته دوم اسفند، استان‌های چهارمحال و بختیاری، زنجان، گیلان و اردبیل بیشترین جستجو را داشته‌اند و در خفته پایانی سال ۱۳۹۸ استان‌های چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویر احمد، بیشترین سهم از جستجوی کرونا را در کشور به خود اختصاص دادند.

طبق بررسی‌ها در هفته اول همه گیری بیماری؛ کسب آمار مبتلایان و علائم کرونا بیشتر مورد توجه جامعه قرار داشته است. در هفته دوم اسفند با جستجوی واکسن و تست کرونا، توجه جامعه بیشتر به سمت پیشگیری از بیماری معطوف شده است. در هفته سوم اسفند، برای جامعه زمان پایان کرونا اهمیت پیدا کرده است. در هفته پایانی سال ۱۳۹۸، با توجه به تمهیدات کنترل بیما ری و محدود شدن فعالیت‌های اقتصادی؛ موضوع یارانه و بسته‌های معیشتی مورد توجه جامعه قرار گرفت.

همچنین هفته اول فروردین ۱۳۹۹ با توجه به فرارسیدن روز‌های دید و بازدید نوروزی و آغاز دوره مسافرت شهروندان، مجددا علائم و راه‌های انتقال بیماری بیشتر مورد توجه قرار گرفت. در هفته دوم فروردین ۱۳۹۹ با توجه به اثرات اقتصادی همه‌گیری کرونا در کشور، دغدغه جامعه بیشتر مسائل معیشتی و بیمه بیکاری بوده و این کلیدواژه‌ها در کنار کرونا مورد جستجو قرار گرفته است.

به گفته پژوهشگران این مطالعه؛ سیاست‌گذاران و مدیران ارشد نظام سلامت به کمک این داده‌ها می‌توانند نیاز‌ها و دغدغه‌های جامعه در زمینه بیماری را بهتر تشخیص دهند و بر مبنای این اطلاعات می‌توان برای پاسخ‌گویی به نیاز‌های سلامتی، اجتماعی و اقتصادی جامعه برنامه‌ریزی و اقدام کرد.

یافته‌های این مطالعه نشان داد که این انتظارات و توجهات مردم در طول زمان تغییر می‌کند. اثرگذاری و شکل‌دهی به رفتار‌های جستجوی درمان از جمله اولویت‌های مدیران نظام سلامت در مواقع بروز بحران‌های بهداشتی و همه‌گیری در سطح جامعه است.

محققان این مطاله معتقدند؛ داده‌های گوگل می‌تواند مبنای مناسبی برای تعیین مداخلات، سنجش اثربخشی و اصلاح به هنگام آن‌ها در کوتاه‌ترین زمان ممکن باشد. بنابراین، پیشنهاد می‌کنند که از داده‌های گوگل به عنوان مکمل نظام مراقبت بیماری‌های واگیر در کشور استفاده شود.

در انجام این تحقیق علی محمد مصدق راد و حامد دهنوی؛ پژوهشگران دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران، به همراه پروانه اصفهانی از دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی زابل، مشارکت داشتند.

یافته‌های این مطالعه به صورت مقاله علمی با عنوان «پیش‌بینی اپیدمی کووید ۱۹ با استفاده از روند جستجوی گوگل: مقاله کوتاه» بهار سال جاری در فصل‌نامه پایش؛ نشریه پژوهشکده علوم بهداشتی جهاددانشگاهی، منتشر شده است.